*Γράφει ο κ. Γιώργος Φούρλας, Λογοθεραπευτής, Εξειδικευμένος Θεραπευτής Τραυλισμού, Διευθυντής του Κέντρου Έρευνας και Θεραπείας Τραυλισμού (www.travlismos.gr).
Τελευταίο κουδούνι για φέτος πριν λίγες μέρες και όλα τα παιδιά μπαίνουν σε «θερινή λειτουργία». Καλοκαιρινά προγράμματα απασχόλησης, διακοπές, βόλτες, μεγαλύτερη μέρα, παιχνίδι στις πλατείες, μπάνια, εκδρομές, επισκέψεις στη γιαγιά και στον παππού… Ένα είναι σίγουρο, η ρουτίνα αλλάζει, οι ασχολίες αλλάζουν και η σταθερότητα του σχολικού προγράμματος και των δραστηριοτήτων χάνεται. Πώς αυτό μπορεί να επηρεάσει την ομιλία του παιδιού που τραυλίζει;
Η απάντηση δεν είναι ίδια για όλα τα παιδιά και η εμπειρία που έχουμε στο Κέντρο Έρευνας και Θεραπείας Τραυλισμού, το επιβεβαιώνει. Ο τραυλισμός είναι μία σύνθετη, πολυπαραγοντική, νευροαναπτυξιακή διαταραχή που εκδηλώνεται με ιδιαίτερο τρόπο σε κάθε παιδί. Οργανικοί παράγοντες όπως η κούραση, γλωσσικοί παράγοντες όπως το επίπεδο λεξιλογίου και οι ικανότητες περιγραφής και αφήγησης, ψυχολογικοί παράγοντες όπως ο έντονος εκνευρισμός του παιδιού με υψηλή συναισθηματική αντιδραστικότητα, και περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως οι στάσεις των συνομήλικων στις παρέες, καθορίζουν το διαφορετικό αντίκτυπο που μπορεί να έχει η ζωή το καλοκαίρι, στην επικοινωνία του κάθε μοναδικού παιδιού.
Το καλοκαίρι η καθημερινότητα αλλάζει, οι ασχολίες αλλάζουν και η σταθερότητα του σχολικού προγράμματος και των δραστηριοτήτων χάνεται. Τα παιδιά που τραυλίζουν δεν επηρεάζονται όλα με τον ίδιο τρόπο από αυτές τις αλλαγές.
Πιθανές θετικές αλλαγές
Οι χαλαροί ρυθμοί του καλοκαιριού βοηθούν: Ο τραυλισμός δεν τα πάει καλά με τις ταχύτητες. Όταν όλα γίνονται γρήγορα για να προλάβουμε, «τρέχει» μαζί και η ομιλία. Η ταχύτητα δυσκολεύει το παιδί που τραυλίζει και έχει δυσκολίες στον συντονισμό του στόματος. Προβληματίζει και το παιδί με γλωσσικές δυσκολίες και τραυλισμό που προσπαθεί να οργανώσει γλωσσικά αυτό που θέλει να πει ή να βρει τις κατάλληλες λέξεις. Οι ρυθμοί του καλοκαιριού, όταν είναι αργοί, διευκολύνουν την οργάνωση και εκφορά του γλωσσικού μηνύματος.
Μείωση του άγχους και της πίεσης: Η πίεση από τις πολλές δραστηριότητες του χειμώνα, ο λιγοστός χρόνος, η καθημερινή μελέτη, η ανάγκη ομιλίας σε απαιτητικά ακροατήρια όπως η τάξη, μειώνεται. Παρότι ο τραυλισμός δεν είναι αποτέλεσμα άγχους, όταν η πίεση και το άγχος που δημιουργούν οι πολλές υποχρεώσεις μειώνεται, αυτό μπορεί να έχει έναν θετικό αντίκτυπο.
Αυθόρμητη, ελεύθερη ομιλία χωρίς σκέψη: Η ανεμελιά εξυπηρετεί τον αυθορμητισμό στην επικοινωνία και απελευθερώνει το παιδί από τη σκέψη να μιλά με κάποιον συγκεκριμένο τρόπο. Σαν αποτέλεσμα αυτού, κάποια παιδιά μπορεί να αφήνουν τον εαυτό τους να τραυλίζει ελεύθερα χωρίς να αισθάνονται την ανάγκη να κάνουν κάτι για αυτό, απελευθερώνονται και κάνουν ένα σημαντικό βήμα απευαισθητοποίησης.
Πιθανές προκλήσεις
Η αλλαγή στη ρουτίνα, η μέρα χωρίς πρόγραμμα κατά τις διακοπές, μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τα παιδιά που το έχουν ανάγκη. Πολλά παιδιά που τραυλίζουν διευκολύνονται από την επαναληψιμότητα και προβλεψιμότητα της καθημερινότητάς τους, και η απώλεια του προγράμματος τα αναστατώνει. Όπως όλοι «χάνουμε τα λόγια μας» όταν είμαστε αναστατωμένοι, ομοίως και η ομιλία του παιδιού που τραυλίζει, μπορεί να επηρεάζεται αρνητικά από τα πολλά νέα, άγνωστα και απρόβλεπτα των διακοπών και από την αναστάτωση που πιθανώς προκαλούν.
Ο αισθητηριακός βομβαρδισμός αναστατώνει τα παιδιά με αισθητηριακή αμυντικότητα. Φανταστείτε ένα παιδί που κλείνει τα αυτιά του στους έντονους ήχους όπως η ηλεκτρική σκούπα ή το τρυπάνι, ένα παιδί που θέλει να καθαρίσει τα χέρια του από κάθε κόκκο άμμο που έπιασε ή που δεν ανέχεται τις ίνες της στημένης πορτοκαλάδας στο στόμα του. Μόλις δημιουργήσατε την εικόνα ενός παιδιού με πιθανή δυσκολία αισθητηριακής ρύθμισης στα ακουστικά ή απτικά ερεθίσματα. Ένα παιδί που έχει ανάγκη να ρυθμιστεί αισθητηριακά μπορεί να αναστατώνεται υπερβολικά στο πανηγύρι του χωριού με τις πολλές φωνές και έντονες μουσικές ή στην παραλία με το κρύο νερό ή την άμμο που κολλά στα χέρια. Δεν υπάρχει γνωστή έρευνα που να δείχνει ότι το παιδί που τραυλίζει είναι πιθανότερο να έχει δυσκολίες αισθητηριακής επεξεργασίας σε σχέση με τα παιδιά που δεν τραυλίζουν, αλλά όταν αυτές συνυπάρχουν με τον τραυλισμό και προκαλούν αναστάτωση στο παιδί, αυτό μπορεί να εξηγεί κάποιες αντιδράσεις και συμπεριφορές του παιδιού.
Η κούραση και το άστατο πρόγραμμα ύπνου στις διακοπές επηρεάζουν κάποια παιδιά. Οι πολλές δραστηριότητες και ο λιγοστός ή άστατος ύπνος που κάποιες φορές συνοδεύουν τις διακοπές, κουράζουν. Όπως όλοι μας, όταν είμαστε κουρασμένοι, χάνουμε την αρθρωτική ακρίβεια ή δεν βρίσκουμε τις λέξεις, παρομοίως επηρεάζονται και τα παιδιά που τραυλίζουν. Σε κάποια παιδιά, ειδικά στις μικρές ηλικίες, η κούραση επηρεάζει σημαντικά τη συχνότητα ή ένταση των δυσροών στην ομιλία.
Ο τραυλισμός μπορεί από μικρή ηλικία να συνοδεύεται από κοινωνικό άγχος. Τα παιδιά το καλοκαίρι βρίσκουν τους φίλους τους ή κάνουν νέους, βρίσκονται σε μεγάλες παρέες και νέα περιβάλλοντα. Πιθανώς η ελευθερία των διακοπών απελευθερώνει και τη συστολή που προκαλούν οι σκέψεις για το πώς θα μιλήσουν, μειώνοντας το άγχος της κοινωνικής επικοινωνίας. Ωστόσο, η προσπάθεια να πάρω τον λόγο σε μια μεγάλη ομάδα παιδιών, η πιθανή δυσκολία να πω γρήγορα αυτό που θέλω για να προλάβω, τα σχόλια ή η κοροϊδία για την ομιλία από άλλα παιδιά, είναι πιθανόν να συμβούν. Παιδιά που έχουν παρακολουθήσει ολιστικές θεραπευτικές παρεμβάσεις για τον τραυλισμό όπως το Palin PCI ή το πρόγραμμα Λεξιπόντιξ, είναι προετοιμασμένα και λιγότερο ευάλωτα σε τέτοιες περιστάσεις.
Καλοκαιρινές συμβουλές για τους γονείς του παιδιού που τραυλίζει
Αφήστε το παιδί να τραυλίζει ελεύθερα. Αποφύγετε να του δίνετε συμβουλές ή να του θυμίζετε να κάνει πιθανές τεχνικές που έχει μάθει στη λογοθεραπεία. Αυτό μειώνει τον αυθορμητισμό και διογκώνει την ευαισθησία για την ομιλία. Ενισχύει την πεποίθηση ότι «κάτι κάνω λάθος». Στόχος είναι το παιδί να μιλά ελεύθερα, αυθόρμητα, εύκολα και να επικοινωνεί χωρίς αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα, με ή χωρίς τραυλισμό.
Ενισχύστε την αυτοπεποίθηση. Το καλοκαίρι, με όλες αυτές τις δραστηριότητες δημιουργούνται πολλές ευκαιρίες για επιβράβευση. Επιβραβεύστε το παιδί για τις δεξιότητές του, για τα άλματα που κάνει στην ανάπτυξη, τη συμπεριφορά του, την κοινωνικότητά του. Με στοχευμένες επιβραβεύσεις κτίζετε την ψυχική ανθεκτικότητα του παιδιού και το κάνετε λιγότερο ευάλωτο στις κρίσεις των άλλων.
Ευκαιρία για ανοιχτές συζητήσεις για τον τραυλισμό. Ο τραυλισμός είναι ένας διαφορετικός τρόπος ομιλίας. Στο στόμα που τραυλίζει αθροίζονται αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα, εξαιτίας -μεταξύ άλλων- των αντιδράσεων του περιβάλλοντος που οφείλονται στα κοινωνικά στερεότυπα. Η προσπάθεια «κανονικοποίησης» της ομιλίας εξαλείφοντας τον τραυλισμό, οδηγεί σε δυσλειτουργικές συμπεριφορές διαχείρισης όπως η αλλαγή των λέξεων και η προσπάθεια συγκάλυψης, που διογκώνουν τις συνέπειες του τραυλισμού στη ζωή του παιδιού. Κάντε, τώρα στις διακοπές, βήματα απευαισθητοποίησης. Ανοιχτείτε στους φίλους και συγγενείς. Λάβετε έγκυρη ενημέρωση για τον τραυλισμό από την ιστοσελίδα του Κέντρου Έρευνας και Θεραπείας Τραυλισμού και ενημερώστε τον περίγυρό σας, συζητώντας ανοιχτά το θέμα του τραυλισμού μαζί τους. Η απευαισθητοποίηση του παιδιού περνά μέσα από την απευαισθητοποίηση των γονιών και αυτή περνά μέσα από την έγκυρη ενημέρωση, απευαισθητοποίηση και ανοιχτή στάση του περιβάλλοντος της οικογένειας.
Κατανοείστε – ερμηνεύστε αυτό που συμβαίνει και ρίξτε την ανησυχία σας. Η συνήθης ερμηνεία των γονιών για την αύξηση του τραυλισμού είναι «κάτι άγχωσε» το παιδί. Δεν είναι πάντα έτσι και σίγουρα δεν είναι έτσι για όλα τα παιδιά. Μάθετε να αναγνωρίζετε τους μηχανισμούς πίσω από την έξαρση ή ύφεση των συμπτωμάτων για το δικό σας παιδί. Το άγχος έχει από πίσω του φόβο, η αναστάτωση συνήθως κάποια αλλαγή, θετική ή αρνητική. Σκεφτείτε τις αλλαγές μέσα από τα μάτια του παιδιού. Για ένα παιδί η αύξηση των δυσροών το καλοκαίρι μπορεί να είναι αποτέλεσμα του μιας μεγαλύτερης ελευθερίας και ξεγνοιασιάς, όπου το παιδί απλώς μιλά, αφήνοντας ασυνείδητα τον εαυτό του ελεύθερο να τραυλίζει. Για τον ίδιο λόγο ένα παιδί μπορεί να τραυλίζει λιγότερο. Για ένα άλλο παιδί η αύξηση των δυσροών μπορεί να είναι η απλά η κούραση ή η ανάγκη διαχείρισης πολλών, διαφορετικών, νέων, περιστάσεων επικοινωνίας, ο αισθητηριακός βομβαρδισμός ή η αλλαγή του χώρου που κοιμάται. Κάθε παιδί είναι διαφορετικό και ο τραυλισμός κάθε παιδιού είναι διαφορετικός.
Αναγνωρίστε την ανησυχία και συζητήστε ανοιχτά για τον τραυλισμό με το παιδί που ανησυχεί. Εάν εξαιτίας της εμφάνισης ή της αύξησης της έντασης των δυσροών το παιδί εκδηλώνει ανησυχία, αναγνωρίστε την. Μιλήστε στο παιδί για αυτό που αντιλαμβάνεται να του συμβαίνει αναγνωρίζοντας το συναίσθημά του, όπως θα κάνατε για οτιδήποτε άλλο το απασχολεί: «Αυτή ήταν μια δύσκολη λέξη να βγει από το στόμα σου», «σε είδα να χτυπάς το πόδι σου στο πάτωμα και νομίζω ότι θύμωσες που η λέξη δεν έβγαινε». Πολλά παιδιά, ανεξάρτητα από την ηλικία τους, δυσκολεύονται να βάλουν σε λέξεις αυτό που αισθάνονται. Μπορείτε να τα βοηθήσετε να το κάνουν. Η αναγνώριση και περιγραφή του συναισθήματος όπως και η ανοιχτή συζήτηση για τον τραυλισμό, μειώνουν την ευαισθησία και την προσπάθεια απόκρυψης.
Το παιδί σας δεν είναι ατελές επειδή τραυλίζει, αφήστε το να μιλά ελεύθερα και θαυμάστε τα καλοκαιρινά επιτεύγματά του.
Διαβάστε επίσης
Έτσι θα βοηθήσετε το παιδί να μιλήσει πιο γρήγορα
«Κάνε αυτό που σου λέω» – Και άλλες 9 φράσεις που δεν πρέπει να λέμε στα παιδιά
Χτίζοντας την αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση του παιδιού μας!
