Από τα προϊόντα καθαρισμού μέχρι τους ρύπους του αέρα, η καθημερινή έκθεση σε χημικές ουσίες έχει γίνει πλέον μέρος της σύγχρονης ζωής. Ωστόσο, πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι ορισμένες από αυτές μπορεί να έχουν (πιο) σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία απ’ όσο πιστεύαμε. Σε αυτό το πλαίσιο, μελέτη στο Liver International έρχεται να ενισχύσει αυτές τις ανησυχίες, συνδέοντας την έκθεση σε χημικά που χρησιμοποιούνται ευρέως στο στεγνό καθάρισμα με σημαντική αύξηση του κινδύνου ηπατικής βλάβης.
Οι χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται συχνά στο στεγνό καθάρισμα φαίνεται πως μπορεί να τριπλασιάζουν τον κίνδυνο σοβαρής ηπατικής βλάβης, αυξάνοντας την πιθανότητα καρκίνου και, τελικά, ηπατικής ανεπάρκειας. Το 2024, η Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος των ΗΠΑ (EPA) εξέδωσε κανόνα που περιορίζει τη χρήση του τετραχλωροαιθυλενίου (PCE), με δεκαετή περίοδο σταδιακής κατάργησης, μετά τη συσχέτισή του με καρκίνο και άλλες σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία. Το PCE χρησιμοποιείται κυρίως ως διαλύτης στο στεγνό καθάρισμα, και εδώ και χρόνια είχε ταξινομηθεί ως «πιθανώς καρκινογόνο για τον άνθρωπο».
Όχι μόνο στα ρούχα: Ο κίνδυνος είναι στην ατμόσφαιρα και το νερό
Η βασική ανησυχία για την υγεία δεν αφορά μόνο τα ρούχα που έχουν περάσει από στεγνό καθάρισμα. Αφορά και στην έκθεση μέσω της ρύπανσης του αέρα και του νερού. Πλέον έχει αποδειχθεί ότι η περιβαλλοντική έκθεση μπορεί να τριπλασιάσει τον κίνδυνο δυνητικά θανατηφόρας ηπατικής βλάβης, όπως η μεταβολική στεατωτική νόσος του ήπατος (γνωστή και ως MASLD). Η πάθηση χαρακτηρίζεται από συσσώρευση λίπους στο ήπαρ, που προκαλεί φλεγμονή, οδηγεί σε ίνωση και μπορεί να εξελιχθεί σε κίρρωση, ηπατική ανεπάρκεια ή καρκίνο.
Η παρούσα μελέτη διαπίστωσε ότι η έκθεση στο PCE μπορεί να τριπλασιάσει τον κίνδυνο ίνωσης. «Η ηπατική ίνωση είναι ο κύριος προγνωστικός παράγοντας νοσηρότητας και θνησιμότητας που σχετίζεται με το ήπαρ: όσο σοβαρότερη η ίνωση, τόσο πιθανότερος ο θάνατος από ηπατική νόσο», εξήγησε ο Δρ. Brian Lee, ηπατολόγος και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης.
Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνια ανέλυσαν δεδομένα από 1.614 ενήλικες στο πλαίσιο της εθνικής έρευνας NHANES (2017-2020). Μετρούσαν τα επίπεδα PCE στο αίμα και, στη συνέχεια, αξιολογούσαν τους δείκτες της ηπατικής υγείας. Στο τέλος, διαπιστώθηκε ότι 81 συμμετέχοντες είχαν ανιχνεύσιμες ποσότητες της ουσίας, και όσοι είχαν εκτεθεί ήταν 3 φορές πιο πιθανό να εμφανίσουν σημαντική ηπατική βλάβη, σε σχέση με όσους δεν είχαν έκθεση.
Πώς το PCE τραυματίζει το ήπαρ
Πιστεύεται ότι όταν το PCE μεταβολίζεται στο ήπαρ, τα παραπροϊόντα του αντιδρούν με τα ηπατικά κύτταρα, διασπώντας τα λιπίδια της κυτταρικής μεμβράνης και προκαλώντας αλυσιδωτή αντίδραση φλεγμονής και ουλοποίησης. Οι ερευνητές διαπίστωσαν πως για κάθε αύξηση ενός νανογραμμαρίου ανά χιλιοστόλιτρο PCE στο αίμα, η πιθανότητα σημαντικής ίνωσης αυξανόταν επί πέντε.
«Αυτό δείχνει μια δοσο-εξαρτώμενη σχέση μεταξύ PCE και ηπατικής ίνωσης, κάτι που ενισχύει την πιθανότητα ότι το PCE προκαλεί ίνωση και δεν αποτελεί απλώς συσχέτιση. Οι γιατροί καλό είναι να ρωτούν τους ασθενείς για πιθανές περιβαλλοντικές εκθέσεις, ενώ οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να θεσπίζουν μέτρα που θα προστατεύουν το κοινό από τις περιβαλλοντικές τοξίνες», υπογράμμισε ο Δρ. Lee.
Μια νόσος που αυξάνεται και στα παιδιά
Τα ευρήματα δημοσιεύονται σε μια περίοδο κατά την οποία η ηπατική νόσος γνωρίζει ραγδαία άνοδο. Ενώ στο παρελθόν αφορούσε κυρίως ηλικιωμένους και άτομα που κατανάλωναν υπερβολικό αλκοόλ, σήμερα εμφανίζεται ολοένα και συχνότερα σε νεότερους ενήλικες. Ακόμη και στα παιδιά, τα περιστατικά έχουν διπλασιαστεί μέσα σε δύο δεκαετίες. Συγκεκριμένα, το British Liver Trust εκτιμά ότι η πάθηση ενδέχεται να επηρεάζει 1 στους 5 ανθρώπους στο Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ ειδικοί προειδοποιούν πως ο πραγματικός αριθμός ενδέχεται να αγγίζει το 40%.
Ανησυχητικό είναι και το γεγονός ότι περίπου το 80% των πασχόντων παραμένουν αδιάγνωστοι, καθώς η νόσος συχνά δεν παρουσιάζει εμφανή συμπτώματα ή συγχέεται με πιο ήπια προβλήματα, όπως κόπωση ή αίσθημα κακουχίας. Συνήθως ανιχνεύεται τυχαία, μέσω εξετάσεων αίματος.
Οι ερευνητές ελπίζουν ότι τα νέα ευρήματα θα οδηγήσουν σε καλύτερες στρατηγικές έγκαιρου εντοπισμού των ομάδων υψηλού κινδύνου και, κυρίως, σε πιο αυστηρά μέτρα προστασίας του πληθυσμού από περιβαλλοντικές τοξίνες.
Διαβάστε επίσης
Ήπαρ: Η απλή εξέταση που προβλέπει τον κίνδυνο καρκίνου και κίρρωσης – Πώς γίνεται
Ήπαρ: Τα δημοφιλή ροφήματα που αυξάνουν κατά 85% την απειλή καρκίνου – Επικίνδυνο και ένα την ημέρα
