Μπορεί τα παιδικά χρόνια να μοιάζουν μακρινά, όμως τα αποτυπώματά τους δεν ξεθωριάζουν τόσο εύκολα όσο νομίζουμε. Σύμφωνα με νέα έρευνα του Πανεπιστημίου της Georgia, οι δύσκολες εμπειρίες και τα επικίνδυνα περιβάλλοντα στην παιδική ηλικία έχουν τη δύναμη να επηρεάσουν την ψυχολογία και τη βιολογία μας δεκαετίες αργότερα.
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Development and Psychopathology, φέρνει στο φως έναν μηχανισμό σχεδόν αόρατο αλλά με μεγάλο αντίκτυπο: τα παιδιά που μεγαλώνουν σε συνθήκες ανασφάλειας, είτε λόγω βίας, παραμέλησης είτε λόγω ρατσιστικής μεταχείρισης, εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο για προβλήματα υγείας στην ενήλικη ζωή τους, με τις πρώτες ενδείξεις να εκδηλώνονται μετά τα 30.
«Πράγματα που σας συμβαίνουν στην παιδική ηλικία, από τον τρόπο που μεγαλώνετε μέχρι το περιβάλλον στο οποίο ζείτε, μπορoύν να οδηγήσουν σε μακροχρόνια προβλήματα», εξηγεί η Δρ. Sierra Carter, αναπληρώτρια διευθύντρια του Κέντρου Οικογενειακής Έρευνας του UGA και συν-συγγραφέας της μελέτης.
Η έρευνα βασίστηκε σε δεδομένα από τη Family and Community Health Study (FACHS), μια πολυετή μελέτη που παρακολουθεί πάνω από 800 οικογένειες από το 1996, καταγράφοντας την ψυχοκοινωνική τους εξέλιξη ανά δύο ή τρία χρόνια.
Τα παιδιά, όπως αποδείχθηκε, είχαν ήδη από την ηλικία των 10 ετών την ικανότητα να αντιλαμβάνονται εάν το περιβάλλον τους ήταν εχθρικό ή επικίνδυνο. Αυτή η αίσθηση ανασφάλειας δεν περιοριζόταν στην ψυχολογία: συνοδευόταν από φλεγμονώδεις αντιδράσεις στο κεντρικό νευρικό σύστημα, δηλαδή βιολογικές μεταβολές που υποδηλώνουν χρόνιο στρες και σωματική καταπόνηση.
Η μετάβαση στην ενηλικίωση φέρνει χρήση αλκοόλ
Αυτές οι εσωτερικές μεταβολές δεν φάνηκαν άμεσα. Όπως εξηγεί ο Δρ. Steven Beach, διευθυντής του Κέντρου Οικογενειακής Έρευνας και συν-συγγραφέας της μελέτης, η επίδραση αυτών των παιδικών εμπειριών εμφανίστηκε πιο καθαρά όταν οι νέοι απομακρύνθηκαν από την προστατευτική ασφάλεια του σπιτιού τους. «Παρατηρήσαμε μια καθυστέρηση ανάμεσα στις παιδικές εμπειρίες και τη χρήση αλκοόλ. Όταν τα παιδιά φεύγουν από το σπίτι, τότε οι φλεγμονώδεις αντιδράσεις έχουν την ευκαιρία να εκδηλωθούν πιο έντονα και να επηρεάσουν τη συμπεριφορά τους», επισημαίνει ο ίδιος.
Πολλοί από τους συμμετέχοντες που είχαν τραυματικές εμπειρίες άρχισαν να πίνουν νωρίτερα και πιο συχνά ως νέοι ενήλικες. Ως αποτέλεσμα, παρατηρήθηκαν μετρήσιμες επιπτώσεις στην υγεία, όπως αυξημένος κίνδυνος για καρδιαγγειακά προβλήματα και σημάδια βιολογικής γήρανσης ήδη στα 29 τους χρόνια. Η επίδραση αυτή ήταν μάλιστα εντονότερη στις γυναίκες.
Ρατσισμός και παιδικά τραύματα: Ένας επιβαρυντικός συνδυασμός
Η μελέτη αναδεικνύει και μία ιδιαίτερα κρίσιμη διάσταση: τις σοβαρές επιπτώσεις του ρατσισμού στην υγεία των μαύρων ανδρών και γυναικών. Η έκθεση σε διακρίσεις από την παιδική ηλικία φαίνεται να θέτει τα θεμέλια για πρόωρη κατανάλωση αλκοόλ, ενισχύοντας ταυτόχρονα την τάση για υπερβολική κατανάλωση (binge drinking) και προκαλώντας βαθιές βιολογικές συνέπειες που ακολουθούν τους ανθρώπους σε όλη τη ζωή τους.
Η Δρ. Sierra Carter, συν-συγγραφέας της μελέτης, εξηγεί ότι «ο ρατσισμός και οι διακρίσεις εντείνουν τη διαδικασία του στρες, οδηγώντας σε πρώιμη χρήση αλκοόλ. Αυτή η συμπεριφορά όχι μόνο αυξάνει τον κίνδυνο για μελλοντικές ασθένειες, αλλά δημιουργεί και έναν επικίνδυνο φαύλο κύκλο, ο οποίος είναι δύσκολο να σπάσει».
Πέρα από τα επιστημονικά ευρήματα, η μελέτη προσφέρει και ένα κοινωνικό μήνυμα: η έγκαιρη παρέμβαση και η δημιουργία υποστηρικτικών, ασφαλών περιβαλλόντων για τα παιδιά είναι ένας από τους ισχυρότερους τρόπους να διασφαλίσουμε καλύτερη υγεία στην ενήλικη ζωή. «Πιστεύω ακράδαντα ότι μπορούμε να τα πάμε καλύτερα όσον αφορά την προστασία των παιδιών. Είναι σημαντικό να σκεφτόμαστε τις καθυστερημένες επιπτώσεις των εμπειριών της παιδικής ηλικίας. Αν παρέμβουμε νωρίς, αν στηρίξουμε τα παιδιά, τα οφέλη δεν θα είναι μόνο άμεσα. Θα διαρκέσουν ολόκληρη τη ζωή τους», καταλήγει ο Δρ. Beach.
Διαβάστε επίσης
Το σώμα δεν ξεχνά: Τραύμα, η νέα πανδημία ψυχικής υγείας – Πώς αντιμετωπίζεται
Υγεία: Το βαθύ αποτύπωμα της παιδικής κακοποίησης και της βίας κατά των γυναικών
