Για πολλά χρόνια, η επιστήμη υποστήριζε ότι όσο μεγαλώνουμε, η φλεγμονή αυξάνεται αναπόφευκτα. Έχει συσχετιστεί με την εμφάνιση καρδιοπαθειών, άνοιας, διαβήτη και άλλων χρόνιων παθήσεων. Μια νέα όμως μελέτη σε πληθυσμούς ιθαγενών, δημοσιευμένη στο Nature Aging, έρχεται να επανεξετάσει αυτή την πεποίθηση, δείχνοντας πώς η φλεγμονή δεν είναι απαραίτητα εγγενές στοιχείο της γήρανσης -αλλά ίσως προϊόν του σύγχρονου τρόπου ζωής.
Η φλεγμονή ως δείκτης ηλικίας – ή σύμπτωμα πολιτισμού;
Όπως παρουσιάζουν οι Samuel J. White και Philippe B. Wilson από το York St John University σε άρθρο τους στο The Conversation, η εν λόγω μελέτη εστίασε στη σύγκριση τεσσάρων διαφορετικών πληθυσμών. Δύο από αυτούς, από την Ιταλία και τη Σιγκαπούρη, εκπροσωπούν σύγχρονες, βιομηχανικές κοινωνίες. Οι άλλοι δύο, οι Tsimane από τη Βολιβία και οι Orang Asli από τη Μαλαισία, ζουν με παραδοσιακό τρόπο, πιο κοντά στο φυσικό περιβάλλον.
Αναλύοντας δείγματα αίματος από περισσότερα από 2.800 άτομα, οι ερευνητές εξέτασαν τα επίπεδα φλεγμονωδών δεικτών, όπως κυτοκίνες και η C-αντιδρώσα πρωτεΐνη, οι οποίοι συνήθως αυξάνονται με την ηλικία σε πληθυσμούς των ανεπτυγμένων χωρών. Τα αποτελέσματα επιβεβαίωσαν το αναμενόμενο μόνο για τις βιομηχανικές κοινωνίες: όσο αυξανόταν η ηλικία, τόσο αυξάνονταν και οι δείκτες φλεγμονής, με άμεσες συσχετίσεις με χρόνιες παθήσεις, συμπεριλαμβανομένων των νεφροπαθειών και των καρδιακών παθήσεων. Όμως στους παραδοσιακούς πληθυσμούς, αυτό το μοτίβο δεν παρατηρήθηκε.
Παραδοσιακές κοινωνίες, διαφορετική βιολογία
Στις κοινότητες των Tsimane και Orang Asli, τα επίπεδα φλεγμονής δεν αυξάνονταν σταθερά με την ηλικία και δεν φάνηκαν να σχετίζονται με ασθένειες που συνδέονται με τη γήρανση. Οι Tsimane, μάλιστα, παρότι παρουσιάζουν συχνά υψηλή φλεγμονώδη δραστηριότητα λόγω έκθεσης σε λοιμώξεις, δεν εμφάνιζαν τα ποσοστά καρδιοπάθειας, διαβήτη ή άνοιας που είναι κοινά στον δυτικό κόσμο.
Αυτό υποδηλώνει ότι η φλεγμονή, όπως τη μετράμε σήμερα, μπορεί να έχει διαφορετική σημασία ανάλογα με το περιβάλλον και τις συνθήκες ζωής. Στους πληθυσμούς αυτούς, το ανοσοποιητικό φαίνεται να λειτουργεί διαφορετικά, ανταποκρινόμενο πιο «προσαρμοστικά» στις συνθήκες διαβίωσης.
Η φλεγμονή ίσως δεν είναι καθολικό χαρακτηριστικό της ηλικίας
Τα ευρήματα θέτουν υπό αμφισβήτηση την άποψη ότι η φλεγμονή είναι αναπόφευκτο βιολογικό χαρακτηριστικό της γήρανσης. Αντιθέτως, φαίνεται πως μπορεί να είναι αποτέλεσμα μιας αναντιστοιχίας ανάμεσα στο σώμα μας, το οποίο έχει εξελιχθεί για ένα πιο φυσικό, ενεργό περιβάλλον, και στον σύγχρονο, καθιστικό τρόπο ζωής με υπερβολική θερμιδική πρόσληψη και περιορισμένη έκθεση σε παθογόνα.
Μια άλλη πιθανή ερμηνεία είναι ότι η φλεγμονή συνεχίζει να υπάρχει αλλά εκφράζεται με τρόπους που δεν ανιχνεύονται μέσω των συνήθων δεικτών αίματος. Ίσως η πραγματική φλεγμονώδης δραστηριότητα να εντοπίζεται σε ιστούς ή κύτταρα και να μην αποτυπώνεται άμεσα στο αίμα.
Γιατί έχει σημασία αυτή η μελέτη
Αν αυτά τα αποτελέσματα επιβεβαιωθούν από μελλοντική έρευνα, θα μπορούσαν να επηρεάσουν τον τρόπο με τον οποίο κατανοούμε, διαγιγνώσκουμε και αντιμετωπίζουμε τις φλεγμονώδεις διαδικασίες που σχετίζονται με την ηλικία. Οι υπάρχοντες δείκτες φλεγμονής, όπως χρησιμοποιούνται σε βιομηχανικές χώρες, ίσως δεν έχουν την ίδια διαγνωστική αξία σε άλλους πληθυσμούς.
Επιπλέον, οι στρατηγικές πρόληψης και παρέμβασης -από την άσκηση και τη διατροφή έως τα φαρμακευτικά σκευάσματα -μπορεί να μην είναι εξίσου αποτελεσματικές ή απαραίτητες για όλους. Το τι λειτουργεί στον αστικό πληθυσμό, ενδεχομένως να μην έχει αντίστοιχη αξία σε κοινότητες με διαφορετικές συνθήκες ζωής.
Τέλος, η μελέτη τονίζει πόσο περιορισμένη είναι η βάση της σύγχρονης ιατρικής έρευνας. Η γνώση μας για τη γήρανση προέρχεται κυρίως από πλούσιες, δυτικές κοινωνίες. Η παγκόσμια εικόνα είναι πιο σύνθετη και απαιτεί μελέτες που να εκπροσωπούν ευρύτερα το φάσμα της ανθρώπινης εμπειρίας.
Γήρανση: Μια βιολογική ή πολιτισμική ιστορία;
Αυτή η έρευνα υπογραμμίζει την ανάγκη για πιο συμπεριληπτική, πολυδιάστατη επιστημονική προσέγγιση. Μας θυμίζει ότι αυτό που θεωρούμε «φυσικό» ή «αναπόφευκτο» μπορεί στην πραγματικότητα να είναι προϊόν του περιβάλλοντος και του τρόπου ζωής μας. Η φλεγμονή, όπως και η ίδια η γήρανση, ίσως τελικά δεν ακολουθεί μια ενιαία πορεία για όλους. Αντίθετα, φαίνεται να επηρεάζεται βαθιά από το πού και πώς ζούμε.
Διαβάστε επίσης
Τα όσπρια που μειώνουν χοληστερόλη και φλεγμονή – Ένα φλιτζάνι την ημέρα κάνει θαύματα
Χρόνια Φλεγμονή: Έξι τρόφιμα που την καταπολεμούν και πέντε που την επιδεινώνουν – Επιλέξτε έξυπνα
Αυτή είναι η δημοφιλής βιταμίνη της νεότητας – Μπορεί να σβήσει τα σημάδια της γήρανσης
