Το πρόβλημα των μικροπλαστικών είναι πλέον παντού, από τους ωκεανούς και τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις, μέχρι τα τρόφιμα που τρώμε, τον αέρα που αναπνέουμε, ακόμη και το αίμα που ρέει στις φλέβες μας. Ενδεικτικά είναι τα αποτελέσματα μιας έρευνας που εντόπισε μικροπλαστικά στο αίμα σχεδόν του 80% των ατόμων, καθώς και σε ζωτικά όργανα, όπως ο εγκέφαλος. Η εξέλιξη αυτή είναι ιδιαίτερα ανησυχητική, καθώς όλο και περισσότερα επιστημονικά στοιχεία συνδέουν τα μικροπλαστικά με μια σειρά από επιπτώσεις στην υγεία, όπως αναπνευστικές και καρδιαγγειακές παθήσεις, στειρότητα, ακόμη και καρκίνο του θυρεοειδούς και του παχέος εντέρου.
Φαίνεται, ωστόσο, ότι μια απλή αλλαγή στον τρόπο ζωής μπορεί να μειώσει δραματικά την έκθεση σ’ αυτά τα τοξικά σωματίδια: Η αποφυγή της θέρμανσης των πλαστικών. Τόσο στο πλυντήριο ρούχων, όσο και στην κουζίνα, οι υψηλές θερμοκρασίες προκαλούν την αποκόλληση μικροσκοπικών θραυσμάτων από τα πλαστικά, τα οποία στη συνέχεια διοχετεύονται απευθείας στο νερό, τα τρόφιμα ή τα ποτά που καταναλώνουμε.
Οι κρυμμένοι κίνδυνοι της θερμότητας
«Η θερμότητα αυξάνει την ποσότητα ενέργειας σε ένα υλικό. Το μαλακώνει, το χαλαρώνει και κάνει τα μόρια να κινούνται γρηγορότερα», εξηγεί ο Max Pennington, ερευνητής στην επιστήμη των πολυμερών. «Όσο πιο ζεστό γίνεται το πλαστικό, τόσο περισσότερο διασπάται και απελευθερώνει μικροπλαστικά στο περιβάλλον».
Το πλυντήριο ρούχων, για παράδειγμα, αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους οικιακούς παράγοντες απελευθέρωσης μικροπλαστικών. Τα συνθετικά υφάσματα, όπως ο πολυεστέρας, το νάιλον και το ακρυλικό αποβάλλουν εκατομμύρια ίνες σε κάθε πλύση — όσο πιο ζεστό το πρόγραμμα πλύσης, τόσο χειρότερα τα αποτελέσματα.
Οι ειδικοί συνιστούν να πλένετε τα ρούχα σε κρύο νερό όποτε είναι δυνατόν, να εγκαταστήσετε ένα ειδικό σύστημα φιλτραρίσματος ή να επιλέγετε φυσικές ίνες όπως το βαμβάκι. Σύμφωνα με τον Pennington, «ένα μόνο πλύσιμο συνθετικών ρούχων σε ζεστό νερό μπορεί να απελευθερώσει εκατοντάδες χιλιάδες περισσότερα μικροπλαστικά σωματίδια από ένα πλύσιμο σε κρύο νερό».
Η κουζίνα: Σημείο μηδέν για την έκθεση σε μικροπλαστικά
Η Ravyn Williams, βοηθός ιατρού, συνιστά να αποφεύγεται εντελώς η χρήση πλαστικών δοχείων για τη θέρμανση τροφίμων ή ποτών. «Ποτέ, μα ποτέ μην ξαναζεσταίνετε τα τρόφιμά σας σε πλαστικό – ακόμη κι αν αναγράφει ότι δεν περιέχει BPA», τονίζει. «Όταν το πλαστικό εκτίθεται σε θερμότητα, αποβάλλει μικροπλαστικά». Αντ’ αυτού, συνιστά να χρησιμοποιείτε δοχεία από γυαλί, κεραμικό ή ανοξείδωτο χάλυβα για την αποθήκευση και την αναθέρμανση. Η ίδια συμβουλή ισχύει και για τα ποτήρια και τα μαχαιροπίρουνα μίας χρήσης, τα οποία συχνά περιέχουν μια λεπτή πλαστική επένδυση, που απελευθερώνει σωματίδια όταν εκτίθεται σε ζεστά υγρά.
Ζεστά ροφήματα, κρυμμένα πλαστικά
Μια μελέτη του 2024 διαπίστωσε ότι όλα τα υπό εξέταση ποτά -από καφέ και τσάι έως αναψυκτικά, χυμούς και εμφιαλωμένο νερό- περιείχαν μικροπλαστικά. Η μελέτη αποκάλυψε, επίσης, μια άμεση σχέση μεταξύ θερμοκρασίας και μόλυνσης: Όσο πιο ζεστό το ποτό, τόσο υψηλότερος ο αριθμός των μικροπλαστικών.
Ένα λίτρο ζεστού τσαγιού, για παράδειγμα, περιείχε περίπου 60 μικροπλαστικά σωματίδια – διπλάσια ποσότητα απ’ αυτή που βρέθηκε στο παγωμένο τσάι. «Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν συνειδητοποιούν ότι ακόμη και τα χάρτινα ποτήρια καφέ έχουν πλαστική επένδυση», σημειώνει ο Pennington. «Το να πίνεις ένα ζεστό ρόφημα από ένα τέτοιο ποτήρι μπορεί να αυξήσει σημαντικά τον κίνδυνο».
Αυξανόμενες ανησυχίες για την υγεία
Οι επιπτώσεις της έκθεσης στα μικροπλαστικά εκτείνονται πολύ πέρα από το πεπτικό σύστημα. Μια μελέτη του 2024 που δημοσιεύθηκε στο The New England Journal of Medicine ανακάλυψε πλαστικά σωματίδια ενσωματωμένα σε αρτηριακές πλάκες. Οι ασθενείς αυτοί παρουσίαζαν σημαντικά υψηλότερα επίπεδα φλεγμονής και είχαν 4,5 φορές περισσότερες πιθανότητες να υποστούν καρδιακή προσβολή, εγκεφαλικό επεισόδιο ή πρόωρο θάνατο εντός 3 ετών.
Άλλες μελέτες έχουν συνδέσει την έκθεση στα μικροπλαστικά με τον καρκίνο του παχέος εντέρου, προβλήματα γονιμότητας και χρόνιες ασθένειες. Έρευνα του Πανεπιστημίου του Νέου Μεξικού εντόπισε 12 τύπους μικροπλαστικών σε ανθρώπινο ιστό όρχεως — οι υψηλότερες συγκεντρώσεις συσχετίστηκαν με χαμηλότερο αριθμό σπερματοζωαρίων.
Μια μεγάλης κλίμακας, περιβαλλοντική μελέτη αναγνώρισε τη ρύπανση από μικροπλαστικά ως έναν από τους 10 κορυφαίους παράγοντες πρόβλεψης χρόνιων ασθενειών, όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση, ο διαβήτης και το εγκεφαλικό επεισόδιο.
Πώς θα δημιουργήσετε μια ισχυρή άμυνα κατά των μικροπλαστικών
Αν και η ρύπανση από μικροπλαστικά μπορεί να φαίνεται συντριπτική, μικρές, συνεπείς επιλογές μπορούν να κάνουν τη διαφορά. Οι ειδικοί προτείνουν να ξεκινήσετε με δύο βασικούς τομείς: Το πλυντήριο ρούχων και την κουζίνα.
- Πλύνετε τα ρούχα σε κρύο νερό.
- Επιλέξτε φυσικά υφάσματα όποτε είναι δυνατόν.
- Αποφύγετε να ζεσταίνετε ή να αποθηκεύετε τρόφιμα σε πλαστικά δοχεία.
- Αποφύγετε τα πλαστικά μίας χρήσης και προτιμήστε επαναχρησιμοποιούμενα γυάλινα ή μεταλλικά δοχεία.
- Προτιμήστε το φιλτραρισμένο νερό και αποφύγετε τα ζεστά ροφήματα σε πλαστικά ποτήρια.
Διαβάστε επίσης
Μικροπλαστικά: Η «αόρατη» απειλή που αποδυναμώνει τα οστά και οδηγεί σε κατάγματα
Αόρατοι κίνδυνοι για το έμβρυο: Τι προκαλούν τα μικροπλαστικά στον πλακούντα
Παίζουν (και) με τα νεύρα μας τα μικροπλαστικά – Γιατί μας προκαλούν άγχος και κατάθλιψη
