Πλέον έχει αποδειχθεί και ερευνητικά από τους επιστήμονες στο πανεπιστήμιο Northwestern ότι οι νέοι, και ειδικότερα της Gen Z, χρησιμοποιεί το TikTok ως βασική πηγή ενημέρωσης. Το πράγμα σοβαρεύει όμως, όταν η ενημέρωση αφορά θέματα υγείας. Όταν, για παράδειγμα, στρέφονται στο TikTok για πληροφορίες σχετικά με τις μεθόδους αντισύλληψης, τις λαμβάνουν κατά κύριο λόγο από influencers, αυτοαποκαλούμενους «συμβούλους υγείας για τις ορμόνες» και απλούς χρήστες, αντί από γιατρούς ή νοσηλευτές.
Μια νεότερη μελέτη αποκάλυψε ότι από τα 100 κορυφαία βίντεο σχετικά με την αντισύλληψη στην πλατφόρμα, με συνολικά 4,85 δισεκατομμύρια προβολές, μόνο το 10% δημιουργήθηκε από επαγγελματίες του ιατρικού κλάδου. Τα ευρήματα, που δημοσιεύτηκαν στο Perspectives on Sexual and Reproductive Health, υπογραμμίζουν ένα ανησυχητικό μοτίβο: ο αλγόριθμος του TikTok έχει σχεδιαστεί για να κρατάει τους χρήστες συνδεδεμένους, όχι για να διασφαλίζει την ακρίβεια.
Ακόμα πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το 53% των δημιουργών απέρριψε ρητά τις ορμονικές μεθόδους αντισύλληψης, όπως το χάπι, και το 34% εξέφρασε δυσπιστία στους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης και στην ορμονική αντισύλληψη. Αυτές οι δηλώσεις απόρριψης και δυσπιστίας βασίζονταν κυρίως σε προσωπικές εμπειρίες, υποκειμενικές απόψεις ή μη πειστικές συστάσεις, σπάνια αναφέροντας επιστημονικές πηγές.
Με το 69% των χρηστών του TikTok να είναι ηλικίας μεταξύ 18 και 34 ετών, οι δραματικές προσωπικές ιστορίες -κυρίως αρνητικές- σχετικά με την αντισύλληψη συχνά κερδίζουν μεγαλύτερη απήχηση από τις ισορροπημένες, τεκμηριωμένες ιατρικές εξηγήσεις. «Η αύξηση της παραπληροφόρησης σχετικά με την αντισύλληψη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αναδιαμορφώνει τις σχέσεις μεταξύ ασθενών και παρόχων υγειονομικής περίθαλψης και επηρεάζει τις πεποιθήσεις σχετικά με τα αντισυλληπτικά», έγραψαν οι ερευνητές. Τέτοιο περιεχόμενο, προειδοποιούν, θα μπορούσε να επηρεάσει τις επιλογές αντισύλληψης και ενδεχομένως να συμβάλει σε υψηλότερα ποσοστά ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης.
Ποιοι είναι οι βασικοί δημιουργοί;
Για τις ανάγκες της μελέτης, με επικεφαλής την Δρα. Caroline de Moel-Mandel από το Πανεπιστήμιο La Trobe της Αυστραλίας, οι ερευνητές ανέλυσαν τα πιο δημοφιλή βίντεο του TikTok με πέντε hashtags που σχετίζονται με την αντισύλληψη: #birthcontrol, #contraception, #thepill, #naturalbirthcontrol και #cycletracking. Χρησιμοποίησαν έναν νέο λογαριασμό για μια 18χρονη Αυστραλή γυναίκα, προκειμένου να μειώσουν την προκατάληψη του αλγορίθμου, και επέλεξαν τα 20 κορυφαία βίντεο από κάθε hashtag.
Διαπίστωσαν ότι οι γενικοί χρήστες που ανέβαζαν βίντεο, συμπεριλαμβανομένων των influencers, δημιούργησαν το 58% των βίντεο, ενώ άτομα που αυτοαποκαλούνταν «σύμβουλοι υγείας για τις ορμόνες» και «εκπαιδευτές υγείας» δημιούργησαν μόλις το 15% έκαστος. Οι περισσότεροι δημιουργοί ήταν λευκοί, γυναίκες της γενιάς των millennials από αγγλόφωνες χώρες, κυρίως από τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και από το Ηνωμένο Βασίλειο, την Αυστραλία, τον Καναδά και την Ιρλανδία. Άλλες χώρες προέλευσης ήταν η Νιγηρία, η Κορέα και η Νέα Ζηλανδία.
Όσον αφορά την απήχηση, τα βίντεο των επαγγελματιών του ιατρικού κλάδου είχαν υψηλότερο μέσο όρο προβολών από άλλα βίντεο δημιουργών που δεν ανήκαν σε εταιρείες και, μαζί με τα βίντεο των γενικών χρηστών, είχαν τους περισσότερους ακόλουθους. Ωστόσο, οι δύο διαδικτυακές εταιρείες του δείγματος είχαν τις υψηλότερες συνολικές προβολές.
Πόσο έγκυρες ήταν οι πληροφορίες;
Χρησιμοποιώντας ένα εργαλείο που αξιολογεί την αξιοπιστία των πληροφοριών, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι, συνολικά, τα αποτελέσματα ήταν χαμηλά σχετικά με την εγκυρότητα. Συγκεκριμένα, τα βίντεο των επαγγελματιών του ιατρικού κλάδου έλαβαν μέση βαθμολογία 33, η οποία κατατάσσεται ως «χαμηλής ποιότητας», ενώ οι γενικοί χρήστες που ανέβασαν βίντεο και οι σύμβουλοι υγείας για τις ορμόνες έλαβαν ακόμη χαμηλότερη βαθμολογία. Η συνολική μέση βαθμολογία για όλα τα βίντεο ήταν 27, επίσης «κακή».
Ένας λόγος για τις χαμηλές βαθμολογίες μπορεί να είναι το σύντομο format των βίντεο του TikTok. Η μέση διάρκεια των βίντεο ήταν μόλις 44,5 δευτερόλεπτα, αφήνοντας λίγο χρόνο για να καλύψουν τους κινδύνους, τα οφέλη ή πού να βρουν πιο αξιόπιστες πληροφορίες. Πολλοί δημιουργοί δεν ανέφεραν αποδεικτικά στοιχεία ή συνδέσμους προς αξιόπιστες πηγές.
Γιατί οι νέοι δεν εμπιστεύονται τους γιατρούς τους
Η μελέτη διαπίστωσε επίσης σημάδια αυξανόμενης αποξένωσης μεταξύ ασθενών και παρόχων υγειονομικής περίθαλψης. Όταν οι προσδοκίες για κοινή λήψη αποφάσεων δεν ικανοποιούνται, οι ασθενείς μπορεί να αισθάνονται πίεση, απόρριψη ή ακόμη και εξαπάτηση – συναισθήματα που έγιναν προφανή σε πολλά βίντεο του TikTok.
Ορισμένοι δημιουργοί μοιράστηκαν προσωπικές ιστορίες σχετικά με το ότι αισθάνθηκαν ότι τους αγνόησαν ή ότι δεν τους ενημέρωσαν πλήρως για τις παρενέργειες, ενώ άλλοι συνέστησαν ανοιχτά να απευθυνθούν σε «συμβούλους υγείας για τις ορμόνες» ή «εκπαιδευτές υγείας» αντί για επαγγελματίες του ιατρικού κλάδου. Αυτοί οι τίτλοι είναι σε μεγάλο βαθμό ανεξέλεγκτοι και δεν υποδηλώνουν απαραίτητα επίσημη εκπαίδευση.
Οι ερευνητές προτείνουν ότι οι πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης θα πρέπει να αναγνωρίσουν την επιρροή των κοινωνικών μέσων και να παρεμβαίνουν για να διορθώσουν τις παρανοήσεις. Υποστηρίζουν επίσης την ανάγκη για πιο ελκυστικό και σχετικό ιατρικό περιεχόμενο σε πλατφόρμες όπως το TikTok, ώστε να προσεγγίζουν τους νέους ευκολότερα.
Διαβάστε επίσης
Σακουλάκια καφεΐνης: H νέα επικίνδυνη μόδα που κάνει θραύση στους εφήβους – Δείτε βίντεο
SkinnyTok: Η τάση στο TikTok που θέτει σε κίνδυνο την υγεία των νέων
