Η πολύκροτη υπόθεση του γιατρού Άντριου Γουέικφιλντ και της εμπλοκής του σε μελέτη απάτη το 1998 που συνέδεε το εμβόλιο ιλαράς – παρωτίτιδας – ερυθράς (το γνωστό MMR) με τον αυτισμό ανασύρεται στις μνήμες τα τελευταία 24ωρα με τις ανακοινώσεις του Ντόναλντ Τραμπ για τη χρήση παρακεταμόλης στη διάρκεια της κύησης. Η νευροαναπτυξιακή διαταραχή μπήκε και πάλι στο στόχαστρο και αυτή τη φορά ένας πολιτικός βγήκε να υπονοήσει ιατρική ανακάλυψη που αν μη τι άλλο προκάλεσε αναστάτωση στις εγκύους και τους γονείς παιδιών.
Όχι, όμως, και στην επιστημονική κοινότητα, όπως φαίνεται από την άμεση αντίδραση των παγκόσμιων υγειονομικών φορέων (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων, του δικού μας ΕΟΦ, μεμονωμένων γιατρών και επιστημόνων).
Η – με επιχειρήματα – απόρριψη των ισχυρισμών του Αμερικανού προέδρου από επίσημους φορείς προλαβαίνει, όμως, τη «ζημιά» παραπληροφόρησης που πιθανόν έχει ήδη συμβεί; Ειδικά σε μια περίοδο που η εμπιστοσύνη για την επιστήμη, για παράδειγμα για τους εμβολιασμούς, κλονίζεται και απαιτείται σοβαρή και εμπεριστατωμένη ενημέρωση, σύμφωνα με τους ειδικούς.
Ο Ντόναλντ Τραμπ προχώρησε σε ανακοινώσεις τη Δευτέρα από το Οβάλ Γραφείο και επιδόθηκε σε κρεσέντο ανεύθυνων τοποθετήσεων. Εν ολίγοις παρότρυνε τις έγκυες γυναίκες να μη λαμβάνουν παρακεταμόλη, γνωστής και ως ακεταμινοφαίνη στις ΗΠΑ, κατά τη διάρκεια της κύησης και συγκεκριμένα να μην παίρνουν το σκεύασμα Tylenol. Μάλιστα, σύστησε στις γυναίκες να «σφίξουν τα δόντια» όταν πονάνε ή έχουν πυρετό. «Γιατρός δεν είμαι αλλά καταθέτω τη γνώμη μου», είπε κυνικά. Σε άλλο σημείο ανέφερε εντελώς αυθαίρετες πληροφορίες, βασιζόμενες σε … φήμες, όπως ο ίδιος παραδέχθηκε. «Σύμφωνα με μια φήμη – και δεν ξέρω αν ισχύει – δεν έχουν παρακεταμόλη στην Κούβα επειδή δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν παρακεταμόλη. Λοιπόν, δεν έχουν σχεδόν καθόλου αυτισμό».
Αξίζει να σημειωθεί ότι τις τελευταίες εβδομάδες επιχειρείται ένα εμβολιαστικό πισωγύρισμα για εμβόλια «πρώτης γραμμής» στις ΗΠΑ. Η πολιτική του Υπουργού Υγείας, Ρόμπερτ Κένεντι Τζούνιορ ωθεί τις Πολιτείες σε άρση υποχρεωτικότητας παιδικών εμβολίων, όπως της ιλαράς, κάτι που εάν εφαρμοστεί εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για τη Δημόσια Υγεία, σύμφωνα με επιστήμονες.
Ομαδικά πυρά από ΠΟΥ, Οργανισμούς Φαρμάκων
Γρήγορη ήταν η αντίδραση των παγκόσμιων υγειονομικών φορέων που έσπευσαν να αντικρούσουν τους ισχυρισμούς του Προέδρου των ΗΠΑ και να ενημερώσουν το κοινό. «Τα στοιχεία παραμένουν ασυνεπή», ανέφερε ο εκπρόσωπος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), Τάρικ Γιασάρεβιτς, σε συνέντευξη Τύπου στη Γενεύη, όταν ρωτήθηκε για μια πιθανή σύνδεση μεταξύ της χρήσης παρακεταμόλης κατά την εγκυμοσύνη και του αυτισμού. Όπως ξεκαθάρισε υπήρξαν κάποιες απροσδιόριστες μελέτες που αφήνουν να εννοηθεί ότι μπορεί να υπάρχει μια πιθανή σύνδεση, αλλά, υπογράμμισε ότι αυτό δεν επιβεβαιώθηκε από μεταγενέστερη έρευνα. «Αυτή η έλλειψη αναπαραγωγιμότητας απαιτεί πραγματικά προσοχή στην εξαγωγή αυθαίρετων συμπερασμάτων», σημείωσε.
Με ανακοίνωσή του, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) ξεκαθάρισε ότι δεν υπάρχει κανένα νέο στοιχείο που να υπαγορεύει αναγκαίες αλλαγές στις τρέχουσες συστάσεις για τη χρήση παρακεταμόλης, γνωστής ως Tylenol στις Ηνωμένες Πολιτείες, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
«Από τα διαθέσιμα στοιχεία δεν προκύπτει καμία σύνδεση μεταξύ της χρήσης παρακεταμόλης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του αυτισμού», ανέφερε χαρακτηριστικά ο EMA, προσθέτοντας ότι η παρακεταμόλη θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης όταν χρειάζεται, αν και στη χαμηλότερη δόση και συχνότητα.
Με ξεχωριστή ανακοίνωση, και στο ίδιο πνεύμα με τον ΠΟΥ και τον ΕΜΑ, ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΟΦ) σημειώνει πως δεν αλλάζει κάτι στις μέχρι τώρα ισχύουσες οδηγίες για τη χρήση παρακεταμόλης από εγκύους.
«Η παρακεταμόλη (επίσης γνωστή ως ακεταμινοφαίνη) μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη μείωση του πόνου ή του πυρετού κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, εάν είναι κλινικά απαραίτητο. Επί του παρόντος δεν υπάρχουν νέα στοιχεία που θα απαιτούσαν αλλαγές στις τρέχουσες συστάσεις της ΕΕ. Όπως με κάθε φάρμακο για οξεία θεραπεία, η παρακεταμόλη πρέπει να χρησιμοποιείται στη χαμηλότερη αποτελεσματική δόση, για το συντομότερο δυνατό χρονικό διάστημα και όσο το δυνατόν σπανιότερα», αναφέρει ο ΕΟΦ, και προσθέτει:
«Όπως αναφέρεται στο Φύλλο Οδηγιών των φαρμάκων παρακεταμόλης στην ΕΕ, μεγάλος όγκος δεδομένων από γυναίκες που χρησιμοποίησαν παρακεταμόλη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης δεν υποδεικνύει κίνδυνο δυσπλασιών για το αναπτυσσόμενο έμβρυο ή το νεογνό.
Το 2019 ο EMA επανεξέτασε διαθέσιμες μελέτες σχετικά με τη νευροανάπτυξη παιδιών που εκτέθηκαν σε παρακεταμόλη κατά την κύηση εντός της μήτρας και διαπίστωσε ότι τα αποτελέσματα δεν οδηγούν σε καταληκτικά συμπεράσματα και ότι δεν μπορεί να τεκμηριωθεί σύνδεση με νευροαναπτυξιακές διαταραχές».
Τι λένε οι ειδικοί
Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η αναζήτηση των αιτίων του φάσματος αυτισμού, ενός πολύπλοκου συνδρόμου που ερευνάται εδώ και δεκαετίες, δεν είναι απλή. Η ευρέως διαδεδομένη άποψη των ερευνητών είναι ότι δεν υπάρχει μία μοναδική αιτία για τον αυτισμό, ο οποίος θεωρείται αποτέλεσμα ενός σύνθετου συνδυασμού γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων.
Διαφορετικές μελέτες έχουν εξετάσει τη σχέση μεταξύ της χρήσης της παρακεταμόλης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και της ανάπτυξης του φάσματος του αυτισμού στα παιδιά, εντούτοις οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η επιστημονική βάση μιας τέτοιας θεωρίας δεν αποδεικνύεται.
«Η χρήση παρακεταμόλης στην κύηση (όπως και άλλων φαρμάκων) έχει μελετηθεί σε σχέση με την ανάπτυξη ΔΦΑ (Διαταραχή Φάσματος Αυτισμού) και δεν έχουν προκύψει δεδομένα που δείχνουν αιτιολογική σύνδεση. Επιπρόσθετα, υπάρχουν πολλοί συγχυτικοί παράγοντες στις μελέτες αυτές (όπως ο λόγος για τον οποίο λαμβάνεται το συγκεκριμένο σκεύασμα) αλλά και πιθανώς μη ακριβείς καταγραφές, καθώς το φάρμακο είναι εύκολα προσβάσιμο», αναφέρει σε άρθρο της στο ygeiamou.gr η Καθηγήτρια Αναπτυξιακής και Συμπεριφορικής Παιδιατρικής Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, κυρία Νένη Περβανίδου.
Σύμφωνα με την ίδια, υπάρχουν ενδείξεις ότι παράγοντες του προγεννητικού περιβάλλοντος, όπως η προωρότητα, η πολύδυμη κύηση, η έκθεση σε φάρμακα της μητέρας, η παχυσαρκία της μητέρας, ο διαβήτης κύησης, η αιμορραγία κύησης και οι λοιμώξεις μπορεί να σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ΔΦΑ. Ομοίως, έχουν δημοσιευθεί συσχετίσεις μεταξύ της ενδομήτριας έκθεσης σε ορισμένες ενώσεις, όπως τα οργανοφωσφορικά και ορισμένα άλλα φυτοφάρμακα, τα μέταλλα και οι πτητικές οργανικές ενώσεις, και του κινδύνου ανάπτυξης ΔΦΑ σε επίπεδο πληθυσμού.
«Ωστόσο, όπως φαίνεται από την έρευνα, τα παραπάνω δεν αποτελούν ανεξάρτητους παράγοντες κινδύνου, αλλά δρουν σε αλληλεπίδραση με τη γενετική ευαλωτότητα, δρώντας πιθανώς ως «δεύτερο χτύπημα» και αυξάνοντας τον κίνδυνο για ΔΦΑ. Έχει διατυπωθεί επίσης η υπόθεση ότι η επιγενετική μεταβολή της γονιδιακής έκφρασης από περιβαλλοντικούς παράγοντες μπορεί να συνεισφέρει στην αιτιολογία της ΔΦΑ, αλλά προς το παρόν δεν υπάρχουν επαναλαμβανόμενα παραδείγματα περιβαλλοντικών επιγενετικών δεικτών και αποδείξεις αιτιότητας», τονίζει η ίδια.
Σε αιχμηρή ανάρτηση προχώρησε και ο παθολόγος και ερευνητής, Γιώργος Παππάς. Σύμφωνα με όσα γράφει, καταρχάς οι έρευνες που επικαλείται ο Ντόναλντ Τραμπ δεν αποδεικνύουν αιτιότητα. «Αντίθετα, η μεγαλύτερη μελέτη στη Σουηδία σε 2,5 εκατ. παιδιά κατέληξε πως δεν υπάρχει καμία συσχέτιση μεταξύ παρακεταμόλης και αυτισμού», σημειώνει. Επίσης, ο κ. Παππάς επισημαίνει ότι η παρακεταμόλη είναι το μοναδικό φάρμακο που συνιστάται για τον πυρετό στην κύηση, σύμφωνα με τον FDA (Αμερικανικός Οργανισμός Φαρμάκων), ο οποίος προειδοποιεί ότι οι υψηλοί πυρετοί εγκυμοσύνης μπορούν να είναι επικίνδυνοι για το έμβρυο.
Διαβάστε επίσης
Τι σημαίνει το αμερικανικό stop στον υποχρεωτικό εμβολιασμό παιδιών – 3 Έλληνες ειδικοί απαντούν
Ανησυχία από τις αλλαγές του CDC στα παιδικά εμβόλια – Ποια σκευάσματα μπαίνουν στο στόχαστρο
Αυτισμός – Ομιλία: Η αποκαλυπτική μαρτυρία ενός νέου επιστήμονα στο φάσμα, που δεν μιλάει
