Μπορεί το σώμα να κρύβει μυστικά πριν ακόμα εμφανιστούν τα πρώτα συμπτώματα μιας ασθένειας; Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ απαντούν καταφατικά και μάλιστα με τρόπο που ανοίγει έναν νέο ορίζοντα στην έγκαιρη διάγνωση της νόσου Πάρκινσον. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο npj Parkinson’s Disease, ένα απλό δείγμα δέρματος μπορεί να αποκαλύψει την παρουσία της νόσου έως και 7 χρόνια προτού εκδηλωθούν κινητικά συμπτώματα.
Το δέρμα μας μιλάει πριν τα συμπτώματα
Στο επίκεντρο της έρευνας βρίσκεται το σμήγμα, η λιπαρή ουσία που εκκρίνει το δέρμα μας. Αναλύοντας τη χημική του σύνθεση με τη μέθοδο Θερμικής Εκρόφησης – Αέριας Χρωματογραφίας – Φασματομετρίας Μαζών (TD-GC-MS), οι επιστήμονες κατάφεραν να ανιχνεύσουν συγκεκριμένες πτητικές ενώσεις που σχετίζονται με τη νόσο.
Η μελέτη, που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το Salford Royal NHS Trust και το Πανεπιστήμιο του Ίνσμπρουκ, συμπεριέλαβε πάνω από 80 συμμετέχοντες – ανάμεσά τους, άτομα με διεγνωσμένη νόσο Πάρκινσον, υγιείς εθελοντές και άτομα με μεμονωμένη διαταραχή συμπεριφοράς ύπνου REM (iRBD), μια κατάσταση που θεωρείται προάγγελος της νόσου. Τα αποτελέσματα αποκάλυψαν πως ακόμη και σε αυτό το πρώιμο στάδιο, το σώμα αφήνει «χημικά ίχνη» που μπορούν να αξιοποιηθούν για διάγνωση.
Η έμπνευση πίσω από την επιστημονική ανακάλυψη
Η έμπνευση πίσω από τη μελέτη ξεκίνησε από τη Joy Milne, μια γυναίκα με εξαιρετικά οξυμένη όσφρηση, η οποία είχε παρατηρήσει μια χαρακτηριστική μυρωδιά σε άτομα με τη νόσο Πάρκινσον. Η συμβολή της υπήρξε καθοριστική: Η ίδια κατάφερε να ξεχωρίσει δείγματα από άτομα με iRBD και να εντοπίσει σωστά δύο περιπτώσεις που, λίγους μήνες αργότερα, διαγνώστηκαν επίσημα με τη νόσο.
«Αυτή είναι η πρώτη μελέτη που αποδεικνύει μια μοριακή διαγνωστική μέθοδο για τη νόσο Πάρκινσον στο προκλινικό ή πρώιμο στάδιο», δήλωσε η καθηγήτρια Perdita Barran, χημικός με ειδίκευση στη φασματομετρία μαζών στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ. «Μας φέρνει πιο κοντά σ’ ένα μέλλον όπου ένα απλό, μη επεμβατικό τεστ μπορεί να εντοπίζει έγκαιρα άτομα που κινδυνεύουν, επιτρέποντας έγκαιρη παρέμβαση και καλύτερη πρόγνωση».
Συνολικά, εντοπίστηκαν 55 χημικές ενώσεις στο σμήγμα που παρουσίαζαν αξιοσημείωτες διαφορές μεταξύ των ομάδων. Τα επίπεδα που βρέθηκαν σε άτομα με iRBD βρίσκονταν ανάμεσα σε εκείνα των υγιών και των ασθενών με τη νόσο Πάρκινσον, ενισχύοντας την υπόθεση ότι η νόσος αφήνει διακριτό βιοχημικό αποτύπωμα πριν καν γίνει κλινικά ορατή.
Μια απλή και προσβάσιμη διαδικασία συλλογής
Ο δρ. Drupad Trivedi, λέκτορας Αναλυτικής Χημείας στο ίδιο πανεπιστήμιο, ανέπτυξε ένα μοντέλο παρακολούθησης, βασισμένο σε δείγματα που συνέλεγε επί 3 χρόνια από ασθενείς. Τα ευρήματα δείχνουν πως η μέθοδος δεν περιορίζεται μόνο στη διάγνωση, αλλά μπορεί να αξιοποιηθεί και στην παρακολούθηση της εξέλιξης της νόσου.
Το στοιχείο που κάνει τη διαφορά; Η ευκολία. Το δείγμα συλλέγεται απλώς με μια γάζα από το πρόσωπο ή την πλάτη, χωρίς πόνο, χωρίς επεμβάσεις. Επιπλέον, δεν απαιτεί ψυχρή αλυσίδα, σε αντίθεση με άλλα βιολογικά υγρά, όπως το αίμα, γεγονός που μειώνει το κόστος και απλοποιεί τη διαδικασία.
Σκύλοι, οσμές και πρώιμη διάγνωση
Τα ευρήματα της ομάδας επιβεβαιώθηκαν και σε παράλληλη δημοσίευση στο Journal of Parkinson’s Disease, όπου εκπαιδευμένοι σκύλοι κατάφεραν να ανιχνεύσουν τη νόσο με ακρίβεια, βασισμένοι αποκλειστικά στην οσμή δειγμάτων δέρματος από τους ίδιους ασθενείς.
Όπως σημειώνει ο δρ. Trivedi, ο στόχος πλέον είναι ξεκάθαρος: «Να αναπτύξουμε ένα αξιόπιστο, μη επεμβατικό τεστ που να βοηθά τους γιατρούς να διαγιγνώσκουν έγκαιρα τη νόσο, να παρακολουθούν την πορεία της και, τελικά, να βελτιώνουμε τη ζωή των ασθενών». Παράλληλα, η ερευνητική ομάδα καλεί κι άλλους ανθρώπους με ιδιαίτερη όσφρηση να συμμετάσχουν στο έργο, καθώς η συμβολή τους μπορεί να επεκτείνει τη μεθοδολογία και σε άλλες παθήσεις.
Διαβάστε επίσης
Τα πασίγνωστα τρόφιμα που «επιταχύνουν» τη νόσο Πάρκινσον
Νόσος Πάρκινσον: Το σημείο του προσώπου που «προειδοποιεί» πριν εμφανιστούν κινητικά συμπτώματα