*Το κείμενο υπογράφει η κυρία Ηλέκτρα Νικολαΐδου, Καθηγήτρια Δερματολογίας-Αφροδισιολογίας Ιατρικής Σχολής Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) Νοσοκομείο «Ανδρέας Συγγρός»
Ο έρπητας δεν είναι ένας, όπως λανθασμένα συνηθίζουμε να πιστεύουμε. Αντιθέτως, υπάρχουν αρκετά είδη έρπητα, που χαρακτηρίζονται από διαφορετικές εκδηλώσεις. Αντίστοιχα υπάρχουν και διαφορετικοί ερπητοϊοί. Οι συνηθέστεροι είναι ο ιός του απλού έρπητα 1 (Herpes Simplex Virus 1, ΗSV-1), ο ιός του απλού έρπητα 2 (Herpes Simplex Virus 2, HSV-2) και ο ιός της ανεμοβλογιάς – ζωστήρα (Varicella-Zoster Virus, VZV).
Ακολουθούν οι τρεις μορφές του έρπητα: Η πρώτη είναι ο επιχείλιος έρπητας. Αποτελεί τη συχνότερη μορφή και χαρακτηρίζεται από λίγες φυσαλίδες και διαβρώσεις στα χείλη, οι οποίες υποχωρούν σε λίγες ημέρες. Προκαλείται συνήθως από τον HSV-1, δηλαδή τον ιό του απλού έρπητα τύπου 1.
Η δεύτερη μορφή είναι ο έρπητας ζωστήρας που εμφανίζεται σε ασθενείς που έχουν ήδη νοσήσει από ανεμοβλογιά. Μετά τη θεραπεία της ανεμοβλογιάς, ο ιός της ανεμοβλογιάς-ζωστήρα που την προκάλεσε παραμένει στον οργανισμό και μπορεί να ενεργοποιηθεί πολλά χρόνια αργότερα, όταν αποδυναμωθεί (πέσει) λίγο η άμυνα του οργανισμού. Εκδηλώνεται συνήθως στο ένα ημιμόριο του σώματος, συνηθέστερα στον θώρακα ή το πρόσωπο, και μπορεί να συνοδεύεται από έντονο πόνο.
Ο έρπητας των γεννητικών οργάνων εμφανίζεται συνήθως στα γεννητικά όργανα και τους γλουτούς. Προκαλείται συνήθως από τον HSV-2, δηλαδή τον ιό του απλού έρπητα τύπου 2. Εκδηλώνεται με φυσαλίδες και διαβρώσεις που υποχωρούν σε λίγες ημέρες και μπορεί να συνοδεύονται από λίγο πόνο.
Τρόποι μετάδοσης
Πως μεταδίδεται ο επιχείλιος έρπητας και ο έρπητας των γεννητικών οργάνων; Οι τρόποι μετάδοσης διαφέρουν. Ο ιός του απλού έρπητα τύπου 1 (HSV-1), που προκαλεί συνήθως τον επιχείλιο έρπη, μεταδίδεται με άμεση επαφή μέσω των φιλιών, ακόμη και των κοινωνικών φιλιών. Ένας ασθενής που έχει κολλήσει τον ιό μπορεί να τον μεταδίδει ακόμα και όταν δεν έχει εξάνθημα τη συγκεκριμένη στιγμή.
Από την άλλη μεριά, ο έρπητας των γεννητικών οργάνων μεταδίδεται κυρίως με σεξουαλική επαφή. Όπως ισχύει και με τον επιχείλιο έρπητα, η μετάδοση μπορεί να γίνει και από ασυμπτωματικούς ασθενείς, άτομα δηλαδή που έχουν κολλήσει τον ιό αλλά δεν έχουν τη δεδομένη στιγμή κανένα σύμπτωμα. Παράγοντες κινδύνου για τη μετάδοση του έρπητα των γεννητικών οργάνων αποτελούν ο μεγάλος αριθμός των σεξουαλικών συντρόφων, το ατομικό ιστορικό άλλων σεξουαλικών μεταδιδόμενων νοσημάτων και η έναρξη της σεξουαλικής ζωής σε νεαρή ηλικία.
Μελέτες έχουν δείξει ότι μόνο το 10-25% των οροθετικών για τον HSV-2 ατόμων -ο ιός του απλού έρπητα τύπου 2- είναι ενήμεροι για τη λοίμωξη από την οποία πάσχουν. Αυτό οφείλεται στο ότι πολλές φορές η λοίμωξη είναι τελείως ασυμπτωματική ή εκδηλώνεται με άτυπη κλινική εικόνα, οπότε δεν τίθεται η σωστή διάγνωση. Η ασυμπτωματική αυτή λοίμωξη ωστόσο, δεν επηρεάζει καθόλου την υγεία του ασθενή.
Πόσο συχνός είναι ο έρπητας των γεννητικών οργάνων
Ο έρπητας των γεννητικών οργάνων είναι από τα συχνότερα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Στις ΗΠΑ υπολογίζεται ότι το 2018 εμφανίστηκαν 570.000 νέες λοιμώξεις σε άτομα ηλικίας 19-49 ετών. Ένα μεγάλο ποσοστό ασθενών, που κυμαίνεται στις μελέτες από 50%-90%, θα εμφανίσουν υποτροπή του έρπητα, επανεμφάνιση δηλαδή των συμπτωμάτων σε κάποιο διάστημα μετά την αποδρομή του προηγούμενου επεισοδίου. Οι υποτροπές αυτές είναι συχνότερες τον πρώτο χρόνο μετά τη λοίμωξη.
Τρόποι προστασίας και αποφυγής υποτροπών
Ο έρπητας των γεννητικών οργάνων δεν είναι σοβαρή λοίμωξη. Ωστόσο, μπορεί να επιβαρύνει την ποιότητα ζωής των ασθενών, κυρίως όταν εμφανίζονται συχνές υποτροπές. Για αποτελεσματική προστασία πρέπει να αποφεύγονται εντελώς οι σεξουαλικές επαφές ή να υπάρχουν επαφές αυστηρά με έναν σύντροφο, ο οποίος δεν έχει μολυνθεί. Σε άτομο που έχει ήδη κολλήσει, το στρες, οι ιώσεις και η έκθεση στον ήλιο μπορεί να οδηγήσουν σε εμφάνιση υποτροπών. Η συχνότητα των υποτροπών διαφέρει αρκετά από ασθενή σε ασθενή.
Αν και το προφυλακτικό αποτελεί γενικά ένα καλό μέσο προστασίας από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, δυστυχώς δεν προστατεύει 100% από τον έρπητα των γεννητικών οργάνων. Και αυτό διότι ο ιός που τον προκαλεί μεταδίδεται μέσω της επαφής δέρμα με δέρμα και όχι με τα σωματικά υγρά. Παρ’ όλα αυτά, η χρήση του προφυλακτικού συνιστάται διότι προστατεύει και από άλλα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.
Πώς γίνεται η διάγνωση
Αν κάποιος θέλει να ξέρει αν έχει έρθει σε επαφή με τον ιό του έρπητα των γεννητικών οργάνων, ακόμα και αν δεν έχει εμφανίσει ποτέ αντίστοιχα συμπτώματα, μπορεί να υποβληθεί σε αιματολογική εξέταση στην οποία ανιχνεύονται τα αντισώματα που δημιουργεί ο οργανισμός έναντι του ιού.
Σε ασθενή με δερματικό εξάνθημα απαιτείται εξέταση από δερματολόγο-αφροδισιολόγο, ο οποίος μπορεί να διαγνώσει σωστά όλα τα εξανθήματα της γεννητικής περιοχής. Για την επιβεβαίωση της διάγνωσης χρησιμοποιείται η αλυσιδωτή αντίδραση της πολυμεράσης (PCR), η οποία εκτελείται σε υλικό από τη δερματική βλάβη και ανιχνεύει το γενετικό υλικό του ιού.
Η κατάλληλη αντιμετώπιση
Στις ήπιες περιπτώσεις έρπητα των γεννητικών οργάνων χορηγείται τοπική θεραπεία με κάποια αντιβιοτική αλοιφή. Στις σοβαρότερες περιπτώσεις, μπορεί να γίνει χορήγηση αντιικών φαρμάκων από το στόμα, ώστε το επεισόδιο να περάσει ηπιότερα.
Υπάρχει και η περίπτωση χορήγησης κατασταλτικής θεραπείας σε άτομα με πολύ συχνές (για παράδειγμα κάθε μήνα) υποτροπές έρπητα των γεννητικών οργάνων: σε αυτήν την κατηγορία ασθενών χορηγούνται διάφορα αντιικά σχήματα σε καθημερινή βάση επί ένα εξάμηνο ή έναν χρόνο – έχει αποδειχθεί ασφαλής η λήψη των φαρμάκων για τόσο μεγάλο διάστημα. Η κατασταλτική θεραπεία χορηγείται και για τη μείωση του κινδύνου μετάδοσης της λοίμωξης στους συντρόφους.
Σε ασθενή που έχει θετικό ορολογικό έλεγχο (έχει δηλαδή έρθει σε επαφή με τον ιό) αλλά δεν έχει εκδηλώσει ποτέ εξάνθημα συμβατό με έρπητα γεννητικών οργάνων, δεν χρειάζεται να δοθεί θεραπεία. Να σημειωθεί τέλος ότι δεν διαθέτουμε εμβόλιο για τον έρπητα των γεννητικών οργάνων.
Διαβάστε επίσης
Έρπης ζωστήρας: Ο αναγκαίος εμβολιασμός για το νόσημα που αφορά τους άνω των 60
Εάν έχω επιχείλιο έρπη, πόσο κινδυνεύω από νόσο Αλτσχάιμερ; Μια καθηγήτρια απαντά
