Το ζωτικό ρόλο του ανοσοποιητικού συστήματος στη θωράκιση του οργανισμού από νόσους παρουσίασε η κυρία Μαρία Γαζούλη, Καθηγήτρια Βιολογίας-Γενετικής-Νανοϊατρικής, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ στο πλαίσιο της ημερίδας για τον Εμβολιασμό και τη Δημόσια Υγεία του ygeiamou.gr.
Η κυρία Γαζούλη επιβεβαίωσε ότι ο εμβολιασμός είναι ο ακρωγονιαίος λίθος για την προστασία της Δημόσιας Υγείας.
«Για να αναπτύξουμε σωστά εμβόλια απαιτείται να γνωρίζουμε καλά το ανοσοποιητικό σύστημα» εξήγησε η κυρία Γαζούλη.
Η καθηγήτρια βιολογίας εξήγησε τους διαφορους τύπους εμβολίων που έχουμε έως τώρα στη διάθεσή μας με αποκορύφωμα τα τελευταίας τεχνολογίας mRNA εμβόλια για τον κορωνοϊό.
Εξήρε το ρόλο της Τεχνητής Νοημοσύνης στη δημιουργία ασφαλών και αποτελεσματικών εμβολίων. «Με την νανοτεχνολογία έχουμε πλεον στη διάθεσή μας mRNA εμβολία που αποτελούν τον οδηγό που εκπαιδεύει τα κύτταρά μας να συνθέσουν μια πρωτεϊνη» είπε.
Τα mRNA εμβόλια αποτελούν την καινοτομία σήμερα στον εμβολιασμό. Στην ομιλία της η κα Γαζούλη «εκπαίδευσε» το κοινό σε όρους όπως λιπόσωμα, αντιγόνο, πρωτείνη.
«Το μέλλον ειναι η αλλαγή στον τρόπο προσέγγισης των εμβολίων ως θεραπευτικών εργαλείων. Με άλλα λόγια» όπως τόνισε η κυρία Γαζούλη «τα εμβόλια πλέον αποτελούν ένα θεραπευτικό εργαλείο στη φαρέτρα των ειδικών με στόχο την αντιμετώπιση του καρκίνου».
Αναφέρθηκε στη συνέχεια στις κλινικές μελέτες για την αποτελεσματικότητα των αναμενόμενων νέων εμβολίων σε περιπτώσεις καρκίνου όπως το μελάνωμα που είναι πολλές. Αυτή τη στιγμή γίνεται εντατική έρευνα ώστε να βρεθούν αποτελεσματικότεροι φορείς και τρόποι χορήγησης.
Για την κυρία Γαζούλη αναμφίβολα το μέλλον στη θεραπεία του καρκίνου ανήκει στα mRNA εμβόλια που επιτρέπουν εξατομικευμένη αντιμετώπιση και πολλά πλεονεκτήματα. Φυσικά και υπάρχουν μειονεκτήματα όπως σε κάθε θεραπεία αλλά το «όφελος είναι μεγαλύτερο από όλα τα μειονεκτήματα» όπως είπε.
Κλείνοντας η κυρία Γαζούλη δήλωσε ότι ανοίγεται ένας ορίζοντας καινοτομίας μπροστά μας. Παρά τον σκεπτικισμό και την καψυποψία που είναι στην ανθρώπινη φύση ο επόμενος αιώνας ανήκει στα επιτεύγματα της επιστήμης και της βιολογίας.
Σε ερώτηση που δέχθηκε για το χρονοδιάγραμμα που θα έχουμε στη διάθεσή μας το εμβόλιο mRNA για την καταπολέμηση του μελανώματος η κυρία Γαζούλη απάντησε ότι τρία ελληνικά νοσοκομεία πραγματοποιούν ήδη μελέτη σε αυτά και εκτιμά ότι θα είναι σύντομα διαθέσιμα για τις ανάγκες των ασθενών.
Αναλυτικά η ομιλία της:
«Το ανοσοποιητικό σύστημα έχει ζωτικό ρόλο. Μας προστατεύει από επιβλαβείς ουσίες, μικρόβια και κυτταρικές αλλαγές που θα μπορούσαν να μας κάνουν να αρρωστήσουμε» τόνισε στην έναρξη της ομιλίας της.
Η κυρία Γαζούλη τόνισε την μεγάλη αξία του εμβολιασμού στη δημιουργία συλλογικής ανοσίας. «Ο εμβολιασμός υπήρξε το κορυφαίο επίτευγμα της σύγχρονης προληπτικής ιατρικής, δημιουργώντας προστατευτική ανοσία στον πληθυσμό για την πρόληψη και, σε ορισμένες περιπτώσεις, την εξάλειψη μολυσματικών ασθενειών. Ο εμβολιασμός είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της πολιτικής για τη δημόσια υγεία και είναι αποδεδειγμένα εξαιρετικά αποδοτικός όταν χρησιμοποιείται για την προστασία της δημόσιας υγείας».
Η δράση και οι τύποι των εμβολίων
Η καθηγήτρια Βιολογίας-Γενετικής-Νανοϊατρικής στο ΕΚΠΑ εξήγησε τον τρόπο δράσης των εμβολίων τα οποία προκαλούν την απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος σε έναν ιό ή ένα βακτήριο. «Με τον τρόπο αυτό δημιουργείται η «μνήμη» του ανοσοποιητικού συστήματος. Η ανοσολογική αυτή μνήμη βοηθά τον οργανισμό να «θυμάται» τον συγκεκριμένο ιό ή βακτήριο, ώστε να μπορεί να προστατεύεται από αυτά και να προλαμβάνει τις ασθένειες που προκαλούν.
Σε ό,τι αφορά τους διαφόρους τύπους των εμβολίων που έχουν αναπτυχθεί η κυρία Γαζούλη εξήγησε ότι διαχρονικά έχουν αναπτυχθεί διάφοροι τύποι εμβολίων όπως ζωντανά εξασθενισμένα μικρόβια, νεκροί μικροοργανισμοί, υπομονάδες μικροοργανισμών με αντιγονικές ιδιότητες, ιικοί φορείς μέχρι τα εμβόλια που βασίζονται στο γενετικό υλικό που έγιναν γνωστά με την ειπδημία της COVID.
Όπως είπε στην ομιλία της «για την ανάπτυξη των εμβολίων εχουν χρησιμοποιηθεί και αναπτύσσονται διάφορες τεχνολογικές πλατφόρμες που στοχεύουν στην αποτελεσματικότερη λειτουργία, το κατάλληλο φορέα ανάπτυξης και μεταφοράς, την ταχύτητα ανάπτυξης, την ασφάλεια κλπ. Και από τις πιο συχρονες και καινοτόμες μορφές εμβολίων που έρχονται να αλλάξουν τη σύγχρονη θεραπευτική είναι τα βασισμένα σε γενετικό υλικο εμβόλια κυρίως αυτά που βασίζονται στο mRNA, το μόριο που δίνει τις οδηγίες για τη σύνθεση των πρωτεινών. Επομένως τα εμβόλια mRNA περιέχουν οδηγίες για τα ανθρώπινα κύτταρα που τους υποδεικνύουν πώς να παράγουν μια πρωτεΐνη αντιγόνου και έτσι να εκπαιδεύσουν και να ενισχύσου το ανοσοποιητικό μας σύστημα».
Εμβόλια mRNA και νανοϊατρική
«Επειδή το mRNA είναι ασταθές μόριο και παρόλο που η τεχνολογία του είναι πολλά χρόνια γνωστή, συνδυάστηκε με τη νανοϊατρική, όπου εγινε εφικτή η ενθυλάκωσή του σε ένα λιποσωμα ώστε να εισαχθεί στον οργανισμό μας με ασφάλεια. Και το αποτέλεσμα αυτό είναι η μεγάλη καινοτομία σήμερα πάνω στην οποία έχουν αναπτυχθεί και θα αναπτυχθούν καινοτόμα θεραπευτικά, ιδέα η οποία έφερε το βραβείο Nobel στους δυο σημαντικούς ερευνητές φέτος. Πιστεύεται ότι το 1/3 όλων των πρόσφατα εγκεκριμένων φαρμάκων θα βασίζεται στο mRNA σε λίγα χρόνια» εξήγησε η διακεκριμένη επιστήμονας.
Για την κυρία Γαζούλη ειναι ξεκάθαρο ότι η σύγχρονη τεχνολογία ανοίγει νέους ορίζοντες για την ανάπτυξη θεραπευτικών εμβολιων κατά του καρκίνου και την δυνατότητα ύπαρξης εξατομικευμένης ανοσοθεραπείας. Όπως εξήγησε «Με τη σύγχρονη τεχνολογία μπορούμε γρήγορα πια να ανιχνευουμε τις παθογόνες μεταλλάξεις σε κάθε άτομο, και τα νεοαντιγονα σε κάθε μορφή καρκίνου. Τα νεοαντιγόνα είναι τα μόρια που απουσιάζουν εντελώς από το φυσιολογικό ανθρώπινο γονιδίωμα. Και σχετίζονται με τον έλεγχο του όγκου, καθώς η ποιότητα της δεξαμενής Τ κυττάρων που είναι διαθέσιμη για αυτά τα αντιγόνα δεν επηρεάζεται από την ανοχή των κεντρικών Τ κυττάρων. Και στη συνέχεια να σχεδιαστούν mRNA «εμβόλια» που να εκπαιδεύουν το ανοσοποιητικο μας σύστημα στην αναγνώριση και καταστροφή αυτών των κυττάρων που τα εκφράζουν δηλαδή των καρκινικών κυττάρων. Αναπτύσσοντας έτσι εξατομικευμένη ανοσοθεραπεία. Τα αποτελέσματα αυτής της τεχνολογίας είναι εδώ σήμερα ήδη εχει ξεκινήσει και στη χώρα μας η κλινική μελέτη φάσης 3 για το εμβόλιο για το μεταστατικό μελάνωμα σε συνδυασμό με ανοσοθεραπεία. Και βεβαια σε εξέλιξη βρίσκονται οι μελέτες και για άλλους καρκίνους. Αναζητώνται νεες πλατφόρμες λιποσωμάτων, πολυμερών, δενδριμερών, υβριδικων συστημάτων για την αποτελεσματικότερη μεταφορά των mRNA, την καλύτερη στοχευση, αλλά και αποτελεσματικοτεροι τρόποι χορήγησης» .
Τα οφέλη των mRNA εμβολίων
«Τα οφέλη από τη χρήση θεραπειών καρκίνου mRNA είναι ότι μπορούν να προσαρμοστούν ακριβώς στις ατομικές ανάγκες του ασθενούς, ενεργοποιώντας μια επιθυμητή απόκριση από το ανοσοποιητικό σύστημα των ασθενών για να επιτεθεί στα καρκινικά κύτταρα χωρίς τις επιβλαβείς παρενέργειες της παραδοσιακής χημειοθεραπείας» εξήγησε η κυρία Γαζούλη και συμπλήρωσε ότι «τα mRNA παρέχουν μεγαλύτερη διάρκεια έκφρασης της θεραπευτικής πρωτεΐνης και επομένως μεγαλύτερο κλινικό όφελος. Σιγουρα υπάρχουν πολύ περιορισμένες αρνητικές αντιδράσεις (πχ αναφυλαξία, υπερδιέγερση του ανοσοποιητικού σε προδιαθετιμένα άτομα) όπως υπάρχουν σε όλα τα εμβόλια και σε όλες τις θεραπείες, όμως το όφελος υπερτερεί σημαντικά. Ανοίγονται δρόμοι και για τη θεραπεία και άλλων νοσημάτων και καταστάσεων».
Σε ό,τι αφορά την καχυποψία με την οποία τείνουμε να υποδεχόμαστε τις καινοτομίες της ιατρικής επιστήμης η κυρία Γαζούλη εξήγησε ότι «είναι στη φύση μας να βλέπουμε καχύποπτα τις νέες τεχνολογίες, τις νέες προσεγγίσεις, όμως πρέπει να εχουμε εμπιστοσύνη στην επιστήμη, τα επιστημονικά επιτεύγματα έχουν αυξήσει σημαντικά το προσδόκιμο και την ποιότητα της ζωής μας, πολλά νοσήματα που τα προηγούμενα χρόνια ήταν θανατηφορα τωρα πια είναι χρόνια νοσήματα. Ο αναδυόμενος αιώνας έχει προαναγγελθεί ως η νέα εποχή της βιολογίας, αλλά μεγάλο μέρος της αναμενόμενης προόδου θα εξαρτηθεί από τη ρητή συγκατάθεση του κοινού για τις προσπάθειες που θα αναλάβει η επιστήμη. Χρειαζόμαστε στην εμπιστοσύνη στην επιστήμη».
