*Γράφει ο Στέλιος Λουκίδης Καθηγητής Πνευμονολογίας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, Διευθυντής Β’ Πνευμονολογικής Κλινικής, «Αττικόν», Πρόεδρος Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρίας
Ο εμβολιασμός αποτελεί μια μέθοδο πρόληψης αναπνευστικών νοσημάτων τα οποία έχουν συγκεκριμένο φορτίο για τη δημόσια υγεία. Δεν θα συζητήσουμε σε αυτό το σύντομο άρθρο μόνο τα οφέλη του εμβολιασμού αλλά θα δώσουμε και έναν σχεδιασμό με σκοπό ο πληθυσμός που πρέπει να εμβολιαστεί να μπορεί να σχεδιάσει τον εμβολιασμό του χωρίς να πιέζεται χρονικά μέσα στα στενά περιθώρια των 2 φθινοπωρινών μηνών.
Είναι γνωστό ό τι τους χειμερινούς μήνες ειδικά για τη χώρα μας από τα μέσα Δεκεμβρίου μέχρι περίπου τις αρχές του Μαρτίου υπάρχει πάντα μια αυξημένη παρουσία λοιμώξεων του αναπνευστικού πού οφείλεται κατά κύριο λόγο σε συγκεκριμένους ιούς όπως ο ιός της γρίπης, ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (RSV), ο Covid-19 και πολλοί άλλοι. Παράλληλα σε μη εποχιακό επίπεδο είναι γνωστό ότι ο στρεπτόκοκκος της πνευμονίας ο γνωστός πνευμονιόκοκκος είναι υπεύθυνος για την πνευμονιοκοκκική νόσο με πάνω περίπου από ένα εκατομμύριο θανάτους κατ’ έτος.
Μπροστά στην πρόκληση των αναπνευστικών λοιμώξεων, η ανάγκη πρόληψης καθίσταται επιτακτική. Ενόψει της Φθινοπωρινής περιόδου προετοιμασίας και της ενδημικής για τις λοιμώξεις χειμερινής περιόδου, πέρα από την τήρηση των κανόνων υγιεινής, είναι σημαντικό όλοι οι ενήλικες με παράγοντες κινδύνου να είναι επαρκώς εμβολιασμένοι με τους εμβολιασμούς που συστήνονται από το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών (ΕΠΕ) Ενηλίκων. Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι η χώρα μας έχει ένα εμβολιαστικό πρόγραμμα που καλύπτει σε μεγάλο βαθμό τις ανάγκες του πληθυσμού και είναι από τα πιο συγκροτημένα στον Ευρωπαϊκό χώρο.
O καθηγητής, κ. Στέλιος Λουκίδης
Για τον πνευμονιόκοκκο υπάρχει το συζευγμένο εμβόλιο που καλύπτει 20 ορότυπους (PCV20) του πνευμονιόκοκκου και είναι μια δυναμική εξέλιξη με 7 νέους ορότυπους από το προηγούμενο συζευγμένο 13δύναμο (PCV13). Εδώ ίσως χρειάζεται να κάνουμε και μια αυτοκριτική σαν ιατρική κοινότητα γιατί το τελευταία χρόνια θεωρήσαμε σαν σωστή έκφραση για τον εμβολιασμό κατά του πνευμονιόκοκκου να χρησιμοποιήσουμε αυτή του «εφ όρου ζωής». Αυτή η έκφραση για ένα εμβολιασμό ο οποίος δυναμικά αναπτύσσεται με την πρoσθήκη καινούργιων οροτύπων είναι μια λάθος έκφραση που θα πρέπει να μην ξαναχρησιμοποιηθεί μια και η δυναμική εξέλιξη πρακτικά αυξάνει την κάλυψη απέναντι στο μεγαλύτερο δυνατό αριθμό οροτύπων του πνευμονιόκοκκου. Συστήνεται σε όλους τους ανεμβολίαστους ενήλικες ηλικίας ≥65 ετών και στους ενήλικες ηλικίας 18-64 ετών με υποκείμενα νοσήματα η διενέργεια μιας δόσης PCV20, χωρίς να χρειάζεται να ακολουθήσει άλλο εμβόλιο.
Για όσους έχουν λάβει PCV13 ή PPSV23(το γνωστό ως πενταετές) στο παρελθόν συνιστάται μια δόση PCV20 1 χρόνο αργότερα και σε όσους έχουν λάβει και τα δύο παλιότερα εμβόλια (PCV13 και PPSV23) συστήνεται το PCV20 5 χρόνια μετά. Ο αντιγριπικός εμβολιασμός χορηγείται σε όλους τους ενήλικες άνω των 60 ετών και στους ενήλικες 18-59 ετών με έναν ή περισσότερους επιβαρυντικούς παράγοντες. Τα ενισχυμένα εμβόλια (με ανοσοενισχυτικό) συνιστώνται στα άτομα ηλικίας άνω 65 ετών έναντι του συμβατικού εμβολίου.
Για τη νόσο COVID-19, τα εμβόλια υπήρξαν ο σύμμαχός μας στον αγώνα για επιστροφή στην κανονικότητα, έχοντας αποτρέψει εκατομμύρια λοιμώξεις και θανάτους και εξοικονομώντας δισεκατομμύρια παγκοσμίως μέσω της νόσου που απετράπη. Ο εμβολιασμός έναντι της COVID-19 με το επικαιροποιημένο μονοδύναμο εμβόλιο συστήνεται σε όλους άνω των 60 ετών καθώς και σε νεότερους ενήλικες με επιβαρυντικούς παράγοντες. Ο RSV είναι ένας ιός που τα τελευταία χρόνια έγινε εμφανές ότι προκαλεί σημαντικό φορτίο και στους ενήλικες. Ο εμβολιασμός έναντι του RSV αποζημιώνεται ως μία δόση σε όλους τους ενήλικες άνω των 75 ετών και στην ηλικιακή ομάδα 60-74 ετών με παράγοντες κινδύνου.
Συστήνεται όμως σε ένα ευρύτερο πεδίο συνδυασμού νοσημάτων και ηλικιών. Αν προσθέσουμε σε αυτούς τους εμβολιασμούς την αναμνηστική δόση του κοκκύτη και τον εμβολιασμό κατά του έρπητα ζωστήρα θα πρέπει να σκεφτούμε ότι ένας ενήλικας που έχει μια σημαντική συννοσηρότητα θα πρέπει να υποβληθεί περίπου σε 6 εμβολιασμούς. Κάποιους κάθε χρόνο, κάποιους με αναμονή της δυναμικής εξέλιξης και κάποιους όπως ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός κάθε 2 χρόνια με βάση τα στοιχεία που έχουμε από τις μελέτες σήμερα.
O σχεδιασμός των εμβολίων θα πρέπει να είναι ένας από τις σημαντικούς στόχους που βάζουμε κάθε χρόνο. Ας τον απλοποιήσουμε λίγο: Το PCV20 θα πρέπει να γίνεται μέσα στη χρονιά για όσους δεν έχουν εμβολιαστεί σε μια εποχή που θα μπορούσε να είναι είτε η άνοιξη είτε το καλοκαίρι. Με την ίδια λογική θα πρέπει να γίνεται και το εμβόλιο κατά του έρπητα ζωστήρα και του κοκκύτη.
Άρα το φθινόπωρο έχουμε τους 3 εναπομείναντες εμβολιασμούς. Τον αναπνευστικό συγκυτιακό ιό θα πρέπει να τον κάνουμε το Σεπτέμβριο σε μία δόση γνωρίζοντας ότι μας καλύπτει τουλάχιστο 3 χρόνια, ενώ Οκτώβριο και Νοέμβριο και κυρίως Νοέμβριο θα πρέπει να κάνουμε τα 2 εναπομείναντα που είναι η επικαιροποίηση Covid-19 και το αντιγριπικό εμβόλιο που είναι γνωστό ότι μπορεί να συγχορηγηθούν και την ίδια μέρα.
Mε αυτόν τον σχεδιασμό δεν θα έχουμε χρονικά πίεση εμβολιαστική πίεση και θα δείξουμε ότι έχουμε πρακτικό μυαλό και ότι δίνουμε την καλύτερη δυνατή λύση πάντα με τα επιστημονικά μας επιχειρήματα. Ας απλοποιήσουμε λοιπόν τους εμβολιασμούς ας τους δώσουμε την επιστημονική βάση που έχουν γιατί πραγματικά είναι ένα πολύτιμο όπλο απέναντι στις λοιμώξεις, απέναντι στη νοσηρότητα, απέναντι στη θνητότητα, απέναντι στην πίεση στο σύστημα υγείας.
Διαβάστε επίσης
Ο «παιδικός» ιός που απειλεί και τους ενήλικες – Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο
Ιός RSV: Το εμβόλιο που δεν πρέπει να αμελήσουν οι ενήλικες φέτος
Μπορείτε να φανταστείτε τη ζωή χωρίς εμβόλια; Μία παιδίατρος μας εξηγεί
