*Γράφει ο Αλέξανδρος Χαρώνης, Χειρουργός Οφθαλμίατρος, Ειδικός Γραμματέας ΔΣ της Ελληνικής Οφθαλμολογικής Εταιρείας
Ο δρ. Αλέξανδρος Χαρώνης
Συχνά θεωρούμε την όρασή μας δεδομένη – μέχρι να αλλάξει κάτι και να καταλάβουμε πόσο ανεκτίμητη είναι. Η τακτική οφθαλμολογική εξέταση δεν είναι πολυτέλεια, αλλά ο καλύτερος τρόπος να προλάβουμε βλάβες που στα πρώτα στάδια περνούν απαρατήρητες. Κάθε ηλικία φέρνει τις δικές της προκλήσεις και χρειάζεται τη δική της προσέγγιση για πρόληψη και φροντίδα. Ας δούμε τις ιδιαίτερες απαιτήσεις κάθε ηλικίας ξεκινώντας από τη γέννηση και τα πρώτα βήματα του παιδιού μέχρι την τρίτη ηλικία.
Τα μάτια του μωρού αναπτύσσονται ραγδαία τον πρώτο χρόνο ζωής. Η επίσκεψη ρουτίνας σε οφθαλμίατρο σε αυτή την ηλικία δεν είναι απαραίτητη, εκτός αν υπάρχουν ειδικοί λόγοι, όπως προωρότητα, οικογενειακό ιστορικό οφθαλμικών παθήσεων ή ανησυχητικά συμπτώματα (π.χ. επίμονος στραβισμός ή δακρύρροια μετά τους έξι μήνες). Την παρακολούθηση της όρασης αναλαμβάνει ο παιδίατρος, ο οποίος ελέγχει και το πολύ σημαντικό ρόδινο αντανακλαστικό στο νεογέννητο και παραπέμπει στον οφθαλμίατρο όταν χρειάζεται.
Στην προσχολική ηλικία
Προτού το παιδί ξεκινήσει το Νηπιαγωγείο ή/και την Α’ Δημοτικού, είναι η κατάλληλη στιγμή για τον πρώτο οφθαλμολογικό έλεγχο. Στόχος είναι να διαπιστωθεί αν βλέπει καλά και με τα δύο μάτια και αν αυτά συνεργάζονται σωστά. Σε αυτή την ηλικία η όραση συνδέεται άμεσα με τη μάθηση, το παιχνίδι και τη συνολική ανάπτυξη· η έγκαιρη διόρθωση μπορεί να κάνει μεγάλη διαφορά.
Μαθητικά χρόνια και εφηβεία
Η σχολική ηλικία φέρνει περισσότερη κοντινή εργασία και χρήση οθονών, γεγονός που αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης ή επιδείνωσης της μυωπίας. Ο τακτικός έλεγχος της όρασης βοηθά στον έλεγχο για αλλαγή γυαλιών, στην καλλιέργεια καλών συνηθειών (συχνά διαλείμματα, σωστός φωτισμός, αρκετό παιχνίδι έξω) και, όπου χρειάζεται, στην έγκαιρη έναρξη θεραπειών που επιβραδύνουν την εξέλιξη της μυωπίας.
Από τα 20 ως τα 40
Η όραση σε αυτή την ηλικία είναι συνήθως σταθερή και δεν απαιτεί συχνό έλεγχο, εκτός αν υπάρχουν ειδικοί λόγοι, όπως η χρήση φακών επαφής, υψηλή μυωπία, αστιγματισμός, υπερμετρωπία ή χρόνια νοσήματα όπως ο διαβήτης. Η προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία και η πρόληψη τραυματισμών στην εργασία ή στον αθλητισμό παραμένουν θεμελιώδεις για τη διατήρηση της καλής όρασης.
Από τα 40 ως τα 50
Γύρω στα 40 είναι η ιδανική στιγμή για έναν πλήρη οφθαλμολογικό έλεγχο. Εκτός από τη διόρθωση και την παρακολούθηση της πρεσβυωπίας εξετάζονται η ενδοφθάλμια πίεση, το οπτικό νεύρο, ο αμφιβληστροειδής και τα αγγεία του, που συχνά αποκαλύπτουν παθήσεις όπως υπέρταση ή διαβήτης. Σε αυτή την ηλικία, η έγκαιρη διάγνωση -ιδιαίτερα στο γλαύκωμα- μπορεί να κάνει τη διαφορά για το μέλλον. Είναι επίσης η κατάλληλη στιγμή να ενισχύσουμε υγιεινές συνήθειες (αποφυγή καπνίσματος, προστασία από τον ήλιο, άσκηση, μεσογειακή διατροφή) και να αντιμετωπίσουμε προβλήματα που επηρεάζουν την καθημερινότητά μας, όπως βλεφαρίτιδα, ξηροφθαλμία ή κόπωση από παρατεταμένη κοντινή εργασία.
Φροντίδα μετά τα 50
Η τακτική παρακολούθηση είναι απαραίτητη, καθώς παθήσεις όπως ο καταρράκτης, το γλαύκωμα ή η εκφύλιση ωχράς κηλίδας μπορεί να εμφανιστούν σιωπηλά χωρίς συμπτώματα. Ο έλεγχος από τον οφθαλμίατρο εξασφαλίζει έγκαιρη διάγνωση και διατήρηση της όρασης για τα πολλά χρόνια που έχουμε μπροστά μας.
Η φροντίδα των ματιών είναι μια δια βίου συνήθεια. Με λίγες τακτικές επισκέψεις και με απλές καθημερινές επιλογές -προστασία από τον ήλιο, ισορροπημένη διατροφή και άσκηση, αποφυγή καπνίσματος, σωστή χρήση φακών επαφής- μπορούμε να κρατήσουμε την όρασή μας καθαρή σε κάθε ηλικία. Η όρασή μας είναι ανεκτίμητη· ας τη φροντίζουμε σήμερα, για να απολαμβάνουμε κάθε στιγμή του αύριο.
Photo: iStock
Οφθαλμική φροντίδα ανά ηλικία
➤ Ηλικία 0–1 έτος
- Προληπτικός έλεγχος: Εξέταση στη γέννηση και εντός έτους (με παράγοντες κινδύνου)
- Ανησυχητικά συμπτώματα: Λευκή αντανάκλαση (απώλεια ρόδινου αντανακλαστικού), φωτοφοβία, μόνιμος στραβισμός, δακρύρροια (μετά το 6μηνο)
- Συχνές παθήσεις: Απόφραξη δακρυϊκού πόρου, αμβλυωπία, συγγενής καταρράκτης/γλαύκωμα, στραβισμός
- Πρόληψη: Παιδιατρική παρακολούθηση, έγκαιρη αντιμετώπιση λοιμώξεων, έγκαιρη παραπομπή στον οφθαλμίατρο
➤ Ηλικία 1–5 έτη
- Προληπτικός έλεγχος: Έλεγχος στα 4-5 έτη, μετά κάθε 1-2 χρόνια
- Ανησυχητικά συμπτώματα: Κλείσιμο/τρίψιμο ενός ματιού, στραβισμός, πολύ κοντινή απόσταση αντικειμένων, δυσκολία στον συντονισμό, πονοκέφαλος
- Συχνές παθήσεις: Υπερμετρωπία/αστιγματισμός, ανισομετρωπία, αμβλυωπία, στραβισμός
- Πρόληψη: Υπαίθριο παιχνίδι, περιορισμός οθονών, παιδοοφθαλμολογική εκτίμηση
➤ Ηλικία 6–18 έτη
- Προληπτικός έλεγχος: Κάθε 1-2 χρόνια (συχνότερα με μυωπία ή φακούς)
- Ανησυχητικά συμπτώματα: Θόλωση όρασης, πόνος/ερυθρότητα, τραύμα, πονοκέφαλος, μαθησιακές διαταραχές
- Συχνές παθήσεις: Μυωπία, κερατόκωνος, ξηροφθαλμία, αλλεργίες, λοιμώξεις φακών επαφής
- Πρόληψη: Κανόνας 20-20-20, προστατευτικά στα σπορ, υγιεινή φακών
➤ Ηλικία 20-40 έτη
- Προληπτικός έλεγχος: Κάθε 3-4 χρόνια (1-2 με παράγοντες κινδύνου)
- Ανησυχητικά συμπτώματα: Αιφνίδια αλλαγή όρασης, διπλωπία, πόνος/ερυθρότητα, τραύμα
- Συχνές παθήσεις: Ξηροφθαλμία, κερατόκωνος, πτερύγιο, αλλεργίες, λοιμώξεις φακών επαφής, διαβητικές βλάβες
- Πρόληψη: UV400, διατροφή, άσκηση, έλεγχος χρόνιων παθήσεων
➤ Ηλικία 40-50 έτη
- Προληπτικός έλεγχος: Βασικός στα 40, μετά κάθε 1-2 χρόνια
- Ανησυχητικά συμπτώματα: Δαχτυλίδια φωτός με πόνο/εμετούς, γρήγορη επιδείνωση στην κοντινή όραση, κόπωση, προβλήματα στη βραδινή όραση
- Συχνές παθήσεις: Πρεσβυωπία, ξηροφθαλμία, βλεφαρίτιδα, γλαύκωμα, διαβητικές βλάβες, υπερτασικές βλάβες
- Πρόληψη: Τεχνητά δάκρυα, UV400, διατροφή, υγιεινός τρόπος ζωής, έλεγχος χρόνιων παθήσεων
➤ Ηλικία 50+ έτη
- Προληπτικός έλεγχος: Κάθε χρόνο (πιο συχνά με παράγοντες κινδύνου)
- Ανησυχητικά συμπτώματα: Παραμόρφωση/κεντρικό σκότωμα, λάμψεις/«κουρτίνα», αιφνίδια απώλεια όρασης
- Συχνές παθήσεις: Καταρράκτης, γλαύκωμα, εκφύλιση ωχράς, αγγειακές βλάβες, αποκόλληση υαλοειδούς, αποκόλληση αμφιβληστροειδούς, βλάβες οπτικού νεύρου
- Πρόληψη: Διακοπή καπνίσματος, άσκηση, διατροφή, έλεγχος πίεσης/σακχάρου, UV400
* To θέμα δημοσιεύτηκε στο τεύχος Νο14 του ygeiamou που κυκλοφόρησε με το ΘΕΜΑ στις 2/11.
Διαβάστε επίσης
Γυαλιά πρεσβυωπίας τέλος – Οι σταγόνες που υπόσχονται καθαρό βλέμμα
Όραση: Ο απρόσμενος παράγοντας που αυξάνει τη μυωπία – Δεν είναι οι οθόνες
Ξηροφθαλμία: Περισσότεροι από 1 στους 2 υποφέρουν, αλλά ελάχιστοι ζητούν βοήθεια
