*Το κείμενο υπογράφει ο Γιώργος Καραγιάννης
Είναι εντυπωσιακές και απόκοσμες. Κάποιες από αυτές φωσφορίζουν στο σκοτάδι. Στο άκουσμά τους και μόνο, οι λουόμενοι καταλαμβάνονται από πανικό. Είτε κάποιος τις αποκαλεί μέδουσες, είτε τσούχτρες, είτε με την επιστημονική τους ονομασία -όπως Pelagia Noctiluca-, τι συμβαίνει φέτος με αυτές στις ελληνικές θάλασσες; Βρίσκεται όντως σε έξαρση ο πληθυσμός τους και πόσο πρέπει να ανησυχούμε;
«Καθόλου», απαντούν οι επιστήμονες των εξειδικευμένων κέντρων, οι οποίοι εξηγούν ότι δεν πρόκειται για ένα καινούριο φαινόμενο στην Ελλάδα. Ανά εποχές, αλλά και ανάλογα με μια σειρά από παράγοντες -από τη θερμοκρασία των υδάτων ως την κατεύθυνση των ανέμων και την ποσότητα των οργανικών αποβλήτων σε περιοχές του πελάγους- παρατηρούνται τέτοιες εξάρσεις, οι οποίες εξασθενούν. Όποιος είναι… άτυχος ή απρόσεκτος, μπορεί να καταλήξει με φαγούρα, κοκκινίλες και, στη χειρότερη περίπτωση, με εγκαύματα από τη… στενή επαφή με μια μέδουσα ή με τη βλέννα που μπορεί να έχει αφήσει αυτή στο νερό.
12+1 αλήθειες για τις μωβ μέδουσες
- Είναι αρχαιότερες και από τους δεινόσαυρους: οι μέδουσες κυκλοφορούν στις θάλασσες εδώ και τουλάχιστον 500 εκατομμύρια χρόνια.
- Δεν έχουν εγκέφαλο, καρδιά ή κόκαλα, λειτουργούν με ένα δίκτυο νευρώνων (σαν… Wi-Fi του βυθού) που τους επιτρέπει να αντιδρούν στο φως και στις κινήσεις γύρω τους.
- Η Turritopsis Dohrnii θεωρείται βιολογικά αθάνατη – όταν γεράσει, γυρίζει πίσω το ρολόι και γίνεται πάλι νύμφη.
- Το σώμα μιας μέδουσας αποτελείται περίπου κατά 95% με 98% από νερό. Οταν βγαίνουν στην ξηρά, εξατμίζονται σε ελάχιστες ώρες και δεν μένει σχεδόν τίποτα.
- Η Cyanea Ccapillata ή «Μέδουσα με χαίτη λιονταριού», φτάνει τα 36 μέτρα σε μήκος (με τα πλοκάμια)!
- H περίφημη Box jellyfish της Αυστραλίας έχει δηλητήριο 100 φορές ισχυρότερο από της κόμπρας.
- Oι μέδουσες έχουν ένα μοναδικό στόμιο στη μέση του σώματός τους, που λειτουργεί και ως στόμα και ως… τουαλέτα.
- Η Μέδουσα της μυθολογίας δεν ήταν μέδουσα: η περίφημη Μέδουσα των Γοργόνων, με τα φίδια αντί για μαλλιά και το βλέμμα που πέτρωνε τους εχθρούς, δεν είχε καμία σχέση με το θαλάσσιο πλάσμα.
- Από τον Παρθενώνα μέχρι τη Βεργίνα, η Μέδουσα ήταν σύμβολο προστασίας: Οι αρχαίοι Ελληνες πίστευαν ότι το κεφάλι της Μέδουσας απωθεί το κακό μάτι.
- Σε πολλές νησιωτικές διαλέκτους, αν πεις «είδα μέδουσα», εννοείς πως κάτι θα πάει στραβά, ειδικά αν την πατήσεις με το κουπί ή τη βγάλεις στην πλαζ. Κοινώς, κακό σημάδι.
- Λόγω της υπεραλίευσης και της υπερθέρμανσης των θαλασσών, οι μέδουσες πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα σε κάποιες περιοχές, απειλώντας την ισορροπία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων.
- Πολλές μέδουσες, όπως οι μωβ, διαθέτουν βιοφωταύγεια – δηλαδή παράγουν φως! Οι αρχαίοι Ελληνες θα τις μπέρδευαν εύκολα με τις Νηρηίδες ή τις Ωκεανίδες…
+1. Έχουν εμπνεύσει την τέχνη και τη μυθολογία μας. Από το λογότυπο της Versace μέχρι τα ψηφιδωτά της Δήλου, οι μέδουσες έχουν αφήσει… το αποτύπωμά τους.
Οι χελώνες
«Γιατί σε εμένα; Και γιατί τώρα;». Αυτό είναι το μόνιμο ερώτημα κάποιου που είχε την ατυχία να έχει μια στενή επαφή… τσουχτερού τύπου με μια μέδουσα. Επειδή οι μέδουσες βρίσκονται σε έξαρση σε μια περιοχή για μια σειρά από λόγους, είναι η απάντηση. Από τις θερμοκρασίες των υδάτων, τα θαλάσσια ρεύματα, μια επιτυχημένη αναπαραγωγή, ακόμα και την… υπερχείλιση βόθρων.
Αν υπάρχει πάντως κάτι στο οποίο συμφωνούν οι επιστήμονες, αυτό είναι ότι κατά γενικό κανόνα, η έξαρση του πληθυσμού των μεδουσών οφείλεται στον ανθρώπινο παράγοντα και μάλιστα με τον χειρότερο τρόπο, αφού αφαιρεί τους θηρευτές τους από τις θάλασσες. Ο πιο διάσημος από αυτούς είναι οι θαλάσσιες χελώνες, ο πληθυσμός των οποίων έχει μειωθεί από ατυχήματα και σκόπιμες θανατώσεις.
Στην πρώτη περίπτωση, η τραγική ειρωνεία είναι ότι συχνά οι θαλάσσιες χελώνες πνίγονται καταπίνοντας πλαστικές σακούλες που επιπλέουν στις θάλασσες και τις περνάνε για μέδουσες. Στη δεύτερη, εκτός από ατυχήματα με καταπόσεις άγκιστρων, εγκλωβισμούς σε δίχτυα κ.λπ., οι ελληνικές επιστημονικές οργανώσεις έχουν καταγράψει εκατοντάδες επιθέσεις με χτυπήματα στο κεφάλι θαλασσίων χελωνών (ως και χίλια τον χρόνο σύμφωνα με ανεπίσημες μετρήσεις περιβαλλοντικών φορέων).
Για τις θαλάσσιες χελώνες και τη σχέση τους με τις μέδουσες υπάρχουν δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα από το 2022. Το πρώτο είναι η ανεύρεση μιας νεκρής αρσενικής χελώνας μήκους 1,30 μέτρων, που κάποιος είχε χτυπήσει στο κεφάλι και έπειτα πνίξει με σκοινί. Η χελώνα βρέθηκε κοντά στην παραλία Διακόπι στο νότιο Πήλιο που, λίγο αργότερα, δεινοπάθησε από τις μωβ μέδουσες- είδος που αποτελεί τροφή της καρέτα-καρέτα. Αυτό το είδαν με τα μάτια τους οι λουόμενοι της παραλίας Αγία Αννα της Νάξου. Προς το τέλος του Αυγούστου εκείνης της χρονιάς, οι μωβ μέδουσες εμφανίστηκαν στην παραλία, μέχρι που στα ανοιχτά της εμφανίστηκε ο «Μάριος», μια αρσενική θαλάσσια χελώνα η οποία καθάρισε την παραλία από τις μέδουσες -παραδίδοντάς τη στο κοινό- τρώγοντας περισσότερες από εκατό μέσα σε μισή ώρα!
Ειδήσεις σήμερα
«Περιπλανώμενοι» σχολικοί νοσηλευτές: Η ρύθμιση που μπορεί να υπονομεύσει τη Δημόσια Υγεία
Πόσο άβολα νιώθουν οι Έλληνες με την Τεχνητή Νοημοσύνη – Έρευνα απαντά
Ποιες περιοχές της Αττικής έχουν τον πιο βρώμικο αέρα – Και ποιες τον πιο καθαρό
