Η τεχνητή νοημοσύνη φέρνει την επανάσταση στην ιατρική, αλλά τι σημαίνει αυτό για τους γιατρούς και τους ασθενείς; Ποια προβλήματα μπορεί να λύσει; Ποιοι κίνδυνοι μας απειλούν; Και, τελικά, μπορεί να αντικαταστήσει τον γιατρό ή μήπως ήρθε για να του θυμίσει τι τον καθιστά μοναδικό;
Μια ιατρική που αλλάζει
Κάποτε, η τεχνολογία στην ιατρική περιοριζόταν σε «μοντέρνα» μηχανήματα, πιο εξελιγμένες απεικονιστικές μεθόδους, νέες διαγνωστικές συσκευές. Σήμερα, η τεχνητή νοημοσύνη (ΤΝ) αλλάζει τα πάντα: Από την πρόληψη μέχρι τη διάγνωση, τη θεραπεία και τη φροντίδα του ασθενούς. Η ΤΝ είναι εδώ και δεν μπορούμε, ούτε πρέπει να την αγνοήσουμε. Η ΤΝ δεν είναι μία και μοναδική τεχνολογία. Είναι ένα σύνολο από αλγορίθμους και μεθόδους που μαθαίνουν από δεδομένα, αναλύουν πολύπλοκες πληροφορίες και μας προτείνουν δρόμους που ίσως να μην είχαμε φανταστεί. Κι έτσι, εκεί που άλλοτε υπήρχε αβεβαιότητα, τώρα ανοίγεται προοπτική. Και έτσι όπως τρέχουν οι εξελίξεις, γίνεται αντιληπτό ότι δεν είναι απλώς ένα εργαλείο. Είναι ένα νέο πλαίσιο, μια νέα «γλώσσα».
Ποιος είναι, όμως, ο ρόλος του γιατρού σε αυτή την κοσμογονική αλλαγή; Είναι η ΤΝ απειλή ή ευκαιρία; Θα αντικαταστήσει τον γιατρό; Ή μήπως ήρθε για να του θυμίσει τι τον καθιστά μοναδικό; Αυτή η τεχνολογική επανάσταση δεν αφορά τελικά τις μηχανές. Αφορά εμάς.
Τι μπορεί να προσφέρει η τεχνητή νοημοσύνη στην ιατρική;
Στον χώρο της υγείας τα οφέλη είναι πραγματικά πολλά, καθώς η ΤΝ μπορεί να συμβάλλει σε:
-Ακριβέστερη διάγνωση: Οι αλγόριθμοι ΤΝ μπορούν να αναλύσουν απεικονιστικά και παθολογοανατομικά δεδομένα με υψηλή ακρίβεια, αναγνωρίζοντας πρότυπα που συχνά διαφεύγουν της ανθρώπινης προσοχής. Χρησιμοποιούνται ήδη σε:
- Ανίχνευση κακοηθειών σε μαστογραφίες, αξονικές τομογραφίες και ψηφιακή παθολογία.
- Ανάλυση βιοδεικτών σε νεοπλασματικά και μη νοσήματα.
- Εκτίμηση ανταπόκρισης στη θεραπεία μέσω FDG‑PET/CT.
-Εξατομικευμένη θεραπεία: Με τη βοήθεια της ΤΝ, μπορούμε να σχεδιάζουμε θεραπείες βασισμένες στο γενετικό προφίλ και τα κλινικά χαρακτηριστικά κάθε ασθενούς, μια αληθινή «ιατρική ακριβείας». Ειδικά στην ογκολογία και την αιματολογία, η ΤΝ υποστηρίζει:
- την επιλογή κατάλληλου χημειοθεραπευτικού σχήματος,
- τη χρήση στοχευμένων θεραπειών,
- την πρόβλεψη ανταπόκρισης ή τοξικότητας.
-Βελτιστοποίηση θεραπευτικών πρωτοκόλλων: Αναλύοντας δεδομένα από χιλιάδες ασθενείς, πραγματικούς και όχι μόνο από κλινικές μελέτες, η ΤΝ μας δίνει τη δυνατότητα να βελτιώνουμε συνεχώς τους θεραπευτικούς αλγορίθμους. Να αναγνωρίζουμε υποομάδες ασθενών που ωφελούνται περισσότερο ή που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο.
-Ανακάλυψη και ανάπτυξη νέων φαρμάκων: Εδώ η συμβολή είναι πραγματικά επαναστατική. Η κατανόηση της τρισδιάστατης δομής μιας πρωτεΐνης είναι θεμελιώδης για τη βιοϊατρική έρευνα. Από αυτήν εξαρτάται: πώς η πρωτεΐνη λειτουργεί, πώς εμπλέκεται στην ασθένεια και πώς μπορεί να στοχευθεί από ένα φάρμακο. Η ανακάλυψη νέων θεραπειών είναι παραδοσιακά μια αργή και δαπανηρή διαδικασία, που μπορεί να απαιτήσει πάνω από 10 χρόνια και δισεκατομμύρια ευρώ. Η ΤΝ αλλάζει δραστικά αυτή την πραγματικότητα.
- Μπορεί να αναλύσει εκατομμύρια χημικές ενώσεις σε ελάχιστο χρόνο.
- Να προβλέψει αλληλεπιδράσεις φαρμάκων με μοριακούς στόχους.
- Να εντοπίσει πιθανές παρενέργειες πριν φτάσει το φάρμακο σε κλινικές δοκιμές.
- Να επιταχύνει το drug repurposing, δηλαδή την ανακάλυψη νέων χρήσεων για υπάρχοντα φάρμακα.
Η συμβολή αυτή αναγνωρίστηκε και από τη Σουηδική Ακαδημία καθώς το Νόμπελ Χημείας 2024 απονεμήθηκε στον David Baker για την υπολογιστική σχεδίαση πρωτεϊνών, και στους Demis Hassabis και John Jumper για το AlphaFold, το σύστημα ΤΝ που προβλέπει με ακρίβεια την τρισδιάστατη δομή των πρωτεϊνών.
Η δυνατότητα να «διαβάζουμε» και να «σχεδιάζουμε» πρωτεΐνες με τη βοήθεια της ΤΝ επιτρέπει την ανάπτυξη νέων θεραπειών σε χρόνο και κόστος ασύγκριτα μικρότερο από το παρελθόν, μια πραγματική επανάσταση για τη φαρμακευτική καινοτομία. Για εμάς τους γιατρούς, αυτό σημαίνει κάτι βαθύτερο: φάρμακα που θα φτάνουν πιο γρήγορα στον ασθενή. Φάρμακα για τα σπάνια νοσήματα. Θεραπείες σχεδιασμένες με βάση το ατομικό προφίλ. Και μια επιστήμη που δεν θα εξαντλείται στη δοκιμή και το λάθος, αλλά θα στηρίζεται στη γνώση και στην πρόβλεψη.
Συμμόρφωση στη θεραπεία & παρακολούθηση: Ψηφιακοί βοηθοί και εφαρμογές ΤΝ μπορούν να υπενθυμίσουν τη λήψη φαρμάκων, να εντοπίζουν πρώιμα σημεία υποτροπής ή να ενισχύουν τη συνεργασία του ασθενούς με το ιατρικό του σχήμα.
Βελτίωση της πρόληψης: Μεγάλα συστήματα μπορούν να προβλέψουν επιδημίες ή να αναγνωρίσουν συμπεριφορές υψηλού κινδύνου υποστηρίζοντας τον σχεδιασμό πολιτικών υγείας.
Υποστήριξη κλινικής απόφασης: Η ΤΝ δεν αντικαθιστά την κρίση του γιατρού, αλλά προσφέρει προγνωστικά μοντέλα και στατιστικά δεδομένα για καλύτερη και ταχύτερη απόφαση.
Ελάφρυνση διοικητικού φόρτου και γραφειοκρατίας: Η αυτοματοποίηση διαδικασιών (π.χ. καταγραφή, διαχείριση ραντεβού) μπορεί να μειώσει τη γραφειοκρατία και έτσι, να κερδίσουμε ξανά κάτι που τα τελευταία χρόνια μοιάζει να χάνουμε: τον χρόνο μας με τον ασθενή.
Με βάση όλα αυτά, και είναι και άλλα ακόμη, για μας τους γιατρούς, η ΤΝ δεν είναι απειλή. Είναι πρόσκληση. Να χρησιμοποιήσουμε την τεχνολογία με σοφία. Να βάζουμε πιο σωστές και ακριβείς διαγνώσεις. Να παίρνουμε πιο γρήγορες και πιο σωστές αποφάσεις. Να έχουμε πιο πολλά και πιο αποτελεσματικά φάρμακα. Να μειώσουμε τον διοικητικό φόρτο. Να κερδίσουμε χρόνο για τον ασθενή, όχι από τον ασθενή.
Μια πρόσκληση για να γίνουμε καλύτεροι γιατροί. Όμως κάθε πρόσκληση κρύβει και προκλήσεις. Γιατί, όπως κάθε επανάσταση, έτσι κι αυτή δεν έρχεται χωρίς κινδύνους. Και αυτούς θα επιχειρήσουμε να συζητήσουμε σε επόμενο άρθρο.
Διαβάστε επίσης
Τεχνητή Νοημοσύνη: Γιατί θέλει πολύ δρόμο (ακόμη) για να φτάσει έναν αληθινό γιατρό
Μύκητες: Η Τεχνητή Νοημοσύνη μπορεί να τους αναγνωρίσει με ένα… κλικ
Καρκίνος προστάτη και μαστού: Έγκαιρη διάγνωση με σύμμαχο την τεχνητή νοημοσύνη
