Καθώς η χορήγηση φαρμάκων για τη Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής/Υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) αυξάνεται συνεχώς, τίθεται το ερώτημα κατά πόσον τα οφέλη τους παραμένουν σταθερά. Νέα μελέτη από το Karolinska Institutet στη Σουηδία, που δημοσιεύθηκε στο JAMA Psychiatry, δείχνει ότι ενώ η φαρμακευτική αγωγή για τη ΔΕΠΥ συνεχίζει να σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο αυτοτραυματισμού, ακούσιων τραυματισμών, τροχαίων ατυχημάτων και εγκληματικότητας, τα προστατευτικά της αποτελέσματα έχουν εξασθενήσει με την πάροδο του χρόνου, πιθανώς εξαιτίας της διεύρυνσης του πληθυσμού των ασθενών που λαμβάνουν τέτοια αγωγή.
Η ΔΕΠΥ επηρεάζει περίπου το 5% των παιδιών και το 2,5% των ενηλίκων παγκοσμίως και συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για σοβαρές εκβάσεις όπως τραυματισμούς, παραβατική συμπεριφορά και πρόωρο θάνατο. Τα τελευταία χρόνια, η διάγνωση και οι συνταγογραφήσεις έχουν αυξηθεί σημαντικά διεθνώς. Στη Σουηδία ειδικά, η χρήση φαρμάκων πενταπλασιάστηκε μεταξύ 2006 και 2020, φθάνοντας από το 0,6% στο 2,8% του πληθυσμού.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι ερευνητές θέλησαν να διερευνήσουν κατά πόσον τα άτομα που ξεκινούν θεραπεία σήμερα αποκομίζουν, κατά μέσο όρο, τα ίδια οφέλη με εκείνα που λάμβαναν αγωγή πριν από μία ή δύο δεκαετίες. Με επικεφαλής επιστήμονες του Karolinska Institutet σε συνεργασία με ερευνητές από την Αυστραλία και το Πανεπιστήμιο Örebro, η έρευνα περιέλαβε περισσότερους από 247.000 χρήστες φαρμάκων ΔΕΠΥ ηλικίας 4 – 64 ετών.
Χρησιμοποιήθηκε η μεθοδολογία της αυτοελεγχόμενης σειράς περιπτώσεων (self-controlled case series), η οποία συγκρίνει τον κίνδυνο σοβαρών συμβάντων στο ίδιο άτομο κατά τις περιόδους λήψης φαρμάκων σε σχέση με τις περιόδους χωρίς θεραπεία. Οι αναλύσεις κάλυψαν τρεις περιόδους: 2006–2010, 2011–2015 και 2016–2020, ώστε να διαπιστωθούν πιθανές αλλαγές στην αποτελεσματικότητα των φαρμάκων παράλληλα με την αύξηση της συνταγογράφησης.
Σταθερό το όφελος αλλά μειώνεται η ένταση
Σύμφωνα με τα ευρήματα, η φαρμακευτική αγωγή σχετιζόταν με σταθερή μείωση των κινδύνων για αυτοτραυματισμό, τραυματισμούς, τροχαία ατυχήματα και εγκληματικότητα καθ’ όλη τη διάρκεια των 15 ετών που καλύπτει η μελέτη. Όπως αναφέρει η Δρ. Lin Li, συγγραφέας της έρευνας και μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Karolinska Institutet, «η χρήση φαρμάκων συνδέθηκε σταθερά με χαμηλότερους κινδύνους για μια σειρά σοβαρών εκβάσεων. Ωστόσο η ένταση αυτών των επιδράσεων μειώθηκε με την πάροδο του χρόνου».
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η μείωση της προστατευτικής επίδρασης των φαρμάκων ήταν ιδιαίτερα εμφανής σε ενήλικες και γυναίκες, ομάδες στις οποίες παρατηρήθηκε η μεγαλύτερη αύξηση στη συνταγογράφηση. Αυτή η αλλαγή φαίνεται να σχετίζεται με τη διεύρυνση των διαγνωστικών κριτηρίων και τη μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση για τη ΔΕΠΥ, η οποία έχει οδηγήσει σε θεραπεία ατόμων με πιο ήπια συμπτωματολογία.
Παρά την εξασθένιση των επιδράσεων, τα ευρήματα της μελέτης δεν αμφισβητούν τη χρησιμότητα της φαρμακευτικής αγωγής. Όπως σημειώνει ο επικεφαλής συγγραφέας Δρ. Zheng Chang, «αυτό δεν σημαίνει πως τα φάρμακα δεν είναι πλέον αποτελεσματικά αλλά υποδηλώνει ότι, καθώς αλλάζει ο πληθυσμός των ασθενών, πρέπει να επανεξετάσουμε τις κλινικές οδηγίες και να κατανοήσουμε τις επιδράσεις σε ατομικό επίπεδο».
Διαβάστε επίσης
ΔΕΠΥ, αυτισμός και σχιζοφρένεια: Δείκτης κινδύνου η έλλειψη αυτής της βιταμίνης στη βρεφική ηλικία
ΔΕΠΥ: Μπορεί να πυροδοτήσει αυτή την κακή συνήθεια σε εφήβους
Είναι κοινό το μονοπάτι που οδηγεί από την ΔΕΠΥ στην άνοια; Η επιστήμη απαντά
