Σήμερα παρατηρείται αύξηση των κρουσμάτων καρκίνου του δέρματος και μια πιθανή εξήγηση γι’ αυτό το φαινόμενο είναι ότι οι ασθενείς ηλικίας 50-60 ετών που τώρα εκδηλώνουν κακόηθες μελάνωμα είναι εκείνοι που μέχρι τα 20 τους χρόνια, δηλαδή τριάντα χρόνια πριν, την δεκαετία του ’80 – την εποχή που δεν προσέχαμε τον ήλιο – είχαν υπερεκτεθεί στην ηλιακή ακτινοβολία ακόμη και παθαίνοντας εγκαύματα. Τα παραπάνω επισημαίνει στο ygeiamou.gr η δερματολόγος – αφροδισιολόγος Δρ. Κατερίνα Λαμπρινοπούλου.

Στην επιβάρυνση του δέρματός μας να προσθέσουμε και την τρύπα του όζοντος – το όζον προστατεύει από την ηλιακή ακτινοβολία, απορροφώντας σημαντικό τμήμα της υπεριώδους ακτινοβολίας. Η δημιουργία της τρύπας του όζοντος έχει αρνητικά αποτελέσματα συνολικά στην ανθρώπινη υγεία.

Ένας ακόμη παράγοντας που επιβαρύνει την κατάσταση του δέρματος μας είναι η μείωση της διάρκειας των καλοκαιρινών διακοπών με αποτέλεσμα να εκτιθέμεθα σχετικά γρήγορα και απότομα στον καλοκαιρινό ήλιο, παθαίνοντας πιο συχνά εγκαύματα συγκριτικά με το παρελθόν. Βέβαια αυτό συμβαίνει πιο συχνά στους βορειοευρωπαίους και όχι στους Έλληνες που ξέρουν και χρησιμοποιούν αντιηλιακό και όλο και συχνότερα εκτίθενται τις σωστές ώρες.

Οι παράγοντες αυτοί όπως επισημαίνει στο ygeiamou.gr η δερματολόγος – αφροδισιολόγος Δρ. Κατερίνα Λαμπρινοπούλου συντελούν στην αύξηση των περιστατικών καρκίνου του δέρματος.

Ο καρκίνος του δέρματος
Ο καρκίνος του δέρματος περιλαμβάνει το βασικοκυτταρικό επιθηλίωμα, το ακανθοκυτταρικό επιθηλίωμα, και το κακόηθες μελάνωμα – το 90% των θανάτων από καρκίνο του δέρματος οφείλεται στο μελάνωμα.

Από τις παραπάνω μορφές καρκίνου του δέρματος εκείνες που συνδέονται άμεσα με τον ήλιο όπως μας εξηγεί η Δρ. Κατερίνα Λαμπρινοπούλου είναι το ακανθοκυτταρικό επιθηλίωμα και το κακόηθες μελάνωμα. Σε αυτές τις δυο μορφές κακοήθειας η έκθεση στον ήλιο αποτελεί τον κύριο αιτιολογικό παράγοντα.

Το βασικοκυτταρικό επιθηλίωμα αποτελεί μια σχετικά πιο απλή μορφή κακοήθειας το οποίο μπορεί μεν να επηρεάζεται από τον ήλιο, αλλά δεν μπορεί να υποστηριχθεί ότι το προκαλεί η έκθεση στον ήλιο. Ο λόγος είναι ότι μια προσφιλής θέση εμφάνισης του βασικοκυτταρικού επιθηλιώματος είναι ο έσω κανθός – η περιοχή μεταξύ του ματιού και της μύτης – μια περιοχή που είναι πάντα καλυμμένη και προστατευμένη από τον ήλιο. Το βασικοκυτταρικό επιθηλίωμα δεν δίνει μεταστάσεις, προσβάλλει μόνο κατά συνέχεια ιστού, γεγονός που τον καθιστά έναν «εύκολο» καρκίνο όσον αφορά την εξέλιξη και την αντιμετώπισή του, που κατά κύριο λόγο συνίσταται στην αφαίρεσή του με διάφορες μεθόδους. Έχει διάφορες μορφές (π.χ. ελκωτικό, να μοιάζει με μια σκούρα ελιά, μπορεί να είναι επιφανειακά επεκτεινόμενο και να μοιάζει με μικρό έκζεμα). Είναι χαρακτηριστικό ότι συνήθως το βασικοκυτταρικό επιθηλίωμα αφορά άτομα μεγαλύτερης ηλικίας.

Το ακανθοκυτταρικό επιθηλίωμα ειναι ένας πιο επιθετικός καρκίνος του δέρματος εφόσον δίνει μεταστάσεις. Προσφιλής του θέση είναι τόσο το τριχωτό της κεφαλής σε άτομα που δεν έχουν μαλλιά, όσο και το κάτω χείλος σε άτομα με προτεταμένο κάτω χείλος. Μοιάζει με εξέλκωση που δεν κλείνει. Συνήθως αφορά τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας κυρίως τη 7η δεκαετία της ζωής Είναι πολύ πιο γρήγορο στην εξέλιξή του συγκριτικά με το βασικοκυτταρικό επιθηλίωμα. Γι’ αυτό το λόγο στο ακανθοκυτταρικό επιθηλίωμα, ειδικά εάν διαπιστωθεί διήθηση, πρέπει να γίνει σταδιοποίηση – να διαπιστωθεί δηλαδή αν έχει δώσει μεταστάσεις.

Το κακόηθες μελάνωμα
Η πιο σοβαρή μορφή καρκίνου του δέρματος είναι το κακόηθες μελάνωμα. Αφορά κυρίως ενήλικα άτομα. Πλέον το ηλικιακό όριο για την εμφάνισή του έχει πέσει στα χρόνια μετά την εφηβεία, αλλά συνήθως αφορά ενήλικα άτομα, μετά τη τέταρτη δεκαετία. Εμφανίζεται στις φωτοεκτεθειμένες περιοχές, ιδιαίτερα προσφιλής του θέση για τις γυναίκες είναι οι γάμπες και για τους άνδρες η πλάτη. Έχει διάφορες μορφές. Το επιφανειακώς επεκτεινόμενο είναι και το πιο σύνηθες. Έχει συνήθως σκούρο χρώμα, από καφέ σκούρο έως μελανό, αλλά πολλές φορές μπορεί να έχει και ποικιλία χρωμάτων ή ακόμη και να είναι ρόδινο ( αμελανωτικό κακόηθες μελάνωμα). Αυτό στην αρχή εξελίσσεται οριζόντια και μετά από λίγους μήνες κάθετα. Στην κάθετη διήθηση ο κίνδυνος υγείας είναι πολύ μεγάλος, επειδή εκεί πλέον υπάρχει αιματογενής και λεμφογενής διασπορά που είναι ταχύτατες, ενώ στην οριζόντια διήθηση είναι πολύ πιο εύκολο να ελεγχθεί – αυτό άλλωστε είναι και το πρώτο στάδιο.

Ο άλλος τύπος κακοήθους μελανώματος είναι το οζώδες που συνήθως μοιάζει με ελιά που εμφανίζεται κυρίως στην πλάτη των ανδρών. Στην περίπτωση αυτή απαιτείται μεγάλη προσοχή επειδή το οζώδες κακοήθες μελάνωμα δίνει κατευθείαν κάθετη διασπορά, γεγονός που σημαίνει ότι υπάρχει πολύ λιγότερος διαθέσιμος χρόνος για να προληφθεί και να αντιμετωπιστεί πριν προχωρήσει στάδιο. Μάλιστα στους άνδρες συνήθως οι πρώτες που κάνουν την διάγνωση είναι οι γυναίκες τους.

Κακοήθη μελανώματα μπορεί να εμφανιστούν και στα πέλματα, στα νύχια, στους βλεννογόνους. Τα άτομα με ανοιχτόχρωμα μάτια είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν κακοήθες μελάνωμα.

Τα παραπάνω μελανώματα αποτελούν βλάβες που παρουσιάζονται ξαφνικά στο δέρμα. Ένας ενήλικας μπορεί να τα παρατηρήσει για πρώτη φορά μετά το καλοκαίρι και θα διαπιστώσει μέσα σε λίγους μήνες ότι αυτά έχουν αλλάξει.
Υπάρχουν όμως και οι ελιές οι οποίες εξελλίσσονται σε κακόηθες μελάνωμα. Σε αυτή την κατηγορία συνήθως ανήκουν οι δυσπλαστικοί σπίλοι και ο γιγαντιαίος μελανοκυτταρικός σπίλος. Ο δυσπλαστικός σπίλος είναι αυτός που έχει πολλά χρώματα, ανώμαλο όγκο και πολλές φορές και ανώμαλη επιφάνεια. Οι γιγαντιαίοι μελανοκυτταρικοί σπίλοι είναι μεγάλοι σπίλοι με διάμετρο αρκετών εκατοστών που πολλές φορές έχουν και τρίχες.

Οι παράγοντες κινδύνου
Στους παράγοντες κινδύνου ανήκουν οι φωτότυποι Ι και ΙΙ. Ο φωτότυπος Ι είναι ο φωτότυπος των κοκκινομάλληδων. «Τα άτομα που ποτέ δεν μαυρίζουν και πάντα κοκκινίζουν» όπως επισημαίνει η Δρ. Λαμπρινοπούλου. Επίσης έχουν πολλές φακίδες. Ο δεύτερος τύπος φωτότυπου είναι αυτοί που πάντα κοκκινίζουν και καμιά φορά παίρνουν και λίγοι χρώμα – συνήθως είναι ξανθοί με μπλε μάτια. Αυτοί οι δύο φωτότυποι έχουν την μεγαλύτερη πιθανότητα κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του δέρματος.

Επιβαρυντικός παράγοντας κινδύνου είναι και η ύπαρξη οικογενειακού ιστορικού (εάν δηλαδή κάποιος από την οικογένειά μας έπασχε από κακόηθες μελάνωμα). Παράγοντας κινδύνου είναι και η ύπαρξη ατομικού ιστορικού. «Ακόμη και αν κάποιος είχε μελάνωμα πριν πολλά έτη και έχει αφαιρεθεί και πάλι κινδυνεύει περισσότερο από τον γενικό πληθυσμό» εξηγεί η κ. Λαμπρινοπούλου.

Στους επιβαρυντικούς παράγοντες ανήκει και η ύπαρξη δυσπλαστικών σπίλων. Παλαιότερα οι ειδικοί συνιστούσαν παρακολούθηση, τώρα όμως επιλέγουν την αφαίρεσή του, εφόσον διαπιστωθεί με το δερματοσκόπιο η ύπαρξη δυσπλαστικού σπίλου.

Το ίδιο ισχύει και για τους γιγαντιαίους μελανοκυτταρικούς σπίλους όπου προτιμάται η ολική σε μια συνεδρία αφαίρεση τους ή τμηματική αφαίρεσή τους ανάλογα με το μέγεθός τους.

Σημαντικός παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση κακοήθους μελανώματος είναι πόσα ηλιακά εγκαύματα υπέστη κάποιος στην παιδική και εφηβική ηλικία.