Ανησυχία επικρατεί στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλίας μετά τον θάνατο ενός 72χρονου κτηνοτρόφου στην Ελασσόνα Λάρισας από τον αιμορραγικό πυρετό Κριμαίας – Κονγκό. Υπό στενή επιτήρηση είναι τουλάχιστον 25 άτομα από το περιβάλλον του κτηνοτρόφου αλλά και της 54χρονης γιατρού που κόλλησε και νοσηλεύεται, ευτυχώς, σε καλή κατάσταση. Ο προβληματισμός για τα τσιμπούρια, όμως, και τις ασθένειες που μεταδίδουν, φαίνεται πως εντείνεται, καθώς άλλες ευρωπαϊκές χώρες βρίσκονται σε αυξημένη εγρήγορση για τα εν δυνάμει θανατηφόρα τσιμπήματά τους.
Η κλιματική αλλαγή ενοχοποιείται για πιθανή αύξηση του πληθυσμού των τσιμπουριών, σύμφωνα με τους ειδικούς, αν και δεν υπάρχει συστηματική καταγραφή των πληθυσμών τους και συγκριτικά δεδομένα ανά χρονιά, τουλάχιστον στη χώρα μας. Μιας και … τους αρέσει, όμως, η υγρασία, η γενική σύσταση είναι η αποφυγή δραστηριοτήτων και εργασιών στη φύση, ειδικά όπου η βλάστηση είναι πυκνή.
Όπως επισημαίνει η κτηνίατρος-παρασιτολόγος, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κολλεγίου Παρασιτολογίας και Διευθύντρια κτηνιατρικών ερευνών του Οργανισμού ΕΛΓΟ-Δήμητρα, Σμαρώ Σωτηράκη, τα τσιμπούρια αμέσως μετά τα κουνούπια είναι το δεύτερο αρθρόποδο που μπορεί να μεταφέρει πληθώρα ασθενειών. Υπάρχουν πολλά είδη τσιμπουριών και αυτό που κυρίως μεταδίδει τον αιμορραγικό πυρετό Κριμαίας – Κονγκό λέγεται hyaloma marginatum.
Τα τσιμπούρια αυτά δε συναντώνται πολύ συχνά στην ελληνική επικράτεια. Βεβαίως, δεν καταγράφονται κιόλας. Ο Οργανισμός ΕΛΓΟ-Δήμητρα, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) συμμετέχουν σε ένα ευρωπαϊκό ερευνητικό πρόγραμμα με σκοπό την επιτήρηση των τσιμπουριών στη χώρα μας. Οι επιστήμονες έχουν συλλέξει προς το παρόν στοιχεία μόνο για το 2024, σύμφωνα με τα οποία εντοπίστηκαν τα τσιμπούρια της «οικογένειας» hyaloma σε αρκετές περιοχές (Θεσσαλία, Πελοπόννησο, Κρήτη, Ανατολική Μακεδονία), δεν είναι, όμως, το κυρίαρχο είδος τσιμπουριού. Δυστυχώς, σύγκριση με προηγούμενες χρονιές δεν μπορεί να γίνει καθώς δεν υπάρχουν δεδομένα. Φαίνεται, πάντως, όπως λέει η κυρία Σωτηράκη, ότι εμπειρικά κτηνοτρόφοι και επαγγελματίες γης κάνουν λόγο για αυξημένους πληθυσμούς εφέτος.
Οι 3 ξενιστές του τσιμπουριού
Άνοιξη και φθινόπωρο είναι οι δύο εποχές «προτίμησης» από τα τσιμπούρια, καθώς σε περίοδο έντονης ξηρασίας, όπως είναι το καλοκαίρι, πέφτουν σε ενός τύπου λήθαργο. Τα τσιμπούρια ή κρότωνες δεν έχουν ειδικότητα ξενιστή και μπορούν να χρησιμοποιήσουν τρεις ενδιάμεσους ξενιστές.
Συγκεκριμένα, τα θηλυκά κάνουν τα αυγά τους που μετατρέπονται σε προνύμφες. Σκαρφαλώνουν από τα χόρτα στα ζώα και με το που πιουν αίμα αλλάζουν στάδιο και γίνονται νύμφες. Πέφτουν στο έδαφος, έπειτα σκαρφαλώνουν σε άλλο ζώο και γίνονται ενήλικα. Ξαναπέφτουν κάτω και χρησιμοποιούν, τέλος, ένα τρίτο ζώο. Συνήθως τσιμπάνε ζώα και ανθρώπους ενώ βρίσκονται πάνω σε χορτάρια. Για αυτό και τα ζώα θεωρούνται πιο ευάλωτα σε σχέση με τον άνθρωπο για τα τσιμπήματα από τα τσιμπούρια.
Οι εγκεφαλίτιδες στην Ευρώπη και το εμβόλιο
Η επαφή με τη φύση είναι αυτή που φέρνει μεγαλύτερο κίνδυνο. Για αυτό και ευρωπαϊκές χώρες αντιμετωπίζουν έντονο πρόβλημα λόγω του lifestyle των πολιτών που δραστηριοποιούνται πολύ στη φύση. Χαρακτηριστικό είναι ότι τσιμπούρια που βρίσκονται στα δάση μεταδίδουν τη βορρελίωση ή νόσο lyme, ενώ ιδιαίτερα συχνή στη Γηραιά Ήπειρο είναι και η εγκεφαλίτιδα από κρότωνες.
Στο πλαίσιο αυτό, πολίτες χωρών, όπως για παράδειγμα η Σουηδία, πραγματοποιούν εμβόλιο προστασίας έναντι της εγκεφαλίτιδας που προκαλείται από κρότωνες. Το εμβόλιο εγκρίθηκε τον Αύγουστο του 2021 για άτομα από ενός έτους και πάνω και διατίθεται σε σχήμα τριών δόσεων. Οι παγκόσμιες υγειονομικές αρχές θεωρούν τον γενικό κίνδυνο για εγκεφαλίτιδα από κρότωνες χαμηλό, ωστόσο συστήνουν τον εμβολιασμό σε άτομα που ταξιδεύουν και που συμμετέχουν σε εξωτερικές δραστηριότητες, όπως για παράδειγμα τους κατασκηνωτές, τους πεζοπόρους, τους ορειβάτες και τους κυνηγούς.
Ο αιμορραγικός πυρετός Κριμαίας – Κονγκό
Ο αιμορραγικός πυρετός Κριμαίας – Κονγκό (Crimean – Congo Hemorrhagic Fever, CCHF) είναι μία σοβαρή ιογενής νόσος, η οποία προκαλείται από τον ομώνυμο ιό (γένους Nairovirus, οικογένειας Bunyaviridae) που μεταδίδεται κυρίως μέσω δήγματος τσιμπουριού.
Ο ιός προκαλεί σοβαρή νόσο στον άνθρωπο με υψηλή θνητότητα και με κίνδυνο ενδονοσοκομειακής μετάδοσης. Προκαλεί, επίσης, επιδημίες. Πρόκειται για ζωονόσο που προσβάλλει πολλά άγρια και οικόσιτα ζώα και τον άνθρωπο. Η μετάδοση του ιού μπορεί να γίνει από ζώο σε άνθρωπο, από ζώο σε ζώο ή από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Οδηγίες αποφυγής επαφής με τα τσιμπούρια
– Αποφυγή παρατεταμένης παραμονής στην ύπαιθρο σε δασικές, θαμνώδεις περιοχές και σε λιβάδια.
– Περπάτημα πάντα στο κέντρο των μονοπατιών και όχι στην πυκνή βλάστηση και στα λιβάδια.
– Ενδυμασία με φαρδιά ρούχα, κατά προτίμηση ανοιχτόχρωμα για να εντοπίζονται εύκολα τα τσιμπούρια σε αυτά, κλειστά παπούτσια και χρήση γαντιών.
– Χρήση εντομοαπωθητικών για επάλειψη γυμνών-ακάλυπτων περιοχών του σώματος.
– Ψεκασμός ρούχων με εντομοαπωθητικά-εντομοκτόνα.
– Συμβουλευτείτε τον κτηνίατρο για προστασία των οικόσιτων ζώων από τα τσιμπούρια.
– Φροντίστε τον εξωτερικό χώρο του σπιτιού σας ώστε να προσελκύει λιγότερα τσιμπούρια, με απομάκρυνση σωρών φύλλων, συχνό κούρεμα του γρασιδιού και των θάμνων.
Διαβάστε επίσης
Οι νέοι χάρτες του ECDC για τα τσιμπήματα τσιμπουριών που προκαλούν εγκεφαλίτιδα
Νόσος Lyme: Πόσο πιθανό είναι να μολυνθούμε από τα τσιμπούρια – Μέτρα πρόληψης
