Sponsored Content
Γράφει η κυρία Μαρία Αθ. Ζαφείρη MD, MSc, PhDc, BCMAS, Παθολόγος με μετεκπαίδευση στον Σακχαρώδη Διαβήτη και τη Γηριατρική, Medical Affairs Manager, Novo Nordisk
Η παχυσαρκία δεν αποτελεί ζήτημα εμφάνισης ή προσωπικών επιλογών. Συνιστά μια χρόνια, πολύπλοκη νόσο, που απασχολεί έντονα την επιστημονική κοινότητα. Συνδέεται με σοβαρά προβλήματα υγείας, αλλά και με κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις, καθιστώντας την μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της δημόσιας υγείας. Η παχυσαρκία δεν αντιμετωπίζεται με γρήγορες λύσεις, ενώ απαιτεί μακροχρόνια φροντίδα, συνεχή υποστήριξη και ουσιαστική κατανόηση.
Ορίζεται ως υπερβολική συσσώρευση λίπους στο σώμα, με αρνητικές συνέπειες για πολλά όργανα και λειτουργίες. Για τη διάγνωση χρησιμοποιούμε συνήθως το δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ), με τιμή ≥30 kg/m². Η παχυσαρκία ταξινομείται σε τρία στάδια βαρύτητας: Στάδιο Ι (ΔΜΣ 30–34,9 kg/m²), στάδιο ΙΙ (ΔΜΣ 35–39,9 kg/m²) και στάδιο ΙΙΙ (ΔΜΣ ≥40 kg/m²). Η ταξινόμηση βοηθά στην καλύτερη κατανόηση του κινδύνου και στη διαμόρφωση κατάλληλων θεραπευτικών στρατηγικών.
Σχεδόν ένα δισεκατομμύριο ενήλικες παγκοσμίως ζουν σήμερα με παχυσαρκία και οι προβλέψεις για το μέλλον είναι ακόμη πιο ανησυχητικές. Στην Ελλάδα περίπου ένας στους τρεις ενήλικες εμφανίζει παχυσαρκία, γεγονός που αναδεικνύει την επείγουσα ανάγκη για πρόληψη και ολοκληρωμένη στρατηγική αντιμετώπισης.
Ακόμη πιο κρίσιμο είναι το ζήτημα της παιδικής και εφηβικής παχυσαρκίας. Η χώρα μας συγκαταλέγεται στις πρώτες θέσεις πανευρωπαϊκά, κάτι που δεν περιορίζεται σε ψυχρές στατιστικές, αλλά αφορά το μεταβολικό μέλλον των παιδιών, διότι έχουν αυξημένες πιθανότητες να συνεχίσουν να ζουν με παχυσαρκία και ως ενήλικες.
Οι 5 παράγοντες που την επηρεάζουν
Η παχυσαρκία δεν είναι μόνο αποτέλεσμα υπερβολικής κατανάλωσης θερμίδων ή μειωμένης σωματικής δραστηριότητας, ούτε περιορίζεται σε ζήτημα εικόνας, όπως εσφαλμένα πιστεύεται. Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια σύνθετη νόσο, όπου βιολογικοί, γενετικοί, ψυχολογικοί, κοινωνικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες επηρεάζουν την εμφάνισή της.
Το σύγχρονο περιβάλλον, με τον καθιστικό τρόπο ζωής και την αυξημένη κατανάλωση υπέρ‑επεξεργασμένων τροφίμων, πλούσιων σε θερμίδες, λειτουργεί ως καταλύτης για την ανάπτυξη παχυσαρκίας. Η γενετική προδιάθεση παίζει επίσης καθοριστικό ρόλο, καθώς εκτιμάται ότι 40-70% του κινδύνου εμφάνισης παχυσαρκίας μπορεί να αποδοθεί στα γονίδιά μας. Αυτό υπογραμμίζει ότι δεν είναι απλώς θέμα θέλησης. Επιπλέον, ορμονικές μεταβολές όπως εκείνες που συμβαίνουν κατά την εμμηνόπαυση στις γυναίκες, μπορούν να επηρεάσουν τη σύσταση του σώματος, ευνοώντας την αύξηση του λίπους.
Πως συνδέεται με περισσότερες από 200 επιπλοκές υγείας
Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται:
- Μεταβολικές παθήσεις όπως σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, υπέρταση, δυσλιπιδαιμία, λιπώδης νόσος του ήπατος,
- Καρδιαγγειακά προβλήματα όπως εγκεφαλικό επεισόδιο, στεφανιαία νόσος, καρδιακή ανεπάρκεια,
- Μηχανικές επιπλοκές όπως οστεοαρθρίτιδα, οσφυαλγία, υπνική άπνοια,
- Άλλες επιπλοκές όπως κατάθλιψη.
Αυτές οι καταστάσεις επηρεάζουν σημαντικά την ποιότητα ζωής και μειώνουν το προσδόκιμο επιβίωσης. Η καρδιαγγειακή νόσος αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου για τα άτομα με παχυσαρκία, καθώς περίπου δύο στους τρεις θανάτους σε άτομα με υψηλό ΔΜΣ οφείλονται σε καρδιαγγειακά αίτια. Παράλληλα, μια εξαιρετικά σημαντική αλλά συχνά υποεκτιμημένη επιπλοκή είναι τα νεοπλάσματα. Μετά το κάπνισμα, ο υψηλός ΔΜΣ αναγνωρίζεται ως ο δεύτερος πιο σημαντικός τροποποιήσιμος παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου, γεγονός που καθιστά την πρόληψη και αντιμετώπιση της παχυσαρκίας κρισιμότερη.
Οι δυσκολίες στη διαχείριση της νόσου
Η μακροπρόθεσμη απώλεια βάρους και η διατήρησή του αποτελούν από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στη διαχείριση της παχυσαρκίας. Ο οργανισμός «αντιστέκεται» στη μείωση βάρους, ενεργοποιώντας μηχανισμούς που επηρεάζουν τις ορμόνες της πείνας και του κορεσμού, ενώ παράλληλα μειώνεται η ενεργειακή δαπάνη (οι καύσεις). Ως εκ τούτου, το άτομο αισθάνεται περισσότερη πείνα, δυσκολεύεται να χορτάσει και «καίει» λιγότερες θερμίδες. Αυτή η μεταβολική προσαρμογή οδηγεί συχνά σε επανάκτηση του βάρους, καθιστώντας την προσπάθεια ακόμη δυσκολότερη.
Εξίσου σημαντικό εμπόδιο είναι το κοινωνικό στίγμα που συνοδεύει την παχυσαρκία. Πολλοί διστάζουν να ζητήσουν βοήθεια, είτε από φόβο είτε από ντροπή. Έχουν βιώσει προκατάληψη ή αρνητικές εμπειρίες, όπως προσβλητικά σχόλια για το βάρος τους ή ελλιπή υποδομή σε χώρους υγείας (π.χ. εξεταστικά κρεβάτια και ζυγαριές που δεν επαρκούν). Η αποβολή του στίγματος είναι απαραίτητη, ώστε τα άτομα με παχυσαρκία να νιώθουν ότι μπορούν να απευθυνθούν σε επαγγελματίες υγείας χωρίς φόβο κριτικής. Παράλληλα, οι επαγγελματίες υγείας χρειάζονται καλύτερη εκπαίδευση, ώστε να προσεγγίζουν το ζήτημα με περισσότερη ενσυναίσθηση.
Η παχυσαρκία δεν αντιμετωπίζεται με γρήγορες λύσεις. Η διαχείρισή της απαιτεί μακροχρόνια προσέγγιση και συστηματική παρακολούθηση, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος υποτροπών. Χρειάζεται συνεργασία διεπιστημονικής ομάδας επαγγελματιών υγείας (γιατρών, διαιτολόγων, ψυχολόγων, φαρμακοποιών, γυμναστών κ.α.) ώστε η φροντίδα να είναι ολοκληρωμένη.
Η ολοκληρωμένη αντιμετώπιση της παχυσαρκίας
Η καταπολέμηση της παχυσαρκίας ξεκινά με την υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής, βασισμένο στη σωστή διατροφή και τη σωματική άσκηση. Αυτά αποτελούν τον θεμέλιο λίθο της πρόληψης και θεραπείας, ωστόσο συχνά δεν επαρκούν. Η ιατρική επιστήμη διαθέτει πλέον σύγχρονες λύσεις, όπως φαρμακευτικές αγωγές και βαριατρικές χειρουργικές επεμβάσεις, πάντα βάσει ενδείξεων και εξατομικευμένων αναγκών. Η ολοκληρωμένη προσέγγιση, που συνδυάζει αλλαγές στον τρόπο ζωής με τις ανωτέρω επιλογές, αποτελεί σήμερα το πιο ελπιδοφόρο μονοπάτι στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας.
Η απώλεια βάρους είναι μεν καθοριστική, δεν αποτελεί όμως τον μοναδικό στόχο. Εξίσου σημαντική είναι η αντιμετώπιση των επιπλοκών, η βελτίωση της συνολικής υγείας, η ενίσχυση της ευζωίας και η μακροζωία. Η προσέγγιση αυτή ξεπερνά την αισθητική διάσταση και εστιάζει στην ουσιαστική ποιότητα ζωής.
Οι σύγχρονες φαρμακευτικές θεραπείες έχουν εξελιχθεί σημαντικά και προσφέρουν πλεονεκτήματα που υπερβαίνουν την απλή μείωση του βάρους. Δρουν σε πολλαπλά επίπεδα του μεταβολισμού, βοηθώντας στη ρύθμιση της όρεξης και στη μείωση της πρόσληψης τροφής. Επιπλέον, συμβάλλουν όχι μόνο στην απώλεια κιλών αλλά και στη βελτίωση παραμέτρων όπως η περίμετρος μέσης, η αρτηριακή πίεση, τα λιπίδια, η γλυκόζη. Επιπρόσθετα, έχει φανεί κατά περίπτωση ότι μπορούν να ενισχύσουν την ποιότητα ζωής, να βελτιώσουν την υπνική άπνοια, την οστεοαρθρίτιδα και να μειώσουν τον κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων. Η συχνή ιατρική επανεκτίμηση είναι απαραίτητη, ώστε να επιβεβαιώνεται η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια της θεραπείας.
Με σωστή ενημέρωση, αποδοχή και επιστημονική καθοδήγηση, οι άνθρωποι που ζουν με παχυσαρκία μπορούν να αποκτήσουν καλύτερη υγεία, να βελτιώσουν την καθημερινότητά τους και να κερδίσουν περισσότερα χρόνια ζωής.
