Φανταστείτε ένα ρομπότ με μεταλλικά χέρια, δέκα δάχτυλα που κινούνται με ακρίβεια ανθρώπου. Ανοίγει ένα συρτάρι, σηκώνει ένα ποτήρι νερό, και ίσως, μία μέρα, θα σας βοηθήσει να σηκωθείτε από το κρεβάτι. Κι όμως, αυτό υπάρχει ήδη — μέσα σε εργαστήρια, στα σπίτια ηλικιωμένων και σε κέντρα φροντίδας. Ωστόσο, οι επιστήμονες στο BBC διερωτώνται: Mπορούν αυτές οι μηχανές να προσφέρουν πραγματική φροντίδα; Μπορεί η τεχνολογία να αντικαταστήσει την ανθρώπινη παρουσία ή θα μείνει απλώς ένα εντυπωσιακό gadget;
Στα εργαστήρια της Shadow Robot Company στο βορειοδυτικό Λονδίνο, τρία μαύρα μεταλλικά χέρια κινούνται αργά, ακριβώς όπως τα χέρια ενός ανθρώπου. «Δεν προσπαθούμε να φτιάξουμε Terminator», αστειεύεται ο Rich Walker, διευθυντής της εταιρείας, ενώ δείχνει το πιο εντυπωσιακό επίτευγμα της ομάδας του: Ένα ρομπότ που μπορεί να γίνει «ο προσωπικός βοηθός του σπιτιού».
Ο στόχος δεν περιορίζεται στον εντυπωσιασμό: Το Ηνωμένο Βασίλειο αντιμετωπίζει μία σοβαρή κρίση στην κοινωνική φροντίδα. Περίπου 2 εκατομμύρια άνθρωποι άνω των 65 ζουν με ανεπαρκείς υπηρεσίες φροντίδας, ενώ υπάρχουν πάνω από 131.000 κενές θέσεις για εργαζόμενους στον συγκεκριμένο τομέα. Οι ρομποτικοί βοηθοί προτείνονται ως μία πιθανή λύση.
Ιαπωνία: Πρότυπο τεχνολογικής φροντίδας
Η Ιαπωνία, αντιμέτωπη με γηράσκουσα κοινωνία και έλλειψη προσωπικού στα γηροκομεία, ξεκίνησε πριν από δέκα χρόνια επιδοτήσεις για την ανάπτυξη ρομπότ φροντίδας. Ο Dr. James Wright, ειδικός στην Τεχνητή Νοημοσύνη, παρακολούθησε τη χρήση τριών τύπων ρομπότ:
- HUG, ένας προηγμένος «περίπατος-βοηθός», που υποστηρίζει ηλικιωμένους σε κινήσεις από το κρεβάτι στην καρέκλα ή την τουαλέτα.
- Paro, ένα ρομπότ-φώκια για ασθενείς με άνοια, που αντιδρά στην επαφή και προσφέρει ψυχολογική στήριξη.
- Pepper, ανθρωποειδές ρομπότ που καθοδηγεί ασκήσεις και δραστηριότητες για τους ηλικιωμένους.
Ωστόσο, οι παρατηρήσεις του Dr. Wright αποκάλυψαν ότι οι φροντιστές βρέθηκαν να αφιερώνουν περισσότερο χρόνο στη συντήρηση και επίλυση προβλημάτων των ρομπότ παρά στη φροντίδα των ηλικιωμένων. Παρά τις βελτιώσεις των κατασκευαστών, οι τεχνολογίες δεν αντικαθιστούν την ανθρώπινη παρουσία.
Ρομπότ στον πραγματικό κόσμο
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, εταιρείες όπως η Caremark δοκιμάζουν ρομπότ όπως το Genie, φωνητικά ενεργοποιούμενο, για να υποστηρίξουν καθημερινές ανάγκες ηλικιωμένων. Οι χρήστες έχουν διαφορετικές αντιδράσεις: Κάποιοι ενθουσιάζονται, κάποιοι λιγότερο. Όλοι όμως συμφωνούν σε ένα σημείο: «Δεν θέλουμε να φροντίζουμε το ρομπότ – θέλουμε το ρομπότ να φροντίζει εμάς».
Τα χέρια των ρομπότ, τα τεχνητά μυϊκά συστήματα και οι ευέλικτες αρθρώσεις αποτελούν το επίκεντρο της τεχνολογικής ανάπτυξης. Η Shadow Robot συνεργάζεται με την Pliantics στη Δανία, δημιουργώντας χέρια που μπορούν να πιάνουν αντικείμενα με την ακρίβεια του ανθρώπου, να ανιχνεύουν πίεση και να προσαρμόζουν τη δύναμη της λαβής τους, σε μία προσπάθεια να προσομοιώσουν τις λεπτές δεξιότητες που μας φαίνονται δεδομένες.
Το μέλλον και οι προκλήσεις
Η ανάπτυξη ρομπότ φροντίδας εγείρει ηθικά και πρακτικά ερωτήματα: Μπορούν να κάνουν τη ζωή των φροντιστών καλύτερη ή απλώς να μειώσουν το κόστος εργατικού δυναμικού; Ειδικοί, όπως ο Dr. Gopal Ramchurn βλέπουν τεράστια βιομηχανική προοπτική λόγω της ζήτησης, ενώ άλλοι προειδοποιούν για κινδύνους υποκατάστασης ανθρώπινης επαφής με μηχανές.
Τα ρομπότ, όπως το Optimus του Έλον Μασκ, του πλουσιότερου ανθρώπου στον κόσμο, δείχνουν ότι η τεχνολογία προχωρά ραγδαία. Όπως λέει ο Dr. Wright, «πρέπει να είμαστε έτοιμοι γι’ αυτό το μέλλον και να το καθοδηγήσουμε, ώστε οι μηχανές να δουλεύουν για εμάς και όχι το αντίστροφο».
Ρομπότ που καθαρίζουν, βοηθούν ηλικιωμένους να κινούνται και φροντίζουν τις καθημερινές τους ανάγκες υπάρχουν ήδη. Η τεχνολογία προχωρά, οι δυνατότητες μεγαλώνουν. Αλλά η πραγματική φροντίδα δεν μετριέται σε ταχύτητα, ακρίβεια ή αυτονομία. Μετριέται στην ανθρώπινη παρουσία, στην επικοινωνία, στην τρυφερότητα. Η πρόκληση για τους επιστήμονες, τους φροντιστές και την κοινωνία είναι πώς θα συνδυάσουμε το ένα με το άλλο — και αν θα καταφέρουμε τα ρομπότ να γίνουν βοηθοί και όχι υποκατάστατα της φροντίδας.
Διαβάστε επίσης
Άνοια: Πόσα χρόνια περνούν από τα πρώτα συμπτώματα μέχρι τη διάγνωση – Τι λένε οι επιστήμονες
Ποιοι είναι οι «αφανείς» φροντιστές που σηκώνουν μεγάλο βάρος, με τεράστιο ψυχικό κόστος
Όταν η φροντίδα «βαραίνει» – Η σιωπηλή δοκιμασία των ηλικιωμένων φροντιστών
