ADCs: Η νέα γενιά φαρμάκων που «βλέπει» μόνο τα καρκινικά κύτταρα

Γράφει ο κ. Κωνσταντίνος Συρίγος, Καθηγητής Παθολογίας & Ογκολογίας, Διευθυντής, Γ’ Παθολογική Κλινική & Ομώνυμο Εργαστήριο, Νοσοκομείο «Σωτηρία», Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Ο συνεχής εμπλουτισμός της θεραπευτικής φαρέτρας των επιστημόνων για την αντιμετώπιση του καρκίνου είναι μια πραγματικότητα, εντυπωσιακή, σε πολλές περιπτώσεις, σε ό,τι αφορά τη στόχευση και την αποτελεσματικότητά της. Απτό παράδειγμα τα φάρμακα ADCs, Antibody-Drug Conjugates, ή συζευγμένα αντισώματα-φάρμακα όπως αποδίδονται στην ελληνική γλώσσα, τα φάρμακα που συνδυάζουν σε ένα μοναδικό φάρμακο ένα μονοκλωνικό αντίσωμα και έναν χημειοθεραπευτικό παράγοντα.

Το καινοτόμο χαρακτηριστικό τους είναι ότι τα ADCs στοχεύουν με ακρίβεια τα καρκινικά κύτταρα, χάρη στην ύπαρξη του μονοκλωνικού αντισώματος. Ειδικότερα, το αντίσωμα αναγνωρίζει και προσδένεται σε ένα αντιγόνο που βρίσκεται στην επιφάνεια των καρκινικών κυττάρων. Στη συνέχεια, το σύμπλεγμα εισέρχεται στο καρκινικό κύτταρο, όπου ο σύνδεσμος απελευθερώνει το φάρμακο, σκοτώνοντας το καρκινικό κύτταρο, ελαχιστοποιώντας έτσι τη βλάβη στα υγιή κύτταρα.

Με αυτόν τον τρόπο, η χημειοθεραπεία χορηγείται άμεσα στα νεοπλασματικά κύτταρα, μειώνοντας την τοξικότητα σε υγιή κύτταρα και ελαχιστοποιώντας έτσι τη βλάβη σε αυτά. Χάρη στην στρατηγική που χαράσσουν τα ADCs επιτρέπεται η χορήγηση υψηλότερων δόσεων φαρμάκου (χημειοθεραπείας) χωρίς όμως να εκδηλώνονται οι συνήθεις παρενέργειες, όπως απώλεια μαλλιών, ναυτία ή έμετοι. Επιπλέον, τα ADCs ενεργοποιούν και το λεγόμενο Bystander Effect, δηλαδή την καταστροφή των γειτονικών καρκινικών κυττάρων, ενισχύοντας περαιτέρω την αποτελεσματικότητα της θεραπείας.

Εξατομικευμένη θεραπεία

Η ανάπτυξη αυτών των φαρμάκων είναι εξατομικευμένη: κάθε τύπος ADC μπορεί να προσαρμοστεί στον συγκεκριμένο τύπο καρκίνου, επιλέγοντας το κατάλληλο αντίσωμα και τη χημειοθεραπεία που ταιριάζει. Σήμερα, τα ADCs χορηγούνται σε πολλούς τύπους καρκίνου, όπως καρκίνος πνεύμονα, μαστού, στομάχου, οισοφάγου και προστάτη, και αναμένεται να καλύψουν μεγάλο μέρος των κλινικών αναγκών.

Στην Ελλάδα, αρκετοί ασθενείς συμμετέχουν ήδη σε κλινικές μελέτες ή αποκτούν πρόσβαση σε ADCs μέσω ειδικών αιτήσεων στο Ινστιτούτο Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας (ΙΦΕΤ). Οι συμμετέχοντες υποβάλλονται σε μοριακό και ανοσοϊστοχημικό έλεγχο του όγκου τους, ώστε να πληρούν τα κριτήρια κάθε μελέτης. Τα φάρμακα και οι απαραίτητες επιπλέον εξετάσεις παρέχονται δωρεάν μέσω της κλινικής μελέτης.

Η Γ’ Παθολογική Κλινική του Νοσοκομείου «Σωτηρία» -η οποία σημειωτέον έλαβε πιστοποίηση ως Κέντρο Αριστείας (Center of Excellence) στο Πανευρωπαϊκό Συνέδριο Ογκολογίας ESMO – European Society for Medical Oncology_Annual Congress 2025- έχει ένα εκτεταμένο πρόγραμμα κλινικών μελετών με αυτή την καινούργια κατηγορία φαρμάκων, για καρκίνο του πνεύμονα, του τραχήλου, του μαστού και του πεπτικού. Παρά τις αυξημένες απαιτήσεις σε επισκέψεις και παρακολούθηση, οι ασθενείς συμμετέχουν με ενθουσιασμό καθώς τα οφέλη για την υγεία τους είναι σημαντικά.

Η επιστημονική πρόοδος στον τομέα των ADCs φέρνει την ογκολογία σε μια νέα εποχή, όπου η θεραπεία γίνεται ακριβής, στοχευμένη και εξατομικευμένη. Οι μελέτες συνεχίζονται και αναμένεται ότι μέσα στα επόμενα χρόνια, με την ολοκλήρωση των κλινικών δοκιμών και τις εγκρίσεις από τους αρμόδιους ρυθμιστικούς φορείς, FDA (ΗΠΑ)και τον EMA (Ευρώπη), τα ADCs θα γίνουν διαθέσιμα σε ευρύτερο κοινό, προσφέροντας μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και καλύτερη ποιότητα ζωής στους ασθενείς.

Η κλινική εφαρμογή αυτών των φαρμάκων σε συνδυασμό με την αυστηρή παρακολούθηση και την υψηλή επιστημονική τεκμηρίωση καθιστά τη θεραπεία με ADCs μια από τις πιο σημαντικές εξελίξεις στην ογκολογία των τελευταίων δεκαετιών.