Oι δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ για την αποφυγή της παρακεταμόλης στην εγκυμοσύνη, λόγω της υποτιθέμενης συσχέτισής της με την εκδήλωση αυτισμού συντάραξε την επιστημονική κοινότητα. Πρόκειται για μια δήλωση που είναι τόσο επιβλαβής όσο και μη τεκμηριωμένη επιστημονικά, η οποία εντάσσεται σε μια μακρά και επιζήμια παράδοση που αποδίδει την ευθύνη για τον αυτισμό στους γονείς, και ιδίως στις μητέρες.
Παρά τις δεκαετίες έρευνας και την πολύ πιο πλούσια κατανόηση της ζωής των αυτιστικών ατόμων, δύο μύθοι επιμένουν: ότι η συμπεριφορά των γονέων μπορεί με κάποιο τρόπο να προκαλέσει αυτισμό και ότι ο αυτισμός είναι μια προσωρινή κατάσταση που μπορεί να «θεραπευτεί» ή απλά να «ξεπεραστεί». Μεγάλες, μακροχρόνιες μελέτες, καθώς και οι εμπειρίες των αυτιστικών ατόμων, έχουν επανειλημμένα διαψεύσει και τις δύο ισχυρισμούς, αλλά εξακολουθούν να εμφανίζονται στη δημόσια συζήτηση.
Τρεις ειδικοί επιστήμονες, η Δρ. Lindsay O’Dell, Καθηγήτρια κριτικής αναπτυξιακής ψυχολογίας στο The Open University, η Δρ. Charlotte Brownlow, Καθηγήτρια ψυχολογίας στη Σχολή Ψυχολογίας και Ευεξίας από το Πανεπιστήμιο του Νότιου Κουίνσλαντ και η Δρ. Sandra Thom-Jones, Επίτιμη καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο του Wollongong κάνουν μια αναδρομή σε αυτούς τους μύθους, σε μια προσπάθεια να τους καταρρίψουν, με άρθρο τους στο The Conversation.
Πώς ξεκίνησαν όλα;
Από τις πρώτες θεωρίες για τον αυτισμό, οι ερευνητές έψαχναν κάποιον ή κάτι να κατηγορήσουν, υποστηρίζουν οι καθηγήτριες. Στη δεκαετία του 1950 και του 1960, ορισμένοι ψυχίατροι, όπως ο Leo Kanner και ο Bruno Bettelheim, υποστήριξαν την πλέον διαψευσμένη έννοια της «ψυχρής μητέρας». Σύμφωνα με αυτήν, το φάσμα του αυτισμού ήταν αποτέλεσμα συναισθηματικά ψυχρής ανατροφής οδηγώντας έτσι σε ενοχή, ντροπή και ακόμη και στον αναγκαστικό χωρισμό των παιδιών από τις οικογένειές τους, προκαλώντας τεράστια βλάβη.
Αυτό το μοτίβο προετοίμαζε το έδαφος για μεταγενέστερες ψευδείς ισχυρισμούς. Στη δεκαετία του 1990, ο Andrew Wakefield, ένας Βρετανός γαστρεντερολόγος, ισχυρίστηκε ότι το εμβόλιο κατά της ιλαράς, της παρωτίτιδας και της ερυθράς (MMR) προκαλούσε αυτισμό. Η εργασία του αποκαλύφθηκε αργότερα ως ψευδής, η μελέτη αποσύρθηκε και η ιατρική του άδεια ανακλήθηκε.
Εκτενείς διεθνείς έρευνες έχουν από τότε αποδείξει οριστικά ότι δεν υπάρχει καμία σχέση μεταξύ του εμβολίου και του φάσματος του αυτισμού. Ωστόσο, η ζημιά συνεχίζεται. Τα ποσοστά εμβολιασμού μειώθηκαν, ακολούθησαν επιδημίες προληπτικών ασθενειών και ορισμένα παιδιά πέθαναν ή υπέστησαν σοβαρές επιπλοκές.
Έκτοτε, έχουν προταθεί και στη συνέχεια διαψευσθεί άλλες υποθετικές αιτίες, από τη γλουτένη και το αγελαδινό γάλα έως τις καισαρικές τομές και ακόμη και τα υπερηχογραφήματα. Όλες αυτές οι θεωρίες έχουν το ίδιο λανθασμένο συμπέρασμα: αποδίδουν την ευθύνη για τον αυτισμό σε κάτι που υποτίθεται ότι έχει κάνει ή παραλείψει να κάνει ένας γονέας, συνήθως η μητέρα.
Ο κίνδυνος από τους ψευδείς ισχυρισμούς
Η πρόσφατη δήλωση του προέδρου των ΗΠΑ σχετικά με την παρακεταμόλη αναβιώνει τέτοιους παλαιότερους μύθους που έχουν πλήρως διαψευσθεί, αλλά εξακολουθούν να έχουν εκπληκτική επιρροή. Όπως και οι ψευδείς ισχυρισμοί σχετικά με τα εμβόλια ή το αγελαδινό γάλα, υπάρχει κίνδυνος να προκαλέσουν πραγματική βλάβη τόσο στα παιδιά όσο και στους γονείς.
Όταν τέτοιες δηλώσεις προέρχονται από εξέχουσες πολιτικές προσωπικότητες και όχι από επιστημονικούς εμπειρογνώμονες, διαδίδονται γρήγορα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου οι αλγόριθμοι ενισχύουν το εντυπωσιακό περιεχόμενο και καθιστούν πιο δύσκολη τη διόρθωσή του.
Στην πραγματικότητα, τα στοιχεία δεν υποστηρίζουν τον ισχυρισμό του Αμερικανού Προέδρου. Ένας μεγάλος αριθμός διεθνών ερευνών δεν δείχνει καμία σχέση μεταξύ της λήψης παρακεταμόλης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του αυτισμού. Οι λίγες μελέτες που έθεσαν ανησυχίες ήταν μικρές, συχνά βασισμένες σε πειράματα σε ζώα ή σε περιορισμένα δεδομένα παρατήρησης. Τα ευρήματά τους δεν έχουν ποτέ επαναληφθεί σε μεγάλης κλίμακας έρευνες σε ανθρώπους.
Αυτό το μοτίβο είναι γνωστό από άλλες «φοβίες» σχετικά με τον αυτισμό. Οι πρώτες μελέτες που υποδείκνυαν μια σχέση μεταξύ των υπερηχογραφημάτων ή του προγεννητικού στρες και του αυτισμού βασίζονταν επίσης σε ζωικά μοντέλα και δεν επιβεβαιώθηκαν από μελέτες σε μεγάλους πληθυσμούς.
Ακόμα, όμως, και στην περίπτωση που οι ισχυρισμοί αυτοί έχουν καταρριφθεί, ο αντίκτυπός τους μπορεί να παραμείνει για χρόνια. Έρευνες δείχνουν ότι πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να πιστεύουν ότι τα εμβόλια προκαλούν αυτισμό: το 2021, σχεδόν το ένα τέταρτο των ερωτηθέντων δεν ήταν σίγουροι για την ασφάλεια του εμβολίου MMR. Οι γονείς αυτιστικών παιδιών ήταν πιο πιθανό να πιστεύουν σε μια σύνδεση με τα εμβόλια, γεγονός που υποδηλώνει ότι ορισμένοι έχουν εσωτερικεύσει την ιδέα της «ευθύνης» των γονέων.
Το μήνυμα των καθηγητριών
Αυτού του είδους τα μηνύματα παρουσιάζουν τον αυτισμό ως κάτι που «πήγε στραβά» στη μήτρα – κάτι που θα μπορούσε και θα έπρεπε να είχε προληφθεί. Αυτό εντείνει το στίγμα και τη διάκριση εναντίον των αυτιστικών ατόμων και των οικογενειών τους. Επίσης, τοποθετεί όλες τις μορφές αυτισμού ως ελάττωμα και όχι ως φυσική νευροδιαφορετικότητα του ανθρώπου.
Η αύξηση των διαγνώσεων αυτισμού δεν αντανακλά μια ξαφνική αύξηση των περιπτώσεων, αλλά μια καλύτερη κατανόηση και αναγνώριση των αυτιστικών ατόμων. Αντί να ρωτάμε «Τι προκαλεί τον αυτισμό;», η πιο χρήσιμη ερώτηση είναι πώς να δημιουργήσουμε έναν κόσμο που υποστηρίζει τα αυτιστικά παιδιά και ενήλικες.
Συμπέρασμα
Συνοψίζοντας, η επιστημονική έρευνα απορρίπτει κατηγορηματικά τους μύθους που αποδίδουν την ευθύνη για τον αυτισμό στους γονείς ή στις καθημερινές επιλογές τους κατά την εγκυμοσύνη. Αντί να επικεντρωνόμαστε σε ψευδείς αιτίες και αβάσιμους φόβους, προτεραιότητα θα πρέπει να δοθεί στην ενημέρωση, στην κατανόηση και στην υποστήριξη των αυτιστικών ατόμων και των οικογενειών τους.
Διαβάστε επίσης:
Αυτισμός: Το γρήγορο τεστ αντανακλαστικών που αποκαλύπτει τη διαταραχή – Γίνεται και στο σπίτι
Φάσμα Αυτισμού: Ερευνητές αποκαλύπτουν το γονιδιακό «ντόμινο» που οδηγεί στη διαταραχή
Αυτισμός: Το σημείο του προσώπου που αποκαλύπτει νωρίς τη διαταραχή
