Γιατί μια γυναίκα κάνει σχέση με έναν παντρεμένο άντρα, ακόμη κι όταν όλα δείχνουν ότι δεν οδηγεί πουθενά; Όπως αναφέρει ο Ισπανός ψυχολόγος, Jorge Barraca Mairal σε έρευνα στο Papeles del Psicólogo (2015), πρόκειται για το «σύνδρομο Fortunata», μια ψυχολογική κατάσταση που εξηγεί γιατί ορισμένες γυναίκες ερωτεύονται άνδρες που δεν μπορούν να έχουν ολοκληρωτικά.
Τι είναι το σύνδρομο Fortunata;
Το σύνδρομο Fortunata περιγράφει τις γυναίκες που εμπλέκονται συναισθηματικά με παντρεμένους άντρες και, παρ’ ότι γνωρίζουν πως η σχέση δεν είναι ισότιμη, συνεχίζουν να επενδύουν σε αυτή. Το όνομα του συνδρόμου προέρχεται από τον λογοτεχνικό χαρακτήρα Fortunata του Benito Pérez Galdós, που υπήρξε η «άλλη» γυναίκα σε μια μακροχρόνια εξωσυζυγική σχέση.
Πώς εξηγεί η ψυχολογία το σύνδρομο;
Πολλές θεωρίες έχουν προσπαθήσει να εξηγήσουν το φαινόμενο. Οι ψυχαναλυτικές προσεγγίσεις το αποδίδουν σε μαζοχιστικές ή ναρκισσιστικές τάσεις, άλυτα οιδιπόδεια συμπλέγματα και νευρωτική προσωπικότητα. Η εξελικτική θεωρία εκτιμά ότι η επιλογή ενός παντρεμένου άντρα ενδέχεται να προσφέρει εξελικτικά πλεονεκτήματα, όπως η αναζήτηση αρρενωπών και «αποδεδειγμένα ικανών» συντρόφων.
Στις κοινωνιολογικές – φεμινιστικές θεωρήσεις, η σχέση εξετάζεται ως μέρος της γυναικείας ανάγκης για ανεξαρτησία από τον παραδοσιακό ρόλο της συζύγου. Ο δρ. Richardson τονίζει ότι πολλές γυναίκες νιώθουν μεγαλύτερη σεξουαλική αυτονομία σε αυτές τις σχέσεις και επιλέγουν να αποδεσμευτούν από το παραδοσιακό οικογενειακό μοντέλο, νιώθοντας πιο ελεύθερες και αυθεντικές, παρ’ όλο που αναγνωρίζουν τα μειονεκτήματα της κατάστασης.
Επιπλέον, οι άντρες συχνά παρουσιάζονται πειστικοί, συναισθηματικά έξυπνοι και «έτοιμοι να χωρίσουν, αλλά… όχι ακόμα». Ωστόσο, ο δρ. Barraca επισημαίνει πως αυτά τα ψέματα μπορεί να λειτουργούν μόνο στην αρχή. Με τον καιρό, οι γυναίκες αναγνωρίζουν την αλήθεια, βλέπουν τη στοργή προς τη σύζυγο, τη γέννηση νέων παιδιών, τη στασιμότητα, αλλά παραμένουν.
Η δύναμη της στιγμιαίας ικανοποίησης
Η συμπεριφορά ενισχύεται από στιγμιαίες ανταμοιβές: Σύμφωνα με το γνωσιακό-συμπεριφορικό μοντέλο, η γυναίκα μπορεί να υποφέρει όταν ο άνδρας εξαφανίζεται, αλλά νιώθει ευτυχία όταν επιστρέφει. Δηλώσεις όπως: «Όταν είναι μαζί μου, όλα είναι τέλεια» ή «Κανείς δεν με καταλαβαίνει όπως εκείνος» αποκαλύπτουν πως η έντονη ευχαρίστηση της στιγμής υπερκαλύπτει τη διαρκή θλίψη.
Όπως επισημαίνει ο δρ. Barraca, οι ρίζες του συνδρόμου Fortunata εντοπίζονται σε διάφορους ψυχολογικούς και κοινωνικούς παράγοντες:
- Εκπαίδευση στην εξάρτηση: Η ανατροφή σε οικογένειες που ενισχύουν την υποταγή των γυναικών στους άντρες και την έλλειψη προσωπικής ανεξαρτησίας μπορεί να καλλιεργήσει πρότυπα εξάρτησης και υποταγής, αποτρέποντας τη γυναίκα από το να αναγνωρίσει την αξία της και να διεκδικήσει ισχυρότερη θέση στη ζωή της.
- Υπερεκτίμηση της αυτοθυσίας: Η γυναίκα πιστεύει ότι η θυσία των δικών της αναγκών αποτελεί ένδειξη αγάπης, θεωρώντας πως, με την υποχώρηση των επιθυμιών της, μπορεί να δείξει αφοσίωση και ενδιαφέρον στον σύντροφό της. Αυτή η αντίληψη, όμως, συχνά την οδηγεί σε συναισθηματική εξάρτηση και δυσκολία να διεκδικήσει την προσωπική της ευτυχία.
- Ενοχές και λύπηση: Πολλές γυναίκες νιώθουν ενοχές στην ιδέα να «αφήσουν» τον σύντροφό τους, ιδιαίτερα όταν εκείνος παρουσιάζεται ως ευαίσθητος ή αβοήθητος. Αυτή η αίσθηση ευθύνης και ανησυχίας τις κρατά συναισθηματικά δεμένες, παραγκωνίζοντας τις δικές τους ανάγκες κι επιθυμίες και ενισχύοντας την αίσθηση εξάρτησης από τη σχέση.
- Μύθοι για την αγάπη: Η ιδεά ότι ο έρωτας είναι το σημαντικότερο πράγμα στη ζωή μπορεί να δημιουργήσει μεγάλη πίεση σε μια γυναίκα να μείνει σε μια σχέση που την βλάπτει. Φοβάται να χάσει τον έρωτα και παραμελεί τις δικές της ανάγκες, προσπαθώντας να ζήσει μια ιδανική, ρομαντική σχέση, παραβλέποντας τα αρνητικά της κατάστασης.
- Εξιδανίκευση της σχέσης: Επειδή η σχέση δεν περιλαμβάνει τη συμβίωση και την καθημερινότητα, διατηρεί πάντα μια αίσθηση ρομαντισμού και έντασης, μακριά από τις συνήθεις ευθύνες και τις πρακτικές δυσκολίες της ζωής. Αυτή η απόσταση από την πραγματικότητα κάνει τη σχέση να φαίνεται πάντα ιδανική και συναρπαστική, μακριά από την ολοκληρωμένη εικόνα των δυσκολιών μιας καθημερινής σχέσης.
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση: Η γυναίκα συχνά νιώθει πως δεν αξίζει κάτι καλύτερο και δυσκολεύεται να διεκδικήσει την ισότιμη θέση που της αξίζει στη ζωή του άλλου. Αυτή η ανασφάλεια την περιορίζει και βάζει εμπόδια στην προσπάθειά της να αναγνωρίσει την αξία της και να απαιτήσει την ισότιμη αντιμετώπιση που δικαιούται.
Γιατί δεν φεύγει;
Η απάντηση κρύβεται ενδεχομένως στον φόβο της μοναξιάς. Η προσμονή μιας αλλαγής – όσο απίθανη κι αν είναι – γίνεται παρηγοριά. Όσο περισσότερο φοβάται την απώλεια και το κενό, τόσο πιο πολύ ελπίζει. Έτσι, το παρόν γίνεται ένα είδος ψευδαίσθησης, όπου η αγάπη υπερισχύει της λογικής.
Πώς μπορεί να βοηθηθεί μια τέτοια γυναίκα;
Η ψυχολογική υποστήριξη σε αυτές τις γυναίκες πρέπει να ξεκινά με την κατανόηση της σχέσης και των προσωπικών της δυνάμεων. Ο θεραπευτής θα τη βοηθήσει να καταλάβει τις συνέπειες της εξάρτησης και θα τη στηρίξει στην απόφαση να απελευθερωθεί, χωρίς να νιώθει πίεση από εξωτερικούς παράγοντες.
Η διαδικασία υποστήριξης περιλαμβάνει διάφορα στάδια:
- αναγνώριση του προβλήματος,
- ανάπτυξη στρατηγικών για τη διαχείριση των συναισθηματικών συγκρούσεων και
- συνεχιζόμενη υποστήριξη στην προσπάθεια αποδέσμευσης.
Στρατηγικές όπως η οργάνωση του χρόνου, η έκθεση σε νέες εμπειρίες, η επίλυση προβλημάτων και η αναγνώριση των αξιών της γυναίκας είναι σημαντικές. Επίσης, η συνεχιζόμενη υποστήριξη και η προετοιμασία για τις δυσκολίες που μπορεί να προκύψουν είναι κρίσιμες για την επιτυχία της διαδικασίας. Η θεραπεία μπορεί να διαρκέσει μεγάλο χρονικό διάστημα και να χρειάζεται συνεχή υποστήριξη από τον ειδικό. Η συμμετοχή σε ομάδες υποστήριξης μπορεί, επίσης, να βοηθήσει τη γυναίκα να αναρρώσει και να ανακαλύψει νέους τρόπους να εξελιχθεί προσωπικά.
Διαβάστε επίσης
10 λόγοι που μια γυναίκα απατά τον σύντροφό της
Απιστία: Αυτά είναι τα χαρακτηριστικά όσων απατούν τον σύντροφό τους
