Την ανάγκη για αυτοδιάθεση, χειραφέτηση και απεγκλωβισμό από διακρίσεις και αποκλεισμούς των ατόμων με αναπηρία στη χώρα μας υπογραμμίζουν τα αποτελέσματα του 1ου Τακτικού Βαρόμετρου Δικαιωμάτων του Παρατηρητηρίου Θεμάτων Αναπηρίας της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.) που παρουσιάστηκαν χθες στο πλαίσιο εκδήλωσης για την Διεθνή Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία, που τιμάται στις 3 Δεκεμβρίου κάθε χρόνο.

«Για εμάς η 3η Δεκεμβρίου δεν είναι ημέρα ούτε για γιορτές ούτε για κλάματα. Η αναπηρία είναι μέρος της ανθρώπινης ποικιλομορφίας όπως ορίζεται επίσης ρητά στο άρθρο 1 της Διεθνούς Σύμβασης των ΗΕ για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία. Συνεπώς μιλάμε για αγώνες και διεκδικήσεις. Τα αποτελέσματα του Βαρόμετρου αποπνέουν την ανάγκη να ξεφύγουμε από αποκλεισμούς και διακρίσεις, στέλνουν μήνυμα εγρήγορσης και πιο μεγάλης ριζοσπαστικοποίησης, όχι μόνο του αναπηρικού κινήματος αλλά συνολικά της ελληνικής κοινωνίας» τόνισε κατά την ομιλία του ο πρόεδρος της Ε.Σ.Α.μεΑ. κ. Ιωάννης Βαρδακαστάνης, σκιαγραφώντας παράλληλα με αγωνία και το στίγμα που αφήνει η εφετινή Διεθνής Ημέρα.

«Βρισκόμαστε σε ένα νέο ιστορικό κύκλο που δεν έχει ψηλά στην ατζέντα του την ποικιλομορφία (diversity), την ισότητα, τη συμπερίληψη. Πλέον -μετά και την εκλογή Τραμπ- κυριαρχεί μια δυσανεξία για τα θέματα ισότητας, όχι μόνο για τα άτομα με αναπηρία, αλλά συνολικά. Προάγεται ο διχασμός που οδηγεί σε αποκλεισμό και σε πιο ισχυρή άνιση μεταχείριση και αυτό αποτυπώνεται με πολύ σαφή τρόπο στις πολιτικές και στους προϋπολογισμούς και της ΕΕ και των κρατών μελών της. Η πρόταση της Κομισιόν για το επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο στήριξης εξαφανίζει πόρους που μέχρι σήμερα οδήγησαν σε έργα προσβάσιμα και συμπεριληπτικά ενώ αν κανείς διάβαζε το πρόγραμμα για την ανάπτυξη που παρουσιάστηκε στο υπουργικό συμβούλιο την περασμένη εβδομάδα θα διαπίστωνε ότι ούτε από την κυβέρνηση δημιουργούνται ευοίωνες προοπτικές» είπε ο κ. Βαρδακαστάνης.

Η σύνοψη των αποτελεσμάτων και τα βασικά συμπεράσματα του Τακτικού Βαρόμετρου που έλαβε χώρα πανελλαδικά από τις 7/10/2025 έως τις 3/11/2025 και σε δείγμα 2.716 ατόμων με αναπηρία, χρόνιες ή/και σπάνιες παθήσεις, παρουσιάστηκαν από την επιστημονική υπεύθυνη του Παρατηρητηρίου Θεμάτων Αναπηρίας και Στελέχους της Ε.Σ.Α.μεΑ. κυρία Φανή Προβή.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Δύο ήρωες που «βλέπουν» κρατώντας το λευκό μπαστούνι – Μιλούν για τα προβλήματα των ατόμων με οπτική αναπηρία

Πέντε νέοι άνθρωποι που η αναπηρία δεν τους σταματά

Άτομα με αναπηρίες: 1 στους 4 ευρωπαίους έχουν ένα μέλος της οικογένειάς τους με αναπηρία

Ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και διακρίσεις 

  • 4 στα 10 άτομα με αναπηρία, χρόνια ή/και σπάνια πάθηση είναι λίγο ή καθόλου ενημερωμένα σχετικά με τα δικαιώματά τους λόγω της αναπηρίας/πάθησης.
  • Οι αναφορές σε δημόσιες υπηρεσίες ως πηγές ενημέρωσης για τα δικαιώματα, συγκεντρώνουν μονοψήφια ποσοστά.
  • Πρώτη ως πηγή ενημέρωσης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία αναφέρεται η Ε.Σ.Α.μεΑ., ακολουθούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι σύλλογοι/οργανώσεις ατόμων με αναπηρία/χρόνιων παθήσεων.
  • Αναφορικά με την προβολή των ζητημάτων της αναπηρίας στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ), το μεγαλύτερο ποσοστό, δηλαδή το 33,4% του δείγματος, απάντησε ότι δεν έτυχε πρόσφατα να παρακολουθήσουν ή να ακούσουν κάποια εκπομπή ή να διαβάσουν κάποιο δημοσίευμα για τα άτομα με αναπηρία.
  • Στο ερώτημα «Σε γενικές γραμμές, πως πιστεύετε ότι αντιμετωπίζονται τα άτομα με αναπηρία από την ελληνική κοινωνία;», μόνο το 8% των ατόμων με αναπηρία/χρόνιες παθήσεις θεωρούν ότι η αναπηρία αντιμετωπίζεται ισότιμα στην ελληνική κοινωνία. Η επικρατέστερη απάντηση είναι πως η αναπηρία αντιμετωπίζεται με «στερεότυπα και προκατάληψη» (56,1%), ακολουθεί η απάντηση «με οίκτο και λύπηση» (34%) και έπεται η «αμηχανία» (33,2%).
  • 1 στους 2 έχει αισθανθεί «πολλές» και «αρκετές φορές» άδικη μεταχείριση/διάκριση σε κάποιο τομέα της ζωής του, κατά τη διάρκεια των τελευταίων 6 μηνών.

Προσβασιμότητα και κινητικότητα

  • 6 στους 10 αντιμετωπίζουν «Πάντα/συχνά» ή «Μερικές φορές», εμπόδια προσβασιμότητας στις δημόσιες υπηρεσίες, στις δομές υγείας, καθώς και στους δημόσιους, κοινόχρηστους χώρους.
  • Το 56% αντιμετωπίζει εμπόδια προσβασιμότητας στην εργασία.
  • Το 66% στην εκπαίδευση το 66%.
  • Το 72% των ατόμων με αναπηρία που χρειάζεται υποστηρικτική τεχνολογία για να μπορεί να πλοηγηθεί στο διαδίκτυο, δεν την διαθέτει.

Εργασία

  • Το 82% των νέων 15-24 ετών και το 49,2% των ατόμων ηλικίας 25-34 ετών δεν έχουν εργαστεί ποτέ.
  • Στις ηλικίες 35 έως 54 ετών, μόνο το 44,3% του συνόλου των συμμετεχόντων με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις (ανεξαρτήτως σοβαρότητας της αναπηρίας) εργάζεται κατά το διάστημα αναφοράς.
  • Μόνο το 33% όσων αναφέρουν σοβαρή αναπηρία είναι ενταγμένο στην εργασία.

Βιοτικό επίπεδο και κοινωνική προστασία

  • Το ¼ των ατόμων με αναπηρία/χρόνιες παθήσεις διαβιούν σε νοικοκυριά με συνολικό μηνιαίο οικογενειακό εισόδημα -εκτός των προνοιακών ενισχύσεων και επιδομάτων- το οποίο κυμαίνεται σε επίπεδα έως 600 ευρώ.
  • Το 75% των ατόμων με αναπηρία (με μέτριους ή σοβαρούς περιορισμούς δραστηριότητας) εκτιμάται ότι διαθέτει μηνιαίο διαθέσιμο ατομικό εισόδημα από 0 έως 675 ευρώ το μήνα, ενώ τα ¾ των ατόμων με σοβαρούς περιορισμούς/σοβαρή αναπηρία εκτιμήθηκε ότι τοποθετούνται σε ατομικά εισοδήματα από 0 έως 600 ευρώ μηνιαίως.
  • Το 50% των ατόμων με αναπηρία (με μέτριους ή σοβαρούς περιορισμούς δραστηριότητας) διαθέτει μηνιαίο ατομικό εισόδημα έως 385 ευρώ.
  • 1 στα 2 άτομα με αναπηρία ή/και χρόνια πάθηση (48,6%), αντιμετωπίζει μεγάλη ή/και ακραία (πλήρης αδυναμία) δυσκολία κάλυψης των βασικών εξόδων στέγασης. Μόνο το 13,4% του δείγματος δεν αντιμετώπισε καμία δυσκολία στην κάλυψη των δαπανών στέγασης.
  • Η συντριπτική πλειονότητα των ατόμων με αναπηρία δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να ανταπεξέλθει σε εξειδικευμένες ανάγκες που σχετίζονται με την αναπηρία, χρόνια ή/και σπάνια πάθηση, όπως εξειδικευμένες υπηρεσίες φροντίδας, αποκατάστασης ή εκπαίδευσης, αγορά φαρμάκων και αγορά τεχνικών βοηθημάτων.
  • 4 στους 10 επωμίζονται πρόσθετο κόστος διαβίωσης ανώτερο των 300 ευρώ ανά μήνα, προκειμένου να καλύψουν τις εξειδικευμένες ανάγκες της υγείας τους, ενώ το 1/5 των ατόμων με αναπηρία/χρόνιες παθήσεις αντιμετωπίζουν δαπάνες που υπερβαίνουν τα 500 ευρώ τον μήνα.

Ανεξάρτητη Διαβίωση

  • 4 στα 10 άτομα με αναπηρία (40,4%) αντιμετωπίζουν «μεγάλη δυσκολία» ή «δεν μπορούν καθόλου» να ολοκληρώσουν καθημερινές ή συνήθεις δραστηριότητες χωρίς να λάβουν υποστήριξη ή βοήθεια από άλλο άτομο.
  • 8 στους 10 βασίζονται στη βοήθεια του οικογενειακού ή του φιλικού/κοινωνικού περιβάλλοντος, προκειμένου να καλύψουν τις καθημερινές τους ανάγκες.
  • Μόνο το 3,3% του δείγματος, δηλαδή 90 άτομα, βρέθηκε ότι κάνουν χρήση της υπηρεσίας του «Προσωπικού Βοηθού για άτομα με αναπηρία».

Ασφάλεια και Δικαιοσύνη

  • 7 στους 10 θεωρούν ότι δεν απολαμβάνουν την αποτελεσματική προστασία των νόμων και της δικαιοσύνης, σε περιπτώσεις που έρχονται αντιμέτωπα με παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους.
  • 4 στους 10 αναφέρουν ότι κατά τα τελευταία τρία (3) χρόνια έχουν βιώσει κάποιας μορφής βία ή παρενόχληση (σωματική, ψυχολογική, σεξουαλική ή άλλης μορφής).
  • Ποσοστό 4% του δείγματος κάνει αναφορά σε βιώματα σωματικής ή σεξουαλικής βίας, ενώ ποσοστό της τάξεως του 25% αναφέρει ότι έχει αντιμετωπίσει ψυχολογική/συναισθηματική βία.
  • Το ¼ των ατόμων με αναπηρία που έχουν δεχθεί σωματική, σεξουαλική, ψυχολογική ή άλλη μορφής βία/παρενόχληση, δεν το έχουν αναφέρει σε κανέναν, ούτε έχουν καταγγείλει το περιστατικό στους αρμόδιους φορείς.
  • Το 11,4% του δείγματος απάντησε ότι κατά τα τελευταία 2 χρόνια αντιμετώπισαν κάποια κατάσταση έκτακτης ανάγκης όπως πλημμύρα, σεισμό, ή πυρκαγιά. Τα 3/4 αυτών των ατόμων, δεν έλαβαν έγκαιρα βοήθεια και υποστήριξη.

Το δείγμα της έρευνας

Το δείγμα παρουσιάζει μεγάλη ποικιλία ως προς την κύρια αναπηρία ή χρόνια πάθηση. Η κινητική αναπηρία είναι η συχνότερη (24,4%), ακολουθούμενη από τη νοητική/αναπτυξιακή/γνωστική (13,9%) και την ψυχική αναπηρία (9%). Ακολουθούν η τύφλωση (8,1%), τα νευρολογικά νοσήματα (6,3%), τα νεοπλασματικά (6%), τα ρευματικά και αυτοάνοσα (5%), η κώφωση/βαρηκοΐα (4,6%) και ο σακχαρώδης διαβήτης (4,1%). Λιγότερο συχνές κατηγορίες περιλαμβάνουν καρδιαγγειακά, αιματολογικές και νεφρικές παθήσεις, καθώς και άλλες χρόνιες ή σπάνιες παθήσεις.

Ως προς τα δημογραφικά χαρακτηριστικά, το 53,5% των συμμετεχόντων είναι άνδρες και το 46,4% γυναίκες. Η πλειονότητα (93,7%) έχει γεννηθεί στην Ελλάδα. Η Αττική συγκεντρώνει το 39,6% του δείγματος και ακολουθεί η Κεντρική Μακεδονία (14,7%), ενώ καταγράφεται ευρεία γεωγραφική διασπορά σε όλες τις περιφέρειες. Το 77% ζει σε αστικές περιοχές.

Η ηλικιακή κατανομή δείχνει ότι το 64,1% ανήκει στις ηλικίες 35–64 ετών, το 22% στις ηλικίες 15–34 και το 14% είναι 65 ετών και άνω. Σε σχέση με την επαγγελματική κατάσταση, 32,3% είναι συνταξιούχοι, 27,7% μισθωτοί και 22,3% άνεργοι. Ως προς το μορφωτικό επίπεδο, το 35,8% έχει ολοκληρώσει ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και 22% είναι πτυχιούχοι πανεπιστημίου.

Διαβάστε επίσης 

Εκτός ΕΣΥ 7 στα 10 άτομα με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις – Τι αποκαλύπτει μεγάλη έρευνα

Άτομα με αναπηρία: 8 στα 10 «κόβουν» από δαπάνες διαβίωσης για να καλύψουν ανάγκες υγείας

Κλιματική αλλαγή: Τα άτομα με αναπηρία επηρεάζονται «δυσανάλογα» από την ακραία ζέστη