Για δεκαετίες, η αφαίρεση λεμφαδένων κατά τη διάρκεια χειρουργικών επεμβάσεων για τον καρκίνο αποτελούσε τον ακρογωνιαίο λίθο της θεραπείας. Αυτή η πρακτική έχει σώσει αμέτρητες ζωές, τόσο προλαμβάνοντας την εξάπλωση των όγκων, όσο και βοηθώντας τους γιατρούς να εκτιμήσουν με ακρίβεια το στάδιο της νόσου.
Ωστόσο, πρόσφατα επιστημονικά ευρήματα καλούν τους ειδικούς να επανεξετάσουν την αξία αυτής της κοινής πρακτικής, θέτοντας ένα καίριο ερώτημα: Μήπως η αφαίρεση αυτών των κέντρων του ανοσοποιητικού συστήματος κάνει, τελικά, περισσότερο κακό παρά καλό; Ο Justin Stebbing, Καθηγητής Βιοϊατρικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Anglia Ruskin αναλύει τα διαθέσιμα στοιχεία σε άρθρο του στο The Conversation.
Ο ρόλος των λεμφαδένων
Οι λεμφαδένες λειτουργούν ως κέντρα διοίκησης του ανοσοποιητικού συστήματος. Είναι τα σημεία όπου συγκεντρώνονται τα ανοσοκύτταρα, ανταλλάσσουν πληροφορίες και εξαπολύουν συντονισμένες επιθέσεις κατά απειλών, όπως οι λοιμώξεις ή τα καρκινικά κύτταρα. Όταν ένας όγκος εξαπλώνεται, συχνά στέλνει κύτταρα μέσω των λεμφικών αγγείων στους κοντινούς λεμφαδένες. Η ανίχνευση καρκίνου σε αυτά μπορεί να υποδηλώνει μεγαλύτερη πιθανότητα υποτροπής, γι’ αυτό η αφαίρεση και ανάλυση των λεμφαδένων αποτελεί συνήθη πρακτική των τελευταίων δεκαετιών.
Πέρα από τη διάγνωση, η αφαίρεση των λεμφαδένων θεωρούνταν επίσης ότι μειώνει τον κίνδυνο περαιτέρω εξάπλωσης του καρκίνου. Ωστόσο, η πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι οι λεμφαδένες δεν είναι απλώς παθητικά φίλτρα, αλλά ενεργά πεδία εκπαίδευσης των κυττάρων του ανοσοποιητικού, ιδιαίτερα των CD8+ Τ κυττάρων, ενός είδους λευκών αιμοσφαιρίων που κυνηγούν και καταστρέφουν τα καρκινικά κύτταρα. Αυτή η ανακάλυψη εγείρει ένα σημαντικό ζήτημα: Με την αφαίρεση των λεμφαδένων, μήπως αποδυναμώνουμε ακούσια τις ίδιες τις άμυνες στις οποίες βασίζονται οι σύγχρονες ανοσοθεραπείες;
Τα μειονεκτήματα της αφαίρεσης
Η χειρουργική επέμβαση των λεμφαδένων δεν έρχεται χωρίς συνέπειες. Οι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν μακροχρόνιες παρενέργειες, όπως οίδημα (λεμφοίδημα), χρόνιο πόνο, λοιμώξεις ή μειωμένη κινητικότητα. Το πιο σημαντικό είναι ότι η αφαίρεση πολλών λεμφαδένων μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την ικανότητα του οργανισμού να αναπτύξει μια διαρκή ανοσολογική αντίδραση ενάντια στα υπολειπόμενα καρκινικά κύτταρα.
Τα τελευταία χρόνια, η θεραπεία του καρκίνου έχει στραφεί προς λιγότερο επεμβατικές στρατηγικές. Στον καρκίνο του μαστού, για παράδειγμα, οι χειρουργοί συχνά χρησιμοποιούν βιοψία φρουρού λεμφαδένα, αφαιρώντας μόνο τον πρώτο λεμφαδένα, που αποστραγγίζει υγρό από τον όγκο. Αυτή η μέθοδος παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για το στάδιο της νόσου, μειώνοντας ταυτόχρονα τις επιπλοκές. Ομοίως, πολλά νοσοκομεία επικεντρώνονται πλέον στην αφαίρεση μόνο των λεμφαδένων που είναι πιο πιθανό να περιέχουν καρκίνο, αντί για ολόκληρες συστάδες.
Οι αναδυόμενες τεχνολογίες, όπως η προηγμένη απεικόνιση, τα μοριακά προφίλ και οι υγρές βιοψίες, βοηθούν επίσης τους γιατρούς να παρακολουθούν την εξάπλωση χωρίς εκτεταμένη χειρουργική επέμβαση. Αυτές οι προσεγγίσεις στοχεύουν στη διατήρηση όσο το δυνατόν μεγαλύτερου μέρους της ανοσολογικής υποδομής του οργανισμού.
Μελλοντικές προοπτικές
Η εξελισσόμενη επιστήμη των λεμφαδένων υπογραμμίζει μια λεπτή ισορροπία: Οι χειρουργοί πρέπει να σταθμίζουν τα άμεσα οφέλη της αφαίρεσης των λεμφαδένων έναντι των μακροπρόθεσμων συνεπειών για την υγεία του ανοσοποιητικού συστήματος. Η διατήρηση τουλάχιστον ορισμένων λεμφαδένων θα μπορούσε να αποδειχθεί κρίσιμη για τη διατήρηση μόνιμων αντικαρκινικών αντιδράσεων.
Στο μέλλον, η χειρουργική επέμβαση για τον καρκίνο μπορεί να γίνει ακόμη πιο εξατομικευμένη. Χαρτογραφώντας ποιοι λεμφαδένες είναι ζωτικής σημασίας για την ανοσολογική λειτουργία και ποιοι είναι πιο πιθανό να φιλοξενούν μεταστάσεις, οι γιατροί θα μπορούσαν να προσαρμόσουν τις επεμβάσεις, ώστε να μεγιστοποιούν τα οφέλη, ελαχιστοποιώντας παράλληλα τις βλάβες.
Το συμπέρασμα
Η αφαίρεση των λεμφαδένων εξακολουθεί να σώζει ζωές και παραμένει απαραίτητη για πολλούς ασθενείς. Ωστόσο, τα στοιχεία αλλάζουν. Οι λεμφαδένες είναι ζωτικοί σύμμαχοι στη μάχη κατά του καρκίνου. Το μέλλον της θεραπείας απαιτεί τη διατήρηση περισσότερων λεμφαδένων και την παράλληλη αξιοποίηση θεραπειών ακριβείας, που ενισχύουν τις άμυνες του ίδιου του οργανισμού.
Διαβάστε επίσης
Εμβολιασμοί σε ογκολογικούς ασθενείς – Οδηγίες για την πρόληψη σοβαρών λοιμώξεων
Λευχαιμία: Νέα «εργαλεία» για την καλύτερη επιλογή θεραπείας για τους μικρούς ασθενείς
Σεμαγλουτίδη: Συνδέεται με μειωμένο κίνδυνο καρκίνου και οστεοαρθρίτιδας
