Η ιλαρά και η ερυθρά παραμένουν προκλήσεις για τη δημόσια υγεία στην Ευρώπη, παρά τη σημαντική πρόοδο των τελευταίων δεκαετιών μέσω των εκτεταμένων προγραμμάτων εμβολιασμού. Η ιλαρά, μια μεταδοτική ιογενής νόσος, μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές και, σε ορισμένες περιπτώσεις, να οδηγήσει ακόμη και σε θάνατο. Από την άλλη πλευρά, η ερυθρά είναι -συνήθως –πιο ήπια στα παιδιά και τους ενήλικες, αλλά μπορεί να επιφέρει συνέπειες εάν προσβληθεί εγκυμονούσα, καθώς ενέχει υψηλό κίνδυνο για συγγενές σύνδρομο ερυθράς (CRS) στο έμβρυο.
Και οι δύο ασθένειες μπορούν να προληφθούν αποτελεσματικά μέσω του εμβολιασμού, ωστόσο η επίτευξη και διατήρηση κάλυψης άνω του 95% με δύο δόσεις του εμβολίου MMR (ιλαράς–παρωτίτιδας–ερυθράς) παραμένει ζητούμενο σε αρκετά κράτη μέλη της ΕΕ/ΕΟΧ.
Η εικόνα στην Ελλάδα
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του ECDC για τον Σεπτέμβριο 2025, η Ελλάδα καταγράφει χαμηλό αριθμό περιστατικών ιλαράς. Συνολικά, μέσα στους τελευταίους 12 μήνες (1 Οκτωβρίου 2024 – 30 Σεπτεμβρίου 2025), αναφέρθηκαν 7 περιστατικά στη χώρα, με ποσοστό 0,7 ανά εκατομμύριο πληθυσμού -από τα χαμηλότερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Παρά το περιορισμένο επιδημιολογικό φορτίο, οι ειδικοί επισημαίνουν την ανάγκη διαρκούς επιτήρησης και επαλήθευσης της εμβολιαστικής κάλυψης. Η Ελλάδα παρουσιάζει κάλυψη (2024) για την πρώτη δόση του εμβολίου γύρω στο 91%, ενώ η δεύτερη δόση διαμορφώνεται περίπου στο 71%, ποσοστό κάτω από το όριο του 95% που απαιτείται για την εξάλειψη της νόσου. To ECDC επισημαίνει ότι η χαμηλή κυκλοφορία του ιού δεν πρέπει να οδηγεί σε εφησυχασμό. Η εμπειρία προηγούμενων ετών έχει δείξει ότι ακόμη και μεμονωμένα εισαγόμενα περιστατικά μπορούν να προκαλέσουν τοπικές εξάρσεις, ιδίως σε περιοχές ή πληθυσμούς με χαμηλότερη εμβολιαστική κάλυψη.
Όσον αφορά την ερυθρά, η Ελλάδα κατέγραψε μόνο ένα περιστατικό κατά το ίδιο χρονικό διάστημα (συγκεκριμένα τον Αύγουστο 2025), επιβεβαιώνοντας τη σταθερή εξαιρετικά χαμηλή κυκλοφορία του ιού στη χώρα.
Η κατάσταση στην Ευρώπη
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, τα στοιχεία του ECDC δείχνουν σημαντική μείωση των κρουσμάτων ιλαράς τον Σεπτέμβριο 2025 σε σχέση με τους προηγούμενους μήνες. Ωστόσο, η νόσος παραμένει ενεργή σε αρκετές χώρες.
Συνολικά, 28 χώρες υπέβαλαν στοιχεία για τον μήνα Σεπτέμβριο, εκ των οποίων 11 ανέφεραν συνολικά 90 περιστατικά, ενώ 17 χώρες δήλωσαν μηδενική επίπτωση. Οι υψηλότεροι αριθμοί παρατηρήθηκαν στην Ιταλία (27), την Ολλανδία (18), τη Γερμανία (14), το Βέλγιο (9) και τη Ρουμανία (7).
Κατά τη δωδεκάμηνη περίοδο Οκτώβριος 2024 – Σεπτέμβριος 2025, καταγράφηκαν 10.195 περιστατικά ιλαράς σε ολόκληρη την ΕΕ/ΕΟΧ, με τη Ρουμανία να συγκεντρώνει τα 2/3 των συνολικών κρουσμάτων (6.562), ακολουθούμενη από τη Γαλλία (882), την Ιταλία (601), την Ολλανδία (556) και την Ισπανία (395).
Από τα περιστατικά με γνωστό εμβολιαστικό ιστορικό, πάνω από 80% ήταν ανεμβολίαστα, ενώ καταγράφηκαν 8 θάνατοι σε 3 χώρες (Ρουμανία, Γαλλία και Ολλανδία). Οι υψηλότερες επιπτώσεις σημειώθηκαν στα βρέφη κάτω του ενός έτους (336,4 περιστατικά ανά εκατομμύριο πληθυσμού) και στα παιδιά 1-4 ετών (174,6 περιστατικά ανά εκατομμύριο).
Η ερυθρά, από την άλλη, παραμένει σε πολύ χαμηλά επίπεδα στην Ευρώπη. Στο ίδιο διάστημα, αναφέρθηκαν μόλις 105 περιστατικά, κυρίως από την Πολωνία (84), ενώ 21 χώρες δεν κατέγραψαν κανένα κρούσμα. Δεν αναφέρθηκαν θάνατοι.
Στοιχεία ιλαράς από 1 Οκτωβρίου 2024 έως 30 Σεπτεμβρίου 2025
Στοιχεία ερυθράς από 1 Οκτωβρίου 2024 έως 30 Σεπτεμβρίου 2025
Επικαιροποιημένες συστάσεις του ECDC
Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC) επαναλαμβάνει τις βασικές του συστάσεις προς τα κράτη μέλη:
- Διατήρηση υψηλής εμβολιαστικής κάλυψης (>95%) με δύο δόσεις εμβολίου MMR, σύμφωνα με τα εθνικά προγράμματα.
- Ενίσχυση των προγραμμάτων επιτήρησης και της ικανότητας άμεσης ανταπόκρισης σε ύποπτα κρούσματα.
- Ενεργή αναζήτηση ανεμβολίαστων ενηλίκων και εφαρμογή προγραμμάτων αναπλήρωσης δόσεων (catch-up).
- Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του ιατρικού προσωπικού για τον έλεγχο του εμβολιαστικού ιστορικού, ιδίως πριν από ταξίδια.
- Προώθηση της εμπιστοσύνης στα εμβόλια μέσω στοχευμένων επικοινωνιακών στρατηγικών και συνεργασίας με κοινότητες που αντιμετωπίζουν εμπόδια πρόσβασης.
Συμπέρασμα
Η Ευρώπη έχει σημειώσει μεγάλη πρόοδο προς την εξάλειψη της ιλαράς και της ερυθράς, ωστόσο η ανομοιογενής εμβολιαστική κάλυψη αφήνει κενά που επιτρέπουν την επανεμφάνιση εστιών. Η Ελλάδα βρίσκεται σε σχετικά ευνοϊκή θέση, με χαμηλή επίπτωση και καλή επιδημιολογική επιτήρηση, όμως χρειάζεται ενίσχυση της δεύτερης δόσης του εμβολιασμού, ώστε να διασφαλιστεί ότι καμία μελλοντική εισαγωγή του ιού δεν θα βρει πρόσφορο έδαφος.
Η διατήρηση της εμπιστοσύνης στα εμβόλια και η συνεχής επαγρύπνηση της δημόσιας υγείας παραμένουν καθοριστικά βήματα για τη διαρκή προστασία της κοινωνίας και την επίτευξη του στόχου της εξάλειψης της ιλαράς και της ερυθράς στην Ευρώπη.
Διαβάστε επίσης
Ιλαρά: Πάνω από 10 εκατομμύρια κρούσματα το 2023 – Πόσες ζωές χάθηκαν
Η ιλαρά δεν είναι απλώς επικίνδυνη – Προκαλεί… αμνησία στο ανοσοποιητικό σύστημα
