Παρά τη μεγάλο πρόοδο στην πρόληψη με τον εμβολιασμό έναντι του ιού HPV και την ενσωμάτωση του HPV test στον προσυμπτωματικό έλεγχο των γυναικών, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ακόμα παρών. Στις ΗΠΑ, έχει υπολογιστεί πως 13.360 ασθενείς θα διαγνωστούν από τη νόσο και 4.320 θα καταλήξουν από αυτήν την τρέχουσα χρονιά. Ευτυχώς, οι επιστημονικές εξελίξεις τα τελευταία χρόνια υπόσχονται σημαντικά καλύτερα αποτελέσματα στη θεραπεία του καρκίνου του τραχήλου. Ανάμεσα σε αυτές, ξεχωρίσουν δύο μεγάλες μελέτες, η SHAPE και η SENTIX, που «απλοποίησαν» τη χειρουργική αντιμετώπιση των ασθενών, αλλάζοντας την πρακτική πολλών δεκαετιών.
Πώς αντιμετωπίζεται παραδοσιακά ο καρκίνος του τραχήλου;
Παραδοσιακά, ο καρκίνος του τραχήλου, όταν θεωρείται χειρουργήσιμος, αντιμετωπίζεται με ριζική υστερεκτομή και αφαίρεση πυελικών λεμφαδένων. Η διαφορά της ριζικής από την πολύ πιο συνηθισμένη ολική υστερεκτομή έγκειται στην αφαίρεση των ιστών που βρίσκονται περιμετρικά του τραχήλου (παραμήτρια) και του ανώτερου κόλπου. Οι επιπλέον χειρουργικοί χειρισμοί στη ριζική υστερεκτομή αυξάνουν την πιθανότητα επιπλοκών, όπως είναι η αιμορραγία, οι τραυματισμοί του ουρητήρα και τα προβλήματα στην ούρηση και τη σεξουαλική δυσλειτουργία, ειδικά όταν πραγματοποιούνται από Ιατρούς που δεν είναι εξειδικευμένοι στη Γυναικολογική Ογκολογία. Από την άλλη πλευρά, με την αφαίρεση μεγάλου αριθμού πυελικών λεμφαδένων, ο κίνδυνος μελλοντικού λεμφοιδήματος και λεμφοκύστεων μεγαλώνει, με σημαντική επιβάρυνση στην ποιότητα ζωής των ασθενών.
Τι αλλάζει με τη μελέτη SHAPE;
Η μελέτη SHAPE ήταν μια πολυκεντρική, τυχαιοποιημένη μελέτη με τη συμμετοχή 700 ασθενών με νόσο χαμηλού κινδύνου (μέγεθος όγκου ≤2cm και περιορισμένη διήθηση του τοιχώματος του τραχήλου). Με δεδομένη τη χαμηλή πιθανότητα υποτροπής των ασθενών αυτών, σκοπός της μελέτης ήταν να δείξει κατά πόσον η αντιμετώπισή τους με ολική αντί της ριζικής υστερεκτομής συνδέεται με αντίστοιχα ογκολογικά αποτελέσματα. Πράγματι, στα τρία χρόνια παρακολούθησης των γυναικών που συμμετείχαν στη μελέτη, η πιθανότητα υποτροπής στην πύελο δεν διέφερε στατιστικά σημαντικά στις δύο ομάδες της μελέτης. Από την άλλη πλευρά, οι ασθενείς που υποβάλλονταν σε ολική υστερεκτομή είχαν μικρότερη πιθανότητα διαταραχών ούρησης και σεξουαλικής ζωής, έναντι αυτών που αντιμετωπίζονταν με ριζική υστερεκτομή (Plante M et al. N Engl J Med 2024, Ferguson SE et al. J Clin Oncol 2025).
Τι προοπτικές δημιουργεί η μελέτη SENTIX;
Η μελέτη SENTIX ήταν μια προοπτική μελέτη σε ασθενείς νόσο σταδίου ΙΑ1, LVI(+)-IB2, με τη συμμετοχή 47 ογκολογικών κέντρων από 18 χώρες. Λαμβάνοντας υπόψιν την ανάγκη αποφυγής των μακροπρόθεσμων επιπλοκών της πυελικής λεμφαδενεκτομής, όπως προαναφέρθηκαν, στόχος των ερευνητών ήταν να δείξουν αν η αποκλειστική αφαίρεση των λεμφαδένων-φρουρών κατοχυρώνει ογκολογικά τις ασθενείς. Οι λεμφαδένες-φρουροί είναι οι πρώτοι λεμφαδένες που δέχονται λέμφο από τον όγκο και επομένως έχουν τη μεγαλύτερη πιθανότητα προσβολής επί λεμφαδενικών μεταστάσεων. Με βάση τα αποτελέσματα της μελέτης, η πιθανότητα υποτροπής της νόσου στα δύο χρόνια ήταν 6.1%, ενώ η συνολική επιβίωση στο ίδιο διάστημα έφτανε το 97.9%. Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί πως το 44% των λεμφαδενικών μεταστάσεων αναγνωρίστηκε μετά την ειδική ιστολογική επεξεργασία των λεμφαδένων-φρουρών (ultrastaging), κάτι που δεν ακολουθείται στην παραδοσιακή πυελική λεμφαδενεκτομή. Αν και τα συμπεράσματα της μελέτης SENTIX είναι πολύ αισιόδοξα για την ογκολογική ασφάλεια και ποιότητα ζωής των ασθενών με καρκίνο τραχήλου, για την εξαγωγή οριστικών συμπερασμάτων σε αυτό το πεδίο θα πρέπει να περιμένουμε τα αποτελέσματα της υπό εξέλιξη μελέτης SENTICOL-III (Cibula D et al. Nat Cancer 2025).
Οι πρόσφατες εξελίξεις στη χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου του τραχήλου είναι θεαματικές, αφού ανατρέπουν θέσφατα ετών. Στις ασθενείς που πληρούν τα αντίστοιχα κριτήρια διασφαλίζεται πλέον η μακροπρόθεσμη επιβίωση, χωρίς να υπονομεύεται η καθημερινότητά τους. Για να επιτευχθεί αυτό και με βάση τις κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Εταιρίας Γυναικολογικής Ογκολογίας (ESGO), είναι απαραίτητο η διερεύνηση και μετέπειτα χειρουργική αντιμετώπιση των γυναικών με καρκίνο τραχήλου να γίνεται από εξειδικευμένους Γυναικολόγους Ογκολόγους, οι οποίοι έχουν τη γνώση, τις δεξιότητες και την εμπειρία να προσφέρουν τα καλύτερα αποτελέσματα.
Διαβάστε επίσης
Γιατί να ανησυχούμε για τον ιό HPV
Ιός HPV: Πώς μπορεί να μειωθεί η θνησιμότητα από σχετιζόμενους καρκίνους στην Ελλάδα
