Τον Ιούλιο του 2023 ο καθηγητής Χειρουργικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ και Διευθυντής του Κέντρου Τραύματος του Γενικού Νοσοκομείου Μασαχουσέτης, Γιώργος Βέλμαχος, κατά τη διάρκεια των οικογενειακών θερινών διακοπών του στην Πάρο, βίωσε με τον πιο σκληρό τρόπο – και ως γιατρός και ως άνθρωπος- τα κενά του ΕΣΥ στο ζωτικό πεδίο του τραύματος.
Στο τροχαίο που εκτυλίχθηκε μπροστά του σε έναν επαρχιακό δρόμο προς τη θάλασσα, δύο νέοι άνδρες που επέβαιναν σε δίκυκλο, υπέστησαν σοβαρές κακώσεις και κατάγματα στο πρόσωπο και το σώμα, αλλά το ασθενοφόρο δεν μπορούσε να προσεγγίσει στο σημείο. Στο Κέντρο Υγείας του νησιού, όπου διακομίσθηκαν τελικά οι βαριά τραυματίες έπειτα από περίπου μία ώρα, ένας γιατρός και δύο νοσηλευτές διαχειρίζονταν συνολικά 7 ασθενείς. Ο κ. Βέλμαχος με την επίσης γιατρό σύζυγό του, ζήτησαν να συνδράμουν.
Η διάγνωση για τους τραυματίες του τροχαίου ήταν ομόφωνη: έπρεπε να διακομιστούν σε μεγάλο τριτοβάθμιο νοσοκομείο για να αντιμετωπιστούν σωστά και κυρίως άμεσα. Όμως το πρωτόκολλο όριζε ότι η διακομιδή θα γινόταν εφόσον υποβάλλονταν σε αξονική τομογραφία – που έγινε σε ιδιωτική δομή του νησιού – και θα πήγαιναν πρώτα στο νοσοκομείο της Σύρου – παρότι εκεί δεν υπήρχαν οι κατάλληλοι γιατροί και θα ξεκινούσε πάλι η διαδικασία βάσει του σχετικού πρωτοκόλλου. Τελικά οι δύο τραυματίες εισήχθησαν σε εφημερεύον νοσοκομείο της Αττικής μετά από 12 ώρες έχοντας διακομιστεί με ελικόπτερο.
«Αυτοί οι δύο άνθρωποι έζησαν από θαύμα. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με όλα τα περιστατικά. Στην Ελλάδα χάνονται ζωές που θα μπορούσαν να σωθούν» λέει μιλώντας στο ΘΕΜΑ, ο καθηγητής κ. Βέλμαχος, ο επιστήμονας που είχε όνειρο ζωής την ίδρυση Κέντρων Τραύματος στην Ελλάδα και προσπαθούσε με όλες του τις δυνάμεις γι’ αυτό, τα τελευταία 20 χρόνια, από τις ΗΠΑ όπου ζει, διδάσκει και εργάζεται.
Κομβικό θεωρεί το τραγικό γεγονός της τρομοκρατικής επίθεσης στον Μαραθώνιο της Βοστώνης, το 2013. «Κανένας από τους εκατοντάδες τραυματίες που έφτασαν στο νοσοκομείο όπου εργάζομαι, και το οποίο δέχτηκε τους πιο βαριά τραυματισμένους, δεν χάθηκε. Χάρη στο οργανωμένο σύστημα τραύματος κρατήσαμε στη ζωή όλους τους τραυματίες. Αυτό άλλαξε τον τρόπο που με αντιμετώπισαν και στην Ελλάδα» αναφέρει.
Ο κ. Γιώργος Βέλμαχος, κατά την αναγόρευσή του σε επίτιμο διδάκτορα της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, τον Μάιο του 2022
Σε αυτή τη μακρά και δύσκολη διαδρομή ξεχωρίζει από τους συνοδοιπόρους του, μεταξύ άλλων επιστημόνων, δύο καθηγητές, ειδικούς στο τραύμα: τον κ. Παντελή Βασιλείου, καθηγητής Χειρουργικής ΕΚΠΑ, στο Αττικόν και πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρίας Τραύματος και Επείγουσας Χειρουργικής και τον κ. Ηλία Ντεγιάννη, ομότιμο Καθηγητή Χειρουργικής στην Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Witwatersrand, Γιοχάνεσμπουργκ, Νότιας Αφρικής.
Ασκληπιείο, Αττικόν, ΚΑΤ και 401 αναπτύσσουν Κέντρα Τραύματος
Στη χώρα μας ο νόμος που θεσπίζει την ίδρυση Κέντρων Τραύματος ψηφίστηκε τον περασμένο Ιανουάριο (Ν.5173/2025). Προβλέπεται η δημιουργία Κέντρων Τραύματος σε 17 γενικά νοσοκομεία και σε 2 παιδιατρικά, η αναβάθμιση αιθουσών αναζωογόνησης καθώς και η ανάπτυξη και παροχή υπηρεσιών πρωτογενούς αεροδιάσωσης μεταφοράς με ελικόπτερα που θα διακομίζουν τους τραυματίες όχι στην πλησιέστερη υγειονομική δομή, αλλά στην καταλληλότερη για την αντιμετώπιση των κακώσεων του. Το υπουργείο Υγείας έχει παραλάβει τρία ελικόπτερα, δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.
Ήδη στο Ασκληπιείο Βούλας έχει ολοκληρωθεί πρότυπη αίθουσα αναζωογόνησης στα ΤΕΠ, ειδικά σχεδιασμένη σύμφωνα με τις προδιαγραφές για την διαχείριση του κρίσιμου τραυματία και του βαρέως πάσχοντος. Παράλληλα, με κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης αναβαθμίζονται αντίστοιχες αίθουσες σε 67 νοσοκομεία της επικράτειας. Τα νοσοκομεία Αττικόν και ΚΑΤ ακολουθούν το Ασκληπιείο στα χρονοδιάγραμμα παράδοσης των νοσοκομείων ΕΣΥ. Επιπλέον, έχουν μπει οι βάσεις για την Πρότυπη Μονάδα Τραύματος, που θα λειτουργεί στο 401 Στρατιωτικό Νοσοκομείο και η οποία θα προσφέρει τις υπηρεσίες της επί του πεδίου, αλλά και σε ειρηνικές περιόδους για τους στρατιωτικούς αλλά και για πολίτες.
«Έχουν μπει οι βάσεις για ένα σύστημα που θα αλλάξει ό,τι ισχύει ως τώρα. Είμαι αισιόδοξος για τη λειτουργία του, γιατί έχουν αλλάξει τα δεδομένα, έχουν ωριμάσει οι συνθήκες πια στην Ελλάδα. Είναι έτοιμη η χώρα να εναρμονιστεί με όσα ισχύουν σε διεθνές επίπεδο. Και έχει κατανοηθεί η αναγκαιότητα του συστήματος για το τραύμα. Ξέρετε, το τραύμα είναι η 1η αιτία θανάτου για τις ηλικίες 0 έως 45 χρόνων. Στην Ελλάδα για τον μεγαλύτερο αριθμό τραυματιών ευθύνονται τα τροχαία. Υπάρχουν όμως και άλλα συμβάντα που οδηγούν σε βαριά τραυματίες, όπως για παράδειγμα, οι πτώσεις, αλλά και βίαια περιστατικά που αυξάνονται δραματικά» λέει ο κ. Βέλμαχος.
Εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας
Μόνο από τα τροχαία καταγράφονται κάθε χρόνο περίπου 3.000 θύματα και 50.000 τραυματίες. «Πίσω από τους αριθμούς υπάρχουν άνθρωποι. Και αναντίρρητα, ο θάνατος είναι ένα τραγικό γεγονός. Αλλά ας σκεφτούμε και τους τραυματίες που παραμένουν με σοβαρές αναπηρίες και μειωμένο προσδόκιμο επιβίωσης. Ας φανταστούμε τις οικογένειες που ζουν μαζί τους, είναι πολύ δύσκολο για όλους. Το τραύμα είναι επιδημία σήμερα. Χάνονται άνθρωποι, και μένουν ανάπηροι, παρά την πρόοδο που υπάρχει. Η Ελλάδα, μέχρι σήμερα είναι χαμηλά σε όλες τις μετρήσεις σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση και τη διάσωση των τραυματιών σε σύγκριση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες και απέχει πολύ και από την Αμερική που διαθέτει το καλύτερο σύστημα τραύματος παγκοσμίως. Πλέον όμως η χώρα βρίσκεται στον σωστό δρόμο» σημειώνει ο καθηγητής.
Σημαντικό ρόλο θα έχουν στη λειτουργία των Κέντρων Τραύματος οι εξειδικευμένοι επαγγελματίες υγείας. Σύμφωνα με τον κ. Βέλμαχο «έχουμε χρέος να εμπνεύσουμε και να μπολιάσουμε τη γνώση στους νέους γιατρούς». Έχουν ήδη λάβει κλινική εκπαίδευση στη χειρουργική τραύματος οι πρώτοι Έλληνες γιατροί, με το σχετικό πρόγραμμα που χρηματοδοτεί το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος να προβλέπει εξάμηνη εκπαίδευση στο Γιοχάνεσμπουργκ της Νοτίου Αφρικής, που αποτελεί κόμβο τραύματος, αλλά και στο Κάλι της Κολομβίας.
Επίσης, για πρώτη φορά οι φοιτητές της Ιατρικής Σχολής στην Ελλάδα καταρτίζονται δωρεάν για το τραύμα μέσω του διεθνούς προγράμματος Advansed Trauma Life Support (ATLS) με τη χρηματοδότηση του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.
«Είναι αποδεδειγμένο ότι η ανάπτυξη των Κέντρων Τραύματος επιπέδου οδηγεί σε βελτίωση της επιβίωσης των τραυματιών έως και 20-30%. Στην Ελλάδα το θετικό αποτύπωμα θα είναι μεγαλύτερο, διότι ξεκινάμε δυστυχώς από χαμηλά» λέει ο καθηγητής, βέβαιος για ό,τι μπορεί να επιτευχθεί και στη χώρα μας, σώζοντας πολύτιμες ζωές.
Διαβάστε επίσης
ΕΚΑΒ: Χρονιά ρεκόρ σε αεροδιακομιδές το 2024 – Που οφείλεται το φαινόμενο
Οδήγηση: Οι παράγοντες που δεκαπλασιάζουν τον κίνδυνο τροχαίου – Η ευάλωτη ομάδα
