Η τεκνοποίηση σε προχωρημένη ηλικία καταγράφεται ολοένα συχνότερα σήμερα. Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής, την εκπαίδευση και τη θέση της γυναίκας μεταθέτουν χρονικά την απόφαση για μητρότητα, όμως η βιολογία παραμένει αμείλικτη: η γονιμότητα φθίνει φυσιολογικά και σταθερά, όσο αυξάνεται η ηλικία. Την ίδια στιγμή, η προχωρημένη ηλικία της γυναίκας γεννά προβληματισμούς στην επιστημονική κοινότητα σχετικά με τις πιθανές επιπλοκές, τα δικαιώματα και τα ηλικιακά όρια των γυναικών.
Για τη «Σάρα του 21ου αιώνα» και την τάση που καταγράφεται σήμερα με ολοένα περισσότερες εγκύους σε μεγάλη ηλικία αλλά και τις προκλήσεις, μίλησε στο συνέδριο της Ελληνικής Εταιρείας Περιγεννητικής Ιατρικής στην Αθήνα, ο γενικός γραμματέας της Ελληνικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής, μαιευτήρας-γυναικολόγος, κ. Κωνσταντίνος Πάντος.
Δραματική η άγνοια για τη γονιμότητα
Τα στοιχεία έρευνας της Ελληνικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής δείχνουν δραματική άγνοια για ένα τόσο θεμελιώδες και προσωπικό ζήτημα, όπως αυτό της γονιμότητας. «Η μείωση της γονιμότητας ξεκινά μετά τα 32–35 έτη, επιταχύνεται μετά τα 38, και κορυφώνεται μετά τα 40, όπου οι πιθανότητες φυσικής σύλληψης ανά κύκλο πέφτουν κάτω από 5%, κυρίως λόγω της ραγδαίας μείωσης της ποιότητας των ωαρίων. Παρ’ όλα αυτά, οι περισσότερες γυναίκες αγνοούν αυτή την πραγματικότητα: μόλις 1 στις 10 στην Ελλάδα γνωρίζει ότι η γονιμότητα μειώνεται ουσιαστικά πριν τα 40. Το 48% πιστεύει ότι μια 40χρονη έχει 30–50% πιθανότητες σύλληψης — κάτι που δεν ανταποκρίνεται στη φυσιολογία» ανέφερε ο κ. Πάντος.
Όπως σημείωσε, σήμερα βλέπουμε όλο και περισσότερες κυήσεις σε γυναίκες άνω των 40 και ακόμη και άνω των 50, χάρη στις μεθόδους υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. «Πρέπει να ξεκαθαρίζουμε όμως ότι η ηλικία της μήτρας δεν επηρεάζει τη σύλληψη, αλλά η ηλικία των ωαρίων επηρεάζει καθοριστικά τη γονιμότητα και το γενετικό υλικό του εμβρύου. Γι’ αυτό οι κυήσεις σε γυναίκες άνω των 50 πραγματοποιούνται σχεδόν αποκλειστικά με ωάρια δότριας» ανέφερε.
Στόχος της Ελληνικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής είναι η καλλιέργεια κουλτούρας πρόληψης και ενημέρωσης, ώστε οι γυναίκες να μη φτάνουν σε τόσο προχωρημένες ηλικίες χωρίς να έχουν συνειδητοποιήσει την φθίνουσα πορεία της γονιμότητας. Προς την κατεύθυνση αυτή, η επιστημονική εταιρία σε συνεργασία με το δίκτυο της τοπικής αυτοδιοίκησης ΕΔΔΥΠΠΥ υλοποιεί καμπάνια ενημέρωσης, έχοντας ενημερώσει ήδη τον πληθυσμό σε 22 Δήμους της χώρας για την αξία της διαφύλαξης της γονιμότητας
Η ηλικία ως λόγος αποκλεισμού της αναπαραγωγής
Το κρίσιμο ερώτημα είναι ένα κατά τον ειδικό: υπάρχει ηλικιακό όριο πάνω από το οποίο η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή αυξάνει τον, ήδη υπαρκτό, λόγω ηλικίας κίνδυνο επιπλοκών;
«Μελέτες σε Καναδά, Ιαπωνία και ΗΠΑ δείχνουν ότι οι επιπλοκές σε κυήσεις άνω των 43 δεν σχετίζονται με το αν η σύλληψη ήταν φυσική ή μέσω IVF. Ειδικά μελέτες του προέδρου της ASRM, Paulson, δείχνουν ότι η ηλικία από μόνη της δεν πρέπει να αποτελεί λόγο αποκλεισμού» εξήγησε ο κ. Πάντος. «Είναι σκληρό να θεσπίζουμε απόλυτα ηλικιακά όρια στην IVF, καθώς έρχεται σε αντίθεση με τις αναπαραγωγικές ελευθερίες, όπως τονίζει ο Jeffrey Kahn (John Hopkins). Δεν γνωρίζουμε ακόμη με σαφήνεια σε ποια ηλικία η IVF μπορεί να είναι πραγματικά επικίνδυνη, καθώς δεν υπάρχουν αδιάσειστα επιστημονικά δεδομένα. Γι’ αυτό και δεν υπάρχει διεθνώς ένα κοινώς αποδεκτό ηλικιακό όριο. Το 2016 η Επιτροπή Ηθικής της ASRM εξέδωσε οδηγίες που αναφέρουν ότι γυναίκες έως 55 χρόνων, χωρίς επιβαρυντικούς παράγοντες, δεν πρέπει να αποκλείονται από την IVF· υπάρχει σύσταση, όχι απαγόρευση, για τις άνω των 55» είπε.
Στην Ευρώπη, σύμφωνα με τα στοιχεία Euro-Peristat, η IVF σε μεγάλες ηλικίες συνοδεύεται από περισσότερες εισαγωγές σε Μονάδες Νεογνών και αυξημένες καισαρικές λόγω της αντίληψης του «πολύτιμου» παιδιού. Η περιγεννητική θνησιμότητα όμως παραμένει παρόμοια με της φυσικής σύλληψης.
Ο γενικός γραμματέας της Ελληνικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής, επικαλέστηκε μελέτες που δείχνουν ότι η τεκνοποίηση σε μεγαλύτερη ηλικία μπορεί να αποτελεί δείκτη μακροβιότητας. Ενδεικτικά ανέφερε, γυναίκες που αποκτούν παιδιά άνω των 33 έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να ζήσουν περισσότερο — και διπλάσιες πιθανότητες να ξεπεράσουν τα 95 (Boston University). Επίσης, γυναίκες που γέννησαν μετά τα 40, είχαν τετραπλάσιες πιθανότητες να ζήσουν έως τα 100. Άλλη πολυετής μελέτη σε 28.000 εμμηνοπαυσιακές γυναίκες επιβεβαίωσε ότι η καθυστερημένη τεκνοποίηση συνδέεται με μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής και καλύτερη γενική υγεία.
Ποια ηλικία είναι «πολύ μεγάλη» για τεκνοποίηση; Στο ερώτημα δεν υπάρχει ξεκάθαρη απάντηση, κατά τον ειδικό: «Η επιθυμία για τεκνοποίηση παραμένει ισχυρή ακόμη και σε προχωρημένες ηλικίες. Εμείς, στο μεταξύ, ακροβατούμε ανάμεσα στον Νόμο, τον όρκο του Ιπποκράτη και τις ανάγκες των ασθενών μας. Κι ενώ στο παρελθόν ακούγαμε επιχειρήματα περί «συμφέροντος του παιδιού», σήμερα βλέπουμε ότι η 76χρονη γιαγιά και το 9χρονο εγγονάκι της είναι απόλυτα υγιείς».
Διαβάστε επίσης
Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή: 6 σημαντικά θέματα στο επιστημονικό μικροσκόπιο
Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή: Τι προτείνουν οι ειδικοί για τα «εγκαταλελειμμένα» έμβρυα
Yπογονιμότητα: 1 στα 6 ζευγάρια αντιμετωπίζει δυσκολία στη σύλληψη
