Ο τέτανος είναι μια σπάνια αλλά επικίνδυνη νόσος που προκαλείται από τη νευροτοξίνη του βακτηρίου Clostridium tetani. Το μικρόβιο εισέρχεται στον οργανισμό μέσω τραυμάτων, χωρίς να μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο, καθώς οι σπόροι του εντοπίζονται κυρίως σε χώμα, σκόνη και κόπρανα.
Η τοξίνη που παράγει επηρεάζει το νευρικό σύστημα, προκαλώντας μυϊκή δυσκαμψία και σπασμούς. Παρά τη σπανιότητά του, ο τέτανος εξακολουθεί να συνδέεται με υψηλή θνητότητα και να εμφανίζει αυξητική τάση στην Ευρώπη.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με την ετήσια επιδημιολογική έκθεση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC) για το 2023 καταγράφθηκαν περισσότερα περιστατικά σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, με τις μεγαλύτερες ηλικίες -και ιδιαίτερα τις γυναίκες -να βρίσκονται στο επίκεντρο της ανησυχίας.
Συνολικά, αναφέρθηκαν 73 περιστατικά τετάνου από 26 χώρες της ΕΕ/ΕΟΧ, έναντι 53 το 2022, 50 το 2021 και 32 το 2020. Από αυτά, τα 13 ήταν επιβεβαιωμένα και τα περισσότερα καταγράφηκαν στην Ιταλία, η οποία αντιπροσώπευσε το 38% όλων των δηλωθέντων περιστατικών.
Σημαντικά ποσοστά καταγράφηκαν, επίσης, στην Ολλανδία, την Πολωνία και τη Ρουμανία, που μαζί συγκέντρωσαν το 32% των κρουσμάτων. Έντεκα χώρες δεν ανέφεραν κανένα κρούσμα (Κύπρος, Τσεχία, Ισλανδία, Ιρλανδία, Λετονία, Λιχτενστάιν, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Νορβηγία, Σλοβακία, Σλοβενία).
Όσον αφορά την Ελλάδα, το 2023 σημείωσε 2 περιπτώσεις, σε σύγκριση με τα 3 το 2022, από 2 το 2021 και το 2020, και 5 το 2019.
Photo: Tetanus – Annual Epidemiological Report for 2023
Ηλικία, φύλο και εποχικότητα
Η ηλικιακή ομάδα 65 ετών και άνω συγκέντρωσε το 69% των κρουσμάτων (50 από τα 73), ενώ οι γυναίκες υπερίσχυσαν (76% έναντι 24% των ανδρών). Στις νεότερες ηλικίες, τα περιστατικά ήταν σπάνια και σποραδικά.
Όσον αφορά την εποχικότητα, πάνω από το 70% των κρουσμάτων σημειώθηκε από τον Ιούνιο έως τον Οκτώβριο 2023, με κορύφωση τον Αύγουστο (14) και ένα μικρότερο «κύμα» τον Ιανουάριο (4).
Photo: Tetanus – Annual Epidemiological Report for 2023
Θνησιμότητα και γεωγραφική κατανομή
Από τα 63 περιστατικά με καταγεγραμμένη έκβαση, τα 13 ήταν θανατηφόρα (21%). Η πλειονότητα των θανάτων καταγράφηκε σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας: 9 σε ασθενείς άνω των 79 ετών και 4 σε ηλικίες 70-79 ετών. Γεωγραφικά, οι περισσότεροι θάνατοι εντοπίστηκαν στην Ιταλία (5) και ακολούθησαν η Πολωνία (3), ενώ από 1 σε Ουγγαρία, Ρουμανία, Ισπανία και Σουηδία (1 δεν αποτυπώνεται σαφώς στον επιμερισμό). Στη πλειονότητα, αφορούσαν γυναίκες (11), έναντι 2 ανδρών.
Ο αριθμός των θανάτων ήταν ελαφρώς αυξημένος σε σχέση με την προηγούμενη τετραετία, όταν κυμάνθηκε από 5 έως 11 ετησίως (7 το 2022, 10 το 2021, 5 το 2020 και 11 το 2019).
Εμβολιαστική κάλυψη και προκλήσεις
Η εμβολιαστική κάλυψη στους βρεφικούς πληθυσμούς (ως κάλυψη ορίζεται το ποσοστό βρεφών 1 έτους που έλαβαν και τις 3 δόσεις) παραμένει υψηλή: το 2023 έφτασε στο 92,8% για το τριπλό εμβόλιο διφθερίτιδας–τετάνου–κοκκύτη (DTP3). Χώρες όπως η Ουγγαρία, το Λουξεμβούργο και η Πορτογαλία ανέφεραν ποσοστά έως και 99%. Ωστόσο, σε 20 κράτη μέλη σημειώθηκε μείωση από το 2019, σε κάποιες περιπτώσεις έως και 10% (στην Ελλάδα υπήρξε μείωση: από το 98% το 2022, έπεσε στο 95% το 2023, ενώ από το 2019 έχει καταγράψει πτωτική τάση της τάξεως -4%).
Το ECDC υπογραμμίζει ότι η πραγματική πρόκληση βρίσκεται στους ενήλικες και ιδιαίτερα στους ηλικιωμένους, όπου η ανοσία εξασθενεί με την ηλικία. Παράλληλα, οι γυναίκες άνω των 65 φαίνεται να έχουν χαμηλότερα ποσοστά ανοσίας, πιθανόν επειδή οι άνδρες είχαν εμβολιαστεί συστηματικά στο πλαίσιο της στρατιωτικής θητείας.
Photo: Tetanus – Annual Epidemiological Report for 2023
Συμπεράσματα και συστάσεις
Το ECDC καταλήγει ότι, παρά τη σπανιότητά του, ο τέτανος παραμένει μία σοβαρή νόσος με υψηλή θνητότητα στους ανεμβολίαστους ή μερικώς εμβολιασμένους. Η διατήρηση υψηλής εμβολιαστικής κάλυψης και η ενίσχυση των αναμνηστικών δόσεων σε ενήλικες (κυρίως ηλικιωμένων) θεωρούνται κρίσιμες παρεμβάσεις για την προστασία των πιο ευάλωτων ομάδων.
Οι ειδικοί τονίζουν ότι χώρες με υψηλότερη επίπτωση πρέπει να δώσουν έμφαση σε στοχευμένες στρατηγικές πρόληψης και στην καταγραφή του εμβολιαστικού ιστορικού των περιστατικών, ώστε να σχεδιαστούν πιο αποτελεσματικές πολιτικές.
Photo: Tetanus – Annual Epidemiological Report for 2023
Η έκθεση με μια ματιά
- 73 κρούσματα τετάνου το 2023
- 13 επιβεβαιωμένα περιστατικά (18%)
- 13 θάνατοι – 21% των περιστατικών με γνωστή έκβαση
- 69% των κρουσμάτων σε άτομα 65+ ετών
- 92,8% εμβολιαστική κάλυψη σε βρέφη 1 έτους.
Διαβάστε επίσης
Δάγκωμα από σκύλο: 1.656 θύματα εντός έξι μηνών – Πού σημειώθηκαν τα περισσότερα περιστατικά
Τέτανος: Μικρή άνοδος κρουσμάτων στην ΕΕ – Τι ισχύει στην Ελλάδα
Συναγερμός από το ECDC για μύκητα που εξαπλώνεται ραγδαία στα ελληνικά νοσοκομεία
