Pouches νικοτίνης και συμβατικό τσιγάρο – Τι πρέπει να ξέρουμε

Οι καπνιστές έχουν πλέον στα χέρια τους μια εναλλακτική επιλογή συγκριτικά με το συμβατικό τσιγάρο. Πρόκειται για τα pouches νικοτίνης που ήδη κυκλοφορούν στη χώρα μας. Είναι σακουλάκια νικοτίνης – μοιάζουν με σακουλάκια τσαγιού – και δεν περιέχουν καπνό, μόνο νικοτίνη. Τα στοιχεία αποκαλύπτουν ότι η μετάβαση (switch) των καπνιστών από το συμβατικό τσιγάρο σε καπνικά προϊόντα από το στόμα, όπως το snus και η μετεξέλιξη αυτού, τα pouches, συσχετίζεται με καλύτερους δείκτες υγείας όσον αφορά τα καρδιαγγειακά νοσήματα, τον καρκίνο και τη ΧΑΠ, δηλαδή τις κατεξοχήν νόσους που «ταλαιπωρούν» τους καπνιστές.

Από την άλλη μεριά τα καπνικά είδη ανεξαρτήτως μορφής – συμβατικό τσιγάρο, ηλεκτρονικό τσιγάρο, snus, pouches – παραμένουν ένα προϊόν που δεν απευθύνεται σε ανήλικους και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει «να πέσει στα χέρια τους», όσο και αν η σκληρή πραγματικότητα στην Ευρώπη, αλλά και την Ελλάδα δείχνει το αντίθετο. Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με την πανευρωπαϊκή έρευνα ESPAD 2024 που έριξε φως στη συμπεριφορά των μαθητών ηλικίας 15-16 ετών σε 37 ευρωπαϊκές χώρες, διαπιστώθηκε ότι οι Έλληνες έφηβοι υπερβαίνουν τον ευρωπαϊκό μέσο όρο σχεδόν σε όλους τους δείκτες που αφορούν το κάπνισμα. Συγκεκριμένα, το 54% δηλώνει ότι έχει καπνίσει παραδοσιακό ή ηλεκτρονικό τσιγάρο, έναντι 48% του ευρωπαϊκού μέσου όρου, ενώ σημαντικά υψηλότερο ποσοστό αναφέρει ότι έχει «εύκολη πρόσβαση» στα προϊόντα αυτά. Πρόκειται για στοιχεία που καθιστούν εξαιρετικά σημαντική την αποτροπή της πρόσβασης των ανηλίκων σε προϊόντα καπνού και νικοτίνης μέσω των κατάλληλων πολιτικών.

Τα παραπάνω ζητήματα παρουσιάστηκαν στο πλαίσιο πρόσφατης επιστημονικής εκδήλωσης με τίτλο Εναρμονίζοντας καινοτομία και υπευθυνότητα. Συγκεκριμένα συζητήθηκε «Ο ρόλος των pouches νικοτίνης στη Μείωση της Βλάβης από το κάπνισμα υπό το πρίσμα της Δημόσιας Υγείας, βάσει επιστημονικής τεκμηρίωσης» και το «Πρόγραμμα Αποτροπής Πρόσβασης των ανηλίκων σε προϊόντα καπνού και νικοτίνης». Η εκδήλωση έγινε στο πλαίσιο των ενημερωτικών δράσεων για επαγγελματίες υγείας με συμμετοχή διακεκριμένων επιστημόνων, που διοργανώνει το Επιστημονικό Τμήμα, PMI Science (Philip Morris International) της Παπαστράτος.

Τι είναι τα pouches νικοτίνης – Η διαφορά με το snus

Στο πλαίσιο της ενημερωτικής εκδήλωσης ο κ. Σταμάτης Ευσταθίου Ειδικός Παθολόγος, Διευθυντής, Κέντρο Πρόληψης Καρδιαγγειακών Νόσων, ΤΥΠΕΤ αναφέρθηκε στο μοναδικό για τη Δημόσια Υγεία παράδειγμα της Σουηδίας όσον αφορά τη μείωση βλάβης από το κάπνισμα και την εμπειρία της σκανδιναβικής αυτής χώρας με το snus, ενός προϊόντος καπνού για χρήση από του στόματος. Κατά τις τελευταίες δεκαετίες η Σουηδία παρουσίασε τα χαμηλότερα ποσοστά καπνίσματος και θνησιμότητας από καρκίνο του πνεύμονα σε άνδρες στην Ευρώπη, γεγονός που συχνά αποδίδεται στη μετακίνηση μεγάλου μέρους των ανδρών καπνιστών προ το snus, σύμφωνα με τον κ. Ευσταθίου.

Αυτό το «σουηδικό μοντέλο» αποτέλεσε το παράδειγμα για την ανάπτυξη νέων προϊόντων, όπως τα pouches ή σακουλάκια νικοτίνης, που δεν περιέχουν φύλλα καπνού, αλλά νικοτίνη που απορροφάται μέσω του στοματικού βλεννογόνου. Τα pouches νικοτίνης έχουν σημαντικά μειωμένο τοξικολογικό φορτίο σε σχέση με το συμβατικό τσιγάρο, όμως η μακροχρόνια ασφάλεια και η επίδρασή τους στη δημόσια υγεία παραμένουν υπό διερεύνηση.

Ο κ. Ευσταθίου Ειδικός Παθολόγος, Διευθυντής, Κέντρο Πρόληψης Καρδιαγγειακών Νόσων, ΤΥΠΕΤ

Το snus από την άλλη μεριά, αφορά σακουλάκια με καπνό – μια μετεξέλιξη του μασώμενου καπνού. Έχουν προηγηθεί των pouches νικοτίνης και έχουν χρησιμοποιηθεί επί έτη σε χώρες όπως η Σουηδία και η Νορβηγία. Συνολικά, η εμπειρία από την κυκλοφορία του snus σε αυτές τις σκανδιναβικές χώρες καταδεικνύει ότι η μετάβαση σε προϊόντα χωρίς καύση μπορεί να μειώσει σημαντικά τις βλάβες από το κάπνισμα σε ενήλικους καπνιστές, με τα pouches νικοτίνης να αποτελούν την πιο πρόσφατη εξέλιξη αυτής της προσέγγισης με ενθαρρυντικά επιστημονικά δεδομένα ως προς τη δυνατότητα μείωσης της βλάβης.

Ακόμη ο κ. Ευσταθίου επισήμανε ότι η χρήση προϊόντων καπνού και νικοτίνης από ανηλίκους, αποτελεί κρίσιμο ζήτημα Δημόσιας Υγείας, γεγονός που υπογραμμίζει την ανάγκη για προγράμματα αποτροπής της πρόσβασής τους σε αυτά.

Μείωση βλάβης για τους καπνιστές 

Τα pouches νικοτίνης προσφέρουν μια σημαντικά καλύτερη εναλλακτική σε σχέση με τη συνέχιση του καπνίσματος τσιγάρου για τους ενήλικους χρήστες, τόνισε στην ομιλία του ο François Hirt, Director External Affairs Oral Smokeless Category, PMI, Ελβετία.

Ο κ. Hirt αναφέρθηκε σε δεδομένα μελετών που τεκμηριώνουν αυτή την άποψη, ότι τα pouches νικοτίνης δεν προκαλούν σοβαρές βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις στην υγεία. Αναφερόμενος στο σουηδικό μοντέλο ο κ. Hirt παρατήρησε ότι με αυστηρά επιστημονικά πρότυπα και υπό το κατάλληλο νομοθετικό πλαίσιο, όπως αυτό που πρόσφατα ψηφίστηκε στην Ελλάδα που προβλέπει αυστηρά μέτρα αποτροπής πρόσβασης των ανηλίκων και ρύθμιση της κυκλοφορίας αυτών των προϊόντων, τα pouches νικοτίνης μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη διεθνή προσπάθεια για τη μείωση της βλάβης από το κάπνισμα σε όσους καπνιστές δεν διακόπτουν το κάπνισμα.

«Είναι στο χέρι μας να μην είναι στο χέρι τους»

Βασική παράμετρος για να μην φτάνουν τα καπνικά προϊοντα στα χέρια των ανηλίκων αποτελεί η σχετική εκπαίδευση των λιανοπωλητών, αλλά και οι πρωτοβουλίες της Πολιτείας που θέτουν το πλαίσιο προστασίας των ανηλίκων τόνισε στην ομιλία του ο Γιάννης Μαστροκώστας, Senior Manager Corporate Affairs, PMI, Κύπρος ο οποίος παρουσίασε το γενικό πλαίσιο της πρωτοβουλίας της Παπαστράτος υπό την αιγίδα του Υπουργείου Υγείας και του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Τεχνητής Νοημοσύνης για την αποτροπή της πρόσβασης των ανηλίκων σε προϊόντα καπνού και νικοτίνης με τίτλο «Είναι στο χέρι μας να μην είναι στο χέρι τους». Η πρωτοβουλία βασίζεται σε τρεις πυλώνες: την εκπαίδευση των λιανοπωλητών, την ευαισθητοποίηση της κοινωνίας στο σύνολό της και τη χρήση ψηφιακών εργαλείων για τον ασφαλή έλεγχο της ενηλικότητας με στόχο την αλλαγή κουλτούρας σε όλα τα επίπεδα και τα κανάλια πώλησης, φυσικά και ψηφιακά.

Όλοι οι ομιλητές επισήμαναν στις παρεμβάσεις τους ότι η καλύτερη επιλογή για την υγεία είναι η πλήρης διακοπή του καπνίσματος και της χρήσης κάθε μορφής νικοτίνης. Σχολίασαν ωστόσο ότι το σύνηθες μοτίβο κατά την προσπάθεια διακοπής του καπνίσματος είναι το πέρασμα από το τσιγάρο σε ένα εναλλακτικό καπνικό προϊόν με απώτερο – και δύσκολο, αλλά όχι άπιαστο – στόχο την οριστική διακοπή κάθε μορφής προϊόντος καπνού και νικοτίνης.

Τέλος, ο ρόλος της ιατρικής κοινότητας είναι πολύ σημαντικός για την παροχή συμβουλών προς τους ασθενείς που επιθυμούν να διακόψουν την εξαιρετικά επιβλαβή αυτή συνήθεια.