* Γράφει ο κ. Δημήτριος Εργελετζής, Φυσίατρος – Ειδικός Ιατρός Φυσικής Ιατρικής & Αποκατάστασης
Ο ιατρικός βελονισμός είναι μια θεραπευτική πρακτική που εφαρμόζεται με τη χρήση μικρών βελονών για να διεγερθούν συγκεκριμένα σημεία του σώματος με σκοπό τη βελτίωση της υγείας και της ευεξίας του ατόμου. Ο ιατρικός βελονισμός εκτελείται από ειδικά εκπαιδευμένους ιατρούς, οι οποίοι είναι επαγγελματίες της υγείας και εφαρμόζουν τη θεραπεία με βάση τη διάγνωση και την αξιολόγηση της κατάστασης του ασθενούς, σύμφωνα με τα πρότυπα της σύγχρονης ιατρικής.
Η φιλοσοφία των συμπληρωματικών θεραπειών στηρίζεται στην ιδέα ότι το σώμα έχει τη δυνατότητα να αυτοθεραπευτεί και ότι η αρμονική συνεργασία του σώματος και του πνεύματος είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της υγείας. Αυτές οι θεραπείες βασίζονται συνήθως σε αρχές και παραδόσεις που δεν είναι επιστημονικά αποδεδειγμένες και συχνά διαφέρουν από τη συμβατική ιατρική πρακτική.
Ο ιατρικός βελονισμός, ως μέρος της παραδοσιακής κινεζικής ιατρικής, συγκαταλέγεται πλέον στις συμπληρωματικές θεραπείες, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχει ορισμένες επιστημονικές βάσεις και ότι δεν έχει αναγνωριστεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) ως μια αποδεκτή θεραπευτική μέθοδος.
Πολλοί ασθενείς αναζητούν τον ιατρικό βελονισμό για να ανακουφιστούν από διάφορες παθήσεις χωρίς να χρειάζεται να υποβληθούν σε φαρμακευτική θεραπεία.
Ο βελονισμός είναι μια θεραπευτική τεχνική που έχει παραδοσιακές ρίζες σε πολλούς πολιτισμούς, όπως η κινεζική, η ινδική και η ιαπωνική. Η πρώτη αναφορά στον βελονισμό βρίσκεται σε κινεζικά κείμενα που χρονολογούνται από τον 2ο αιώνα π.Χ. Η κινεζική ιατρική θεωρείται ένα από τα παλαιότερα και πλουσιότερα συστήματα ιατρικής στον κόσμο και ο βελονισμός είναι μια από τις κύριες θεραπείες της.
Στην Ιαπωνία, ο βελονισμός εισήχθη κατά τον 6ο αιώνα μ.Χ. από την Κίνα, ενώ στην Ινδία, υπάρχουν πηγές που αναφέρουν χρήση βελονισμού για θεραπευτικούς σκοπούς από την αρχαιότητα.
Στη δυτική κουλτούρα, ο βελονισμός εισήχθη στα τέλη του 19ου αιώνα και ξεκίνησε να αποκτά διεθνή αναγνώριση κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα. Αρχικά, αντιμετωπιζόταν με κάποιο σκεπτικισμό, αλλά στη συνέχεια αποδείχθηκε ότι μπορεί να είναι αποτελεσματικός σε διάφορες καταστάσεις υγείας.
Πώς εφαρμόζεται
Η τεχνική του βελονισμού περιλαμβάνει την εισαγωγή λεπτών βελονών σε συγκεκριμένα σημεία του σώματος. Κάθε σημείο αντιστοιχεί σε μια συγκεκριμένη οργανική ή λειτουργική περιοχή του σώματος.
Ο βελονιστής χρησιμοποιεί λεπτές μεταλλικές βελόνες μήκους 2,5 έως 10 εκατοστά και διαμέτρου 0,16 ως 0,25 χιλιοστά. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας του βελονισμού, ο βελονιστής εισάγει αργά και προσεκτικά τις βελόνες στα σημεία του σώματος που έχουν επιλεχθεί για τη θεραπεία. Οι βελόνες μένουν στο σώμα για μερικά λεπτά έως και μια ώρα και στη συνέχεια αφαιρούνται.
Η θέση των βελονών στον βελονισμό εξαρτάται από τον τύπο και τον σκοπό της θεραπείας. Ο βελονιστής τοποθετεί τις βελόνες σε συγκεκριμένα σημεία του σώματος, που ονομάζονται “acupoints” και συνήθως βρίσκονται σε μονοπάτια ενέργειας που ονομάζονται “meridians“ή μεσημβρινοί.
Ο βελονιστής μπορεί να τοποθετήσει τις βελόνες στα σημεία του πόνου, αλλά και σε άλλα σημεία του σώματος που σχετίζονται με το πρόβλημα του ασθενούς. Αυτό συμβαίνει γιατί στον βελονισμό θεωρείται ότι το πόνος ή άλλα συμπτώματα μπορεί να οφείλονται σε ανισορροπίες στη ροή της ενέργειας του σώματος και όχι απαραίτητα στην περιοχή του πόνου.
Πώς επιδρούν οι βελόνες στο σώμα
Ο μηχανισμός δράσης του ιατρικού βελονισμού δεν έχει ακόμη εξηγηθεί πλήρως από την επιστήμη. Ωστόσο, υπάρχουν διάφορες θεωρίες που προσπαθούν να εξηγήσουν το πώς επιδρούν οι βελόνες στο σώμα. Μία από αυτές τις θεωρίες είναι ότι ο ιατρικός βελονισμός επηρεάζει τη ροή της ενέργειας ή του “Qi” (προφέρεται “τσι”) στους μεσημβρινούς. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, όταν το Qi δεν ρέει ελεύθερα στο σώμα, προκαλεί πόνο ή ασθένεια. Οι βελόνες εισάγονται σε συγκεκριμένα σημεία του σώματος για να απελευθερώσουν το Qi και να βοηθήσουν στην ανακούφιση του πόνου ή στη θεραπεία της ασθένειας.
Άλλη θεωρία είναι ότι ο ιατρικός βελονισμός επηρεάζει τη λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος, ενεργοποιώντας τους μηχανισμούς αντιμετώπισης του πόνου και μειώνοντας το στρες. Επιπλέον, ο βελονισμός μπορεί να επηρεάσει την απελευθέρωση ορμονών, όπως οι ενδορφίνες και η κορτιζόλη, οι οποίες έχουν δράση στον πόνο και το στρες.
Ορισμένες από τις ενδείξεις του βελονισμού περιλαμβάνουν:
- Πόνος στη μέση, στον αυχένα και στις αρθρώσεις
- Κεφαλαλγία και ημικρανίες, ίλιγγοι, εμβοές
- Άγχος και κατάθλιψη
- Ναυτία, εμετός και άλλα προβλήματα με το γαστρεντερικό σύστημα
- Προβλήματα ύπνου
- Καπνιστές που επιθυμούν να σταματήσουν το κάπνισμα
- Πόνος που σχετίζεται με την περίοδο της γυναίκας
- Καταρροή, αλλεργική ρινίτιδα και άλλα προβλήματα με το αναπνευστικό σύστημα
Η επίδραση του βελονισμού στον αθλητισμό
Ο βελονισμός μπορεί να είναι χρήσιμος για αθλητές, καθώς μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση του πόνου και στην αύξηση της ευλυγισίας του σώματος. Επιπλέον, μπορεί να βελτιώσει την απόδοσή τους μέσω της αύξησης της ροής του αίματος και του οξυγόνου στους μύες.
Ο βελονισμός μπορεί να είναι αποτελεσματικός σε μυοσκελετικά προβλήματα, όπως οσφυαλγία, αυχενικό σύνδρομο, οστεοαρθρίτιδα, αρθρίτιδα γόνατος και αυχενικής σπονδυλίτιδας, τενοντίτιδες, μυϊκούς σπασμούς, αλλά και σε περιπτώσεις καταπόνησης λόγω εντατικής προπόνησης. H επίδραση του βελονισμού εξαρτάται από τη σωστή διάγνωση και αντιμετώπιση του προβλήματος από έναν ειδικό ιατρό βελονιστή.
Παράλληλα ο βελονισμός μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της συναισθηματικής φόρτισης που επηρεάζει τους μύες και την αποκατάσταση της ισορροπίας σώματος και νου. Η βελονιστική θεραπεία μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση από την ένταση και το άγχος, που συνήθως συνοδεύει τον στρεσαρισμένο αθλητή, με αποτέλεσμα να επηρεάζει τους μύες του και τη σωματική του απόδοση. Επιπλέον, ο βελονισμός μπορεί να βελτιώσει την κυκλοφορία του αίματος και την αποβολή των τοξινών, βελτιώνοντας έτσι την αντοχή του αθλητή και μειώνοντας τον κόπο των μυών του. Συνεπώς, ο βελονισμός μπορεί να βοηθήσει στην επίτευξη μιας ολοκληρωμένης κατάστασης ευεξίας και απόδοσης για τον αθλητή.
Βελονισμός για πρόληψη και επιδόσεις
Ο βελονισμός μπορεί να είναι αποτελεσματικός και σε επίπεδο πρόληψης. Πολλοί αθλητές και αθλήτριες κάνουν βελονισμό ως μέρος της συνολικής τους προσέγγισης για την υγεία και την ευεξία του σώματός τους. Μέσω του βελονισμού, μπορούν να διατηρήσουν την ευλυγισία, την καλή κυκλοφορία του αίματος και την αποβολή των τοξινών από το σώμα τους. Επίσης, ο βελονισμός μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση μικρών προβλημάτων πριν αυτά εξελιχθούν σε μεγαλύτερα, όπως μυϊκές εντάσεις ή κόπωση. Όπως και στην καθημερινή ζωή, η πρόληψη είναι καλύτερη από τη θεραπεία και ο βελονισμός μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση της υγείας και της ευεξίας του σώματος.
Υπάρχουν ορισμένες ενδείξεις ότι ο βελονισμός μπορεί να βελτιώσει τις αθλητικές επιδόσεις, αλλά αυτό δεν έχει αποδειχθεί επιστημονικά ακόμα και υπάρχουν διαφορετικές απόψεις σχετικά με αυτό το θέμα. Ο βελονισμός μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση από τον πόνο και τη μυϊκή ένταση που μπορεί να επηρεάσουν τις επιδόσεις του αθλητή. Επιπλέον, μπορεί να βελτιώσει την αντοχή του αθλητή και να βοηθήσει στην ανάκτηση μετά από τραυματισμό ή έντονη προπόνηση.
Σχεδόν ανώδυνη θεραπεία
Ο ασθενής μπορείς να νιώσει ελάχιστο έως καθόλου πόνο ανάλογα με τα σημεία του σώματος και την εμπειρία και τεχνική του γιατρού. Αν υπάρξει κάποια δυσφορία ή ελαφρό αίσθημα καψίματος κατά τη διάρκεια της θεραπείας,.,συνήθως είναι περαστικό και εξαφανίζεται σύντομα. Ωστόσο, κάθε άτομο έχει διαφορετική αντίληψη του πόνου, και μπορεί να υπάρξουν κάποιες περιπτώσεις όπου ο ασθενής μπορεί να αισθανθεί λίγοπόνο κατά την εισαγωγή των βελονών. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο θεραπευτής μπορεί να προσαρμόσει τη θεραπεία ή την τοποθεσία των βελόνων για να μειώσει το αίσθημα του πόνου.
Η διάρκεια και η συχνότητα του βελονισμού
Η διάρκεια μιας συνεδρίας βελονισμού μπορεί να διαφέρει ανάλογα με τον θεραπευτή και τον ασθενή, αλλά συνήθως κυμαίνεται από 30 έως 60 λεπτά. Η συχνότητα του βελονισμού επίσης εξαρτάται από την κατάσταση του ασθενή και τον τύπο της θεραπείας που ακολουθείται. Συνήθως, οι συνεδρίες βελονισμού πραγματοποιούνται μία ή δύο φορές την εβδομάδα για μερικές εβδομάδες ή μήνες, ανάλογα με την περίπτωση.
Ωστόσο, η συχνότητα και η διάρκεια των συνεδριών βελονισμού θα πρέπει να καθοριστούν από έναν εξειδικευμένο θεραπευτή βάσει των ατομικών αναγκών του ασθενή.
Ο αριθμός των απαιτούμενων θεραπειών μπορεί να διαφέρει ανάλογα με την κατάσταση του ασθενούς και την σοβαρότητα του προβλήματος. Κάποιοι ασθενείς μπορεί να δουν ανακούφιση αμέσως μετά από μία συνεδρία, ενώ άλλοι μπορεί να χρειαστούν περισσότερες θεραπείες. Συνήθως, ο βελονιστής θα συνιστά μια σειρά από συνεδρίες βάσει της κατάστασης του ασθενούς και του στόχου της θεραπείας. Συνήθως, ο ασθενής θα υποβληθεί σε σειρά από 6-12 συνεδρίες βελονισμού, ανάλογα με την κατάστασή του.
Ωστόσο, δεν μπορούμε να εγγυηθούμε ότι θα δούμε βελτίωση μετά από μια συγκεκριμένη θεραπεία βελονισμού, καθώς κάθε οργανισμός αντιδρά διαφορετικά. Ο βελονισμός μπορεί να βοηθήσει σε πολλά προβλήματα υγείας και αθλητικές επιδόσεις, αλλά δεν είναι εγγυημένο ότι θα λειτουργήσει για όλους. Είναι σημαντικό να ερευνήσετε και να συζητήσετε με τον ειδικό πριν από την απόφαση να δοκιμάσετε τον βελονισμό, καθώς αυτός θα είναι ο καλύτερος σας σύμβουλος σχετικά με τα αναμενόμενα αποτελέσματα και τον αριθμό των συνεδριών που χρειάζεστε.
Μία μέθοδος χωρίς σοβαρές παρενέργειες
Η πλειονότητα των ασθενών δεν αναφέρει σοβαρές παρενέργειες κατά τη διάρκεια ή μετά τη θεραπεία βελονισμού. Ωστόσο, σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστούν μικροσκοπικοί μώλωπες, μια ελαφριά αίσθηση καψίματος στην περιοχή του βελονισμού, και επώδυνη αίσθηση στην περιοχή του βελονισμού. Αυτές οι παρενέργειες είναι συνήθως προσωρινές και ασήμαντες και συχνά εξαφανίζονται μετά από λίγες ώρες ή μετά από μερικές ημέρες. Είναι σημαντικό να αναφέρετε οποιαδήποτε ανησυχία σχετικά με παρενέργειες στον θεραπευτή σας, ώστε να μπορέσει να παρέχει κατάλληλη βοήθεια και συμβουλές.
Σημειώνεται πως υπάρχουν αντενδείξεις για τον βελονισμό. Αυτές περιλαμβάνουν διαταραχές πήξης του αίματος ή λήψη αντιπηκτικών, εγκυμοσύνη, προηγούμενες εμπειρίες αλλεργικών αντιδράσεων στον βελονισμό, τοπικές δερματικές μολύνσεις ή εγκαύματα.
Οι συστάσεις
Για την προετοιμασία της θεραπείας δεν υπάρχει κάποιο ειδικό πρωτόκολλο. Ωστόσο, οριμένες κοινές συστάσεις περιλαμβάνουν:
- Να ενημερώσετε το θεραπευτή σας για οποιοδήποτε φάρμακο
- Να φορέσετε άνετα και χαλαρά ρούχα για να διευκολύνετε την πρόσβαση στα σημεία βελονισμού.
- Να αποφεύγετε την έντονη δραστηριότητα και άσκηση πριν από τη θεραπεία.
Οι συστάσεις πριν από τη θεραπεία μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με τον θεραπευτή ή τον τύπο της θεραπείας βελονισμού που χρησιμοποιείται.
Βελονισμός και φυσικοθεραπεία
Στην αποκατάσταση ο βελονισμός μπορεί να συνδυαστεί με διάφορες θεραπευτικές μεθόδους, συμπεριλαμβανομένης φαρμακευτικής αγωγής και φυσικοθεραπείας. Η συνδυαστική χρήση του βελονισμού με άλλες μεθόδους μπορεί να βελτιώσει τα αποτελέσματα της θεραπείας. Για παράδειγμα, σε μια περίπτωση τραυματισμού, ο βελονισμός μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να μειώσει τον πόνο και τη φλεγμονή, ενώ η φυσικοθεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να βοηθήσει στην αποκατάσταση της κίνησης και της λειτουργικότητας του τραυματισμένου μέρους του σώματος και να επιταχύνουμε έτσι την ανάρρωση.
Οι μορφές βελονισμού
Μία διαφορετική μέθοδος βελονισμού είναι ο ηλεκτροβελονισμός, κατά τη διάρκεια του οποίου χρησιμοποιούνται βελόνες που συνδέονται με ηλεκτρόδια που επιτρέπουν την εφαρμογή μικρού ηλεκτρικού ρεύματος στο σημείο που τοποθετούνται. Αυτό επιτρέπει στον θεραπευτή να ρυθμίζει το επίπεδο της δόσης του ηλεκτρικού ρεύματος που δίνεται στις βελόνες, προκειμένου να επιτύχει την επιθυμητή θεραπευτική απόκριση.
Υπάρχουν επίσης και άλλες μορφές βελονισμού, όπως ο βελονισμός του αυτιού (auriculotherapy) ή ο βελονισμός των δακτύλων (hand acupuncture), που εστιάζουν σε συγκεκριμένα σημεία στα αυτιά ή στα δάχτυλα, αντίστοιχα. Κάθε μορφή βελονισμού έχει τα δικά της χαρακτηριστικά και εφαρμόζεται σε συγκεκριμένες περιπτώσεις ανάλογα με τις ανάγκες του ασθενούς και το πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπίσει.
Διαβάστε επίσης
Ρευματοειδής αρθρίτιδα: Δείτε ποια εναλλακτική θεραπεία μειώνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου
Πόσο ασφαλής είναι η κρεατίνη; Μια ειδικός εξηγεί πώς επιδρά σε μυαλό και σώμα
Αυτή η χρόνια πάθηση είναι σοκαριστικά συχνή στους ολυμπιονίκες αθλητές
