Η βλαβερή «κληρονομιά» του καπνίσματος δεν περιορίζεται στους ίδιους τους καπνιστές. Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Thorax, η έκθεση σε παθητικό κάπνισμα στην παιδική ηλικία ενός πατέρα μπορεί να επηρεάσει την πνευμονική λειτουργία των παιδιών του σε όλη τους τη ζωή, αυξάνοντας τον κίνδυνο της Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ). Μάλιστα, ο κίνδυνος αυτός είναι ακόμη μεγαλύτερος όταν και τα ίδια τα παιδιά έχουν εκτεθεί σε καπνό στην παιδική τους ηλικία.
Οι επιστήμονες τονίζουν ότι τα αποτελέσματα δείχνουν τις διαγενεακές επιπτώσεις του καπνίσματος, απευθύνοντας έκκληση οι γονείς να αποφεύγουν το κάπνισμα κοντά στα παιδιά τους.
Η ΧΑΠ ως παγκόσμια απειλή
Η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια, που περιλαμβάνει τη χρόνια βρογχίτιδα και το εμφύσημα, αποτελεί πλέον την τρίτη αιτία θανάτου παγκοσμίως. Υπολογίζεται ότι σκοτώνει περίπου 3 εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο. Πολλοί παράγοντες κατά τη διάρκεια της ζωής συμβάλλουν στον αυξημένο κίνδυνο ΧΑΠ, όμως τα τελευταία χρόνια αυξάνεται το ενδιαφέρον για τον ρόλο των διαγενεακών παραγόντων.
Προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει ότι η έκθεση ενός πατέρα σε παθητικό κάπνισμα ενώ ήταν παιδί, συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο άσθματος στα παιδιά του έως την ηλικία των 7 ετών. Δεν ήταν όμως σαφές αν οι συνέπειες αυτές επεκτείνονται και στη μέση ηλικία.
Η μελέτη της Τασμανίας
Για να εξεταστεί το ζήτημα, οι ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα από τη μακροχρόνια μελέτη Tasmanian Longitudinal Health Study (TAHS), με 8.022 παιδιά συμμετέχοντες. Τα παιδιά υποβλήθηκαν σε μετρήσεις σπιρομέτρησης, ενώ οι γονείς τους συμπλήρωσαν αναλυτικά ερωτηματολόγια για την αναπνευστική τους υγεία.
Ακολούθησαν έλεγχοι στις ηλικίες 13, 18, 43, 50 και 53 ετών, οι οποίοι περιλάμβαναν μετρήσεις δύο βασικών δεικτών πνευμονικής λειτουργίας: τον FEV1 (αναγκαστικός εκπνεόμενος όγκος στο πρώτο δευτερόλεπτο) και τον FVC (αναγκαστική ζωτική χωρητικότητα).
Από τους 7.243 γονείς που ζούσαν το 2010, οι 5.111 απάντησαν αν οι δικοί τους γονείς κάπνιζαν όταν οι ίδιοι ήταν παιδιά. Στην τελική ανάλυση συμπεριλήφθηκαν 890 ζεύγη πατέρα-παιδιού με πλήρη στοιχεία για την παιδική έκθεση του πατέρα σε παθητικό κάπνισμα και τις μετρήσεις πνευμονικής λειτουργίας των παιδιών έως την ηλικία των 53 ετών.
Τα αποτελέσματα
- Περισσότεροι από δύο στους τρεις πατέρες (69%) και πάνω από τους μισούς απογόνους τους (56,5%) είχαν εκτεθεί σε παθητικό κάπνισμα κατά την παιδική ηλικία.
- Σχεδόν οι μισοί απόγονοι (49%) ήταν καπνιστές στη μέση ηλικία, ενώ 5% είχαν εμφανίσει ΧΑΠ.
- Η παιδική έκθεση του πατέρα σε παθητικό κάπνισμα συνδέθηκε με 56% αυξημένη πιθανότητα χαμηλού FEV1 στα παιδιά του, αλλά όχι με χαμηλό FVC.
- Επίσης συνδέθηκε με διπλασιασμό της πιθανότητας τα παιδιά να παρουσιάσουν πρώιμη και ταχεία μείωση του δείκτη FEV1/FVC.
- Τα παιδιά που εκτέθηκαν σε παθητικό κάπνισμα και είχαν πατέρα με ανάλογη παιδική έκθεση ήταν διπλά πιο πιθανό να εμφανίσουν χαμηλό FEV1.
Οι συσχετίσεις αυτές διατηρήθηκαν ακόμη και αφού ελήφθησαν υπόψη παράγοντες όπως το άσθμα, η ηλικία και το ιστορικό καπνίσματος.
Περιορισμοί και πιθανοί μηχανισμοί
Η μελέτη είναι παρατηρησιακή, άρα δεν μπορεί να αποδείξει αιτιώδη σχέση. Οι ερευνητές αναγνωρίζουν ότι δεν υπήρχαν στοιχεία για τη γενετική ή την πνευμονική λειτουργία των πατέρων, κάτι που θα μπορούσε να «φωτίσει» καλύτερα τους μηχανισμούς.
Επιπλέον, ο ορισμός της παιδικής παθητικής έκθεσης βασίστηκε στο αν τουλάχιστον ένας γονιός κάπνιζε έξι ημέρες την εβδομάδα, γεγονός που ίσως οδήγησε σε υποτίμηση της έκθεσης σε μέτριους ή «ελαφρούς» καπνιστές.
Παρ’ όλα αυτά, οι επιστήμονες σημειώνουν ότι η προεφηβική περίοδος στα αγόρια είναι ιδιαίτερα ευάλωτη, καθώς τότε η έκθεση σε τοξικές ουσίες μπορεί να επηρεάσει την έκφραση γονιδίων και τους μηχανισμούς επιδιόρθωσης, με επιπτώσεις που μπορεί να κληρονομηθούν.
Σημασία για τη δημόσια υγεία
«Τα ευρήματά μας είναι πρωτοποριακά, καθώς πρόκειται για την πρώτη μελέτη που διερευνά και τεκμηριώνει μία αρνητική συσχέτιση της παθητικής έκθεσης καπνού του πατέρα πριν από την εφηβεία – και όχι μόνο της ενεργητικής καπνιστικής συνήθειας – με την εξασθενημένη πνευμονική λειτουργία των παιδιών του στη μέση ηλικία», υπογραμμίζουν οι ερευνητές.
«Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τη Δημόσια Υγεία, καθώς η παθητική έκθεση στον καπνό αφορά περίπου το 63% των εφήβων, ποσοστό πολύ υψηλότερο από το περίπου 7% που επηρεάζεται από την ενεργητική καπνιστική συνήθεια», συμπληρώνουν.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, «τα ευρήματα δείχνουν ότι το κάπνισμα μπορεί να επηρεάζει αρνητικά όχι μόνο τους καπνιστές, αλλά και τα παιδιά και τα εγγόνια τους. Οι πατέρες που εκτέθηκαν σε καπνό πριν από την εφηβεία μπορούν ακόμη να μειώσουν τον κίνδυνο για τις μελλοντικές γενιές αποφεύγοντας το κάπνισμα κοντά στα παιδιά τους».
Διαβάστε επίσης
Φίλτρα τσιγάρων: Δύο ερευνητές προειδοποιούν για τους κινδύνους που κρύβουν για υγεία και περιβάλλον
