Ισχαιμικό Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο (Α.Ε.Ε.) συμβαίνει όταν αποφράσσεται κάποια αρτηρία του εγκεφάλου. Η τροφοδοσία του εγκεφάλου με οξυγόνο και θρεπτικά στοιχεία εξαρτάται αποκλειστικά από τις αρτηρίες του, οι οποίες μεταφέρουν αίμα από την καρδιά και τους πνεύμονες. Αν μια αρτηρία παραμείνει κλειστή για περισσότερο από μερικά λεπτά, τα εγκεφαλικά κύτταρα πεθαίνουν. Για το λόγο αυτό, η αντιμετώπιση του Α.Ε.Ε. είναι μια υπερεπείγουσα κατάσταση.

Πώς προκαλείται το Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο;

Το Α.Ε.Ε. προκαλείται συχνά από στενώσεις των αρτηριών του λαιμού ή του εγκεφάλου. Οι στενώσεις αυτές δημιουργούνται από αθηρώματα, λόγω συγκέντρωσης χοληστερόλης στο τοίχωμά τους (αθηρωμάτωση/αρτηριοσκλήρυνση).

Στα σημεία της αθηρωματικής στενώσεως μπορεί να δημιουργηθεί θρόμβος ο οποίος πιθανόν:

1. να φράξει την ήδη στενωμένη αρτηρία
2. να αποκολληθεί, παρασυρόμενος από την κυκλοφορία και να φράξει κάποια μικρότερη αρτηρία πιο βαθιά μέσα στον εγκέφαλο (εμβολή).

Άλλη συχνή αιτία εμβολής των εγκεφαλικών αρτηριών είναι θρόμβοι που σχηματίζονται στην καρδιά από αρρυθμία, καρδιακά επεισόδια ή κατασκευαστικές ανωμαλίες. Σπανιότερες αιτίες αποτελούν οι τραυματισμοί των αρτηριών του λαιμού και ορισμένες διαταραχές πήξης του αίματος.

Ποιοι προσβάλλονται από Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο;

Προσβάλλονται από Α.Ε.Ε. άνθρωποι οποιασδήποτε ηλικίας ακόμη και παιδιά. Η πιθανότητα εμφάνισης Α.Ε.Ε. αυξάνει με την ηλικία και εμφανίζεται συχνότερα στις γυναίκες. Υψηλού κινδύνου ομάδες είναι οι υπερτασικοί, καρδιοπαθείς, καπνιστές και οι διαβητικοί. Υπολογίζεται ότι περίπου 880.000 άνθρωποι στην Ευρώπη παθαίνουν Α.Ε.Ε. ετησίως.

Πώς αντιμετωπίζεται το Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο;

H αντιμετώπισή του A.E.E. μπορεί να γίνει αποτελεσματικά μόνο στην οξεία του φάση, δηλαδή μέσα στις πρώτες 4-6 ώρες από την έναρξη των συμπτωμάτων. Αυτό συμβαίνει γιατί ο ρυθμός νέκρωσης των εγκεφαλικών κυττάρων που δεν λαμβάνουν αίμα είναι ιλιγγιώδης.

Υπολογίζεται ότι κάθε λεπτό της ώρας η ισχαιμούσα περιοχή του εγκεφάλου χάνει 1.900.000 νευρώνες.

Αυτό συγκριτικά με τον φυσιολογικό ρυθμό γήρανσης του εγκεφάλου σημαίνει ότι για κάθε μία ώρα ισχαιμίας ο εγκέφαλος γερνά κατά 3,6 χρόνια. Εξ ου και το ρητό “TIME IS BRAIN” δηλ. “ΧΡΟΝΟΣ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ”. Πρέπει λοιπόν να καταλάβουμε ότι ο πρώτος που καλείται να αντιμετωπίσει το Α.Ε.Ε. είναι ο ίδιος ο ασθενής και το περιβάλλον του. Αμέσως μόλις αντιληφθεί κάποιο νευρολογικό σύμπτωμα όπως αδυναμία ή παράλυση κάποιου άκρου, αδυναμία ή παράλυση χεριού και ποδιού από την ίδια πλευρά, δυσκολία ή αλλοίωση της ομιλίας, απώλεια επικοινωνίας ακόμη κι αν αυτά είναι παροδικά, πρέπει το ταχύτερο δυνατό να επικοινωνήσει με τον ιατρό του και να μεταφερθεί στο νοσοκομείο το συντομότερο δυνατόν.

Εφόσον ο ασθενής φτάσει στο νοσοκομείο εντός του πρώτου εξάωρου  σημαίνει ότι  πρακτικά βρίσκεται εντός του χρονικού παραθύρου κατά το οποίο μπορεί να ωφεληθεί από άμεση ιατρική παρέμβαση.

Ποιες είναι οι άμεσες θεραπευτικές παρεμβάσεις;

Οι άμεσες θεραπευτικές παρεμβάσεις που μπορούν να «σώσουν» τον ασθενή είναι:

• Η φαρμακευτική θρομβόλυση. Χορηγείται ενδοφλεβίως κάποια ουσία ικανή να διαλύσει το θρόμβο και να αποκαταστήσει τη ροή αίματος στο αποφραγμένο αγγείο. Η θεραπεία αυτή έχει καλά αποτελέσματα αν το φάρμακο χορηγηθεί μέσα στο πρώτο τρίωρο από την εγκατάσταση του εγκεφαλικού. Όταν όμως ο θρόμβος είναι μεγάλος και έχει φράξει κάποιο κεντρικό κλάδο η αποτελεσματικότητα του φαρμάκου μειώνεται πάρα πολύ.
• Η μηχανική θρομβεκτομή. Αποτελεί μια ελάχιστα επεμβατική μέθοδο που εκτελείται από επεμβατικούς νευροακτινολόγους. Συνίσταται στην προσέγγιση του θρόμβου, μέσω παρακέντησης της μηριαίας αρτηρίας και την απομάκρυνση του από τον αυλό του αγγείου, με αποτέλεσμα την αποκατάσταση της φυσιολογικής ροής του αίματος.

Αυτό επιτυγχάνεται με δύο τρόπους:

1. Μηχανική θρομβεκτομή: «σύλληψη» του θρόμβου με ειδικά σχεδιασμένη μεταλλική συσκευή σαν τα γνωστά stent (Stent Retreiver)
2. Αναρρόφηση του θρόμβου με ειδικό καθετήρα

Και οι δύο μέθοδοι είναι ασφαλείς, με εξαιρετικά κλινικά αποτελέσματα (έως και πλήρη αποκατάσταση των συμπτωμάτων), αρκεί να τηρούνται οι ενδείξεις: διάνοιξη αποφραχθείσης μεγάλης εγκεφαλικής αρτηρίας εφαρμόζοντας μηχανική θρομβεκτομή εντός 4 έως 6 ωρών από την έναρξη των συμπτωμάτων. Σε ειδικά επιλεγμένες περιπτώσεις, η θρομβεκτομή μπορεί να διενεργηθεί και πέραν του ορίου των 6 ωρών με ικανοποιητικά αποτελέσματα.

Τα αποτελέσματα είναι τόσο ενθαρρυντικά σε μελέτες οι οποίες είναι εν εξελίξει, ώστε σύντομα αναμένεται αύξηση των χρονικών ορίων πέρα των 8 ωρών.

Το ΥΓΕΙΑ τα τελευταία τέσσερα χρόνια κινείται στα διεθνή standards επιτυχίας της μηχανικής θρομβεκτομής, διαθέτοντας σύγχρονη υλικοτεχνική υποδομή, σύγχρονο πρωτόκολλο διαχείρισης οξέος Α.Ε.Ε., εκπαιδευμένο προσωπικό, έμπειρους ειδικούς ιατρούς (νευρολόγους, ακτινολόγους, εντατικολόγους) και ειδικούς νευροακτινολόγους με μακρόχρονη εμπειρία σε πολύπλοκες επεμβάσεις εγκεφάλου και όλα αυτά διαθέσιμα όλο το 24ωρο, 7 ημέρες την εβδομάδα.

Η Β’ Νευροχειρουργική Κλινική & Τμήμα Παρεμβατικής Νευροακτινολογίας του ΥΓΕΙΑ, οργανώνει επί σειρά ετών εκπαιδευτικά σεμινάρια πρακτικής άσκησης σε ιατρούς, με θέμα: Microvascular Anastomosis Techniques.

*O Αλέξανδρος Ανδρέου είναι Νευροχειρουργός και Διευθυντής της Β’ Νευροχειρουργικής Κλινικής & του Τμήματος Παρεμβατικής Νευροακτινολογίας του ΥΓΕΙΑ