Ιστορικά, οι άνδρες είναι διστακτικοί στην αναζήτηση ιατρικής φροντίδας όταν κάτι φαίνεται να μην πηγαίνει καλά με την υγεία τους. Επίσης, λιγότερο συχνά σε σχέση με τις γυναίκες υποβάλλονται σε τακτικούς προληπτικούς ελέγχους. Αυτό αποτελεί σοβαρό πρόβλημα, καθώς η έγκαιρη ανίχνευση ενός θέματος υγείας είναι ο καλύτερος τρόπος για την αποτελεσματική διαχείρισή του.
Για ποιους λόγους λοιπόν οι άνδρες θα πρέπει να ξεπεράσουν τις επιφυλάξεις τους σχετικά με την επίσκεψη στο γιατρό; Αρχικά να επισημάνουμε ότι καθυστερώντας ή αποφεύγοντας ένα check up ή μια προληπτική εξέταση, μια κατάσταση που θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί, ενδέχεται να εξελιχθεί σε απειλητική για τη ζωή.
Για παράδειγμα, ο μόνος τρόπος να διαπιστωθεί αν έχετε υπέρταση είναι μετρώντας την πίεση, καθώς συχνά η πάθηση δεν δίνει συμπτώματα. Το ίδιο ισχύει και για την υψηλή γλυκόζη αίματος ή τη χοληστερόλη, που μπορεί να παραμένουν σε επικίνδυνα επίπεδα χωρίς να προκαλούν εμφανή συμπτώματα στα πρώτα στάδια. Ωστόσο, απλές αιματολογικές εξετάσεις μπορούν να εντοπίσουν αυτές τις καταστάσεις εγκαίρως.
Να θυμάστε ότι θα πρέπει να επισκέπτεστε τακτικά τον γιατρό σας, ακόμα κι αν αισθάνεστε υγιείς, ώστε να γίνεται έλεγχος για πιθανά ιατρικά προβλήματα και να αξιολογείται ο κίνδυνος εμφάνισης μελλοντικών παθήσεων. Επίσης, με την επίσκεψη στον γιατρό ενθαρρύνεται ένας υγιεινός τρόπος ζωής επικαιροποιούνται τα εμβόλια και προγραμματίζονται οι αναγκαίες προληπτικές παρεμβάσεις. Ακόμη χτίζεται σχέση εμπιστοσύνης με τον γιατρό σας ώστε να υπάρχει ήδη επαφή σε περίπτωση ασθένειας.
Ολοι οι άνδρες καλό θα είναι να επισκέπτονται ετησίως τον προσωπικό τους γιατρό για έναν γενικό έλεγχο της υγείας τους, ενώ οι νεότεροι (κάτω των 50 ετών) τουλάχιστον κάθε 3 έτη. Ακόμη και αν αισθάνονται υγιείς, ένα τακτικό check up είναι ένας πολύτιμος τρόπος να επιβεβαιώσουν την καλή τους υγεία ή να εντοπίσουν έγκαιρα πιθανά προβλήματα. Δεν ξεχνάμε ότι η υγεία δεν είναι μόνο σωματική. Συζητήστε με τον γιατρό σας για την ψυχική και συναισθηματική σας κατάσταση. Αν αντιμετωπίζετε δυσκολίες, υπάρχει διαθέσιμη αποτελεσματική βοήθεια.
Οι επίσημες οδηγίες
Επιστημονικές εταιρείες εκδίδουν κατευθυντήριες οδηγίες με τις συνιστώμενες προληπτικές εξετάσεις ανά ηλικία και παράγοντες κινδύνου. Ας δούμε μερικά παραδείγματα:
Ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής
Για άνδρες 65-75 ετών, καπνιστές ή πρώην καπνιστές, συστήνεται έλεγχος με υπέρηχο για αποκλεισμό ανευρύσματος κοιλιακής αορτής. Ρήξη του μπορεί να προκαλέσει θανατηφόρα αιμορραγία. Ανδρες με οικογενειακό ιστορικό πρέπει να εξετάζονται νωρίτερα και συχνότερα.
Καρκίνος παχέος εντέρου
Η Αμερικανική Ογκολογική Εταιρεία (ACS) συνιστά οι άνδρες ηλικίας 45 ετών και άνω να υποβάλλονται σε τακτικό προληπτικό έλεγχο, χρησιμοποιώντας τεστ κοπράνων υψηλής ευαισθησίας, π.χ. FIT, ετησίως, είτε κολονοσκόπηση κάθε 10 έτη. Επί θετικού τεστ κοπράνων απαιτείται άμεση παραπομπή για κολονοσκόπηση, προκειμένου να διερευνηθεί η αιτία και να αντιμετωπιστεί. Ο τακτικός έλεγχος είναι κρίσιμος για την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου ή για την ανίχνευσή του σε πρώιμο στάδιο, όταν είναι πλήρως ιάσιμος.
Για ενήλικες καλής υγείας συστήνεται η συνέχιση του προσυμπτωματικού ελέγχου έως τα 75 έτη, ενώ για άτομα ηλικίας 76- 85 ετών, οι αποφάσεις σχετικά με τη συνέχιση του ελέγχου εξατομικεύονται βάσει των προτιμήσεων του ασθενούς, της κατάστασης υγείας και του ιστορικού προηγούμενων ελέγχων.
Σακχαρώδης διαβήτης
Βάση της Αμερικανικής Διαβητολογικής Εταιρείας o έλεγχος για σακχαρώδη διαβήτη πρέπει να ξεκινά στην ηλικία των 35 ετών και να επαναλαμβάνεται κάθε 3 χρόνια, εφόσον δεν υπάρχουν παράγοντες κινδύνου.
Ο έλεγχος μπορεί να χρειάζεται να ξεκινήσει νωρίτερα και να γίνεται συχνότερα, αν υπάρχουν πρόσθετοι παράγοντες κινδύνου, όπως πρώτου βαθμού συγγενής (γονέας ή αδερφός/ή) με διαβήτη, υπερβαρότητα ή παχυσαρκία, υψηλή αρτηριακή πίεση, προδιαβήτης ή ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου.
Η διάγνωση του διαβήτη ή του προδιαβήτη σε πρώιμο στάδιο είναι καθοριστική για την πρόληψη επιπλοκών, όπως βλάβες στα αγγεία και στα νεφρά, καρδιαγγειακά επεισόδια. Ο έλεγχος γίνεται με μέτρηση σακχάρου νηστείας, καμπύλη γλυκόζης και γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1c).
Έλεγχος για υπέρταση
Η υψηλή πίεση μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά καρδιαγγειακά προβλήματα. Η αρτηριακή πίεση θα πρέπει να ελέγχεται τουλάχιστον μία φορά κάθε 3-5 χρόνια αν βρίσκεται σε φυσιολογικά επίπεδα (συστολική <120 mmHg και διαστολική <80 mmHg) και απουσιάζουν παράγοντες κινδύνου για υπέρταση.
Συχνότερες μετρήσεις χρειάζονται αν έχετε υψηλότερες πιέσεις, σακχαρώδη διαβήτη, καρδιαγγειακή νόσο, νεφρική νόσο, υπερβαρότητα ή άλλες χρόνιες καταστάσεις υγείας ή πρώτου βαθμού συγγενή με υπέρταση.
Η τακτική παρακολούθηση της πίεσης είναι απαραίτητη για την πρόληψη σοβαρών επιπλοκών όπως το εγκεφαλικό επεισόδιο, το έμφραγμα και η νεφρική ανεπάρκεια.
Εξετάσεις για τη χοληστερόλη
Η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία συνιστά τον τακτικό έλεγχο της χοληστερόλης στους ενήλικες βάσει παραγόντων κινδύνου και ηλικίας. Υγιείς ενήλικες θα πρέπει να ελέγχουν τα επίπεδα χοληστερόλης κάθε 4-6 χρόνια. Ωστόσο, άτομα με καρδιαγγειακή νόσο, σακχαρώδη διαβήτη, οικογενειακό ιστορικό υπερχοληστερολαιμίας ή πρώιμων καρδιοπαθειών θα πρέπει να υποβάλλονται σε συχνότερους ελέγχους, κάθε 1-2 χρόνια ή σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού. Ο έλεγχος περιλαμβάνει μέτρηση της ολικής χοληστερόλης, της LDL «κακής» χοληστερόλης, της HDL «καλής» χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων. Η τακτική παρακολούθηση συμβάλλει στην έγκαιρη πρόληψη της αθηροσκλήρωσης και των επιπλοκών της.
Τιμές λιποπρωτεΐνης (α)
Συστήνεται επίσης η μέτρηση της λιποπρωτεΐνης (α) τουλάχιστον μία φορά κατά τη διάρκεια της ζωής, ειδικά σε άτομα με οικογενειακό ιστορικό πρόωρης καρδιαγγειακής νόσου (π.χ. έμφραγμα ή εγκεφαλικό πριν από την ηλικία των 55 σε άνδρες και των 65 σε γυναίκες).
Η Lp(a) είναι ένας γενετικά καθοριζόμενος παράγοντας κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο, ανεξάρτητος από τα επίπεδα της LDL χοληστερίνης. Αυξημένα επίπεδα Lp(a) σχετίζονται με στεφανιαία νόσο, αορτική στένωση, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.
Τα επίπεδα παραμένουν σταθερά καθ’ όλη τη ζωή, αφού επηρεάζονται κυρίως από τα γονίδια και όχι από τον τρόπο ζωής.
Ο εντοπισμός αυξημένης Lp(a) επιτρέπει την ενίσχυση της προληπτικής στρατηγικής, μέσω του εντατικότερου ελέγχου των υπολοίπων παραγόντων κινδύνου (πίεσης, LDL, σακχάρου).
Αξονική τομογραφία για τους πνεύμονες
Για τον καρκίνο του πνεύμονα συστήνεται ετήσιος έλεγχος με αξονική τομογραφία χαμηλής δόσης σε άτομα 50-80 ετών με ιστορικό καπνίσματος τουλάχιστον 20 πακέτων-ετών (1 πακέτο την ημέρα για 20 έτη), που είτε καπνίζουν ακόμα, είτε έχουν διακόψει τα τελευταία 15 χρόνια.
Πρόληψη για τον καρκίνο του προστάτη
Η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρία (ACS) συστήνει οι άνδρες να έχουν τη δυνατότητα να λάβουν απόφαση από κοινού με τον γιατρό τους σχετικά με το αν θα υποβληθούν σε προληπτικό έλεγχο για καρκίνο του προστάτη και αφού έχουν ενημερωθεί πλήρως για τα πιθανά οφέλη, κινδύνους και τις αβεβαιότητες που σχετίζονται με τον προσυμπτωματικό έλεγχο. Η συζήτηση για την έναρξη του ελέγχου πρέπει να γίνεται στα 50 έτη για άνδρες με μέσο κίνδυνο εμφάνισης και στα 45 έτη για άνδρες με αυξημένο κίνδυνο, όπως όσους έχουν πρώτου βαθμού συγγενή που διαγνώστηκε με καρκίνο του προστάτη πριν από τα 65 έτη. Για τον έλεγχο χρησιμοποιείται η εξέταση αίματος PSA.
* To θέμα δημοσιεύτηκε στο τεύχος Νο14 του ygeiamou που κυκλοφόρησε με το ΘΕΜΑ στις 2/11.
Διαβάστε επίσης
Αυτός είναι ο πιο συχνός καρκίνος στους άνδρες κάτω των 40 – Μόνο 1 στους 10 το γνωρίζει
Καρκίνος Προστάτη: 19 άνδρες την ημέρα μαθαίνουν ότι νοσούν στην Ελλάδα
