Γράφει ο κ. Γεώργιος Αβραμίδης, πρόεδρος Πανελλήνιας Συνδικαλιστικής Νοσηλευτικής Ομοσπονδίας του Ε.Σ.Υ. (ΠΑ.ΣΥ.Ν.Ο. – Ε.Σ.Υ.)

Η υποστελέχωση των νοσηλευτών στο Ε.Σ.Υ. δεν είναι απλώς μια παράμετρος λειτουργικότητας. Είναι ο βασικός λόγος που το Εθνικό Σύστημα Υγείας κινδυνεύει να καταρρεύσει εκ των έσω. Όχι λόγω έλλειψης εξοπλισμού, όχι λόγω κτιριακής παλαιότητας, αλλά λόγω αριθμητικής ανεπάρκειας ανθρώπινου δυναμικού, ειδικά στον πυρήνα του, τους Νοσηλευτές.

Ποσοτικά Δεδομένα – Η Αντικειμενική Διάσταση του Προβλήματος
Στοιχεία που σοκάρουν – και εξηγούν. Ας δούμε την πραγματικότητα μέσα από αριθμούς – όχι απλώς για να τεκμηριώσουμε, αλλά για να κατανοήσουμε το μέγεθος του προβλήματος.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Νοσηλευτές σε κρίση διεθνώς – Οι 7 τομείς με τα περισσότερα προβλήματα

ΕΣΥ: Αυξήσεις και νέες προσλήψεις ζητούν οι νοσηλευτές

Οι Νοσηλευτές Ψυχικής Υγείας ζητούν αναγνώριση και ενίσχυση του ρόλου τους
  • Συνολικός αριθμός ενεργών κλινών στο Ε.Σ.Υ.: ~34.000
  • Ενεργοί Νοσηλευτές: ~18.000
  • Δείκτης Νοσηλευτών ανά κλίνη στην Ελλάδα: 0,5
  • Μέσος όρος χωρών ΟΟΣΑ: 2,03 Νοσηλευτές/κλίνη
  • Εκτιμώμενο έλλειμμα: ~50.000 Νοσηλευτές
  • Ελάχιστη ασφαλής αναλογία σε κλινικά τμήματα διεθνώς: 1 Νοσηλευτής ανά 5 ασθενείς
  • Πραγματικά δεδομένα στην Ελλάδα: Σε βάρδιες με 40 ασθενείς, υπηρετούν 1–2 Νοσηλευτές

Η απόκλιση από τους διεθνώς αναγνωρισμένους δείκτες στελέχωσης είναι εκτεταμένη και επικίνδυνη.

 Οι επιπτώσεις της Υποστελέχωσης σε ασθενείς, ΕΣΥ και νοσηλευτές 
Ειδικότερα, οι ασθενείς:

  • Δε λαμβάνουν τη φροντίδα που τους αξίζει και αντιμετωπίζουν καθυστερήσεις στη θεραπεία τους
  • Συμβαίνουν λάθη τα οποία δε γίνονται αντιληπτά και δεν καταγράφονται πουθενά, όμως στοιχίζουν σε παρατεταμένες και σε υψηλού κόστους νοσηλείες, αλλά και σε θανάτους ασθενών
  • Οι νοσοκομειακές λοιμώξεις που οδηγούν σε αυξημένες δαπάνες, αλλά και θάνατο των ασθενών, αποτελούν πρωτιά της Ελλάδας μεταξύ των χωρών του Ο.Ο.Σ.Α.
  • Οι συγγενείς μετατρέπονται σε «άτυπους φροντιστές»
  • Συχνά επιβαρύνονται οικονομικά ασθενείς και συγγενείς, μέρος των αναγκών της νοσηλείας/θεραπείας τους.

Οι νοσηλευτές:

  • Βιώνουν εξουθένωση, επαγγελματική απογοήτευση, αίσθηση εγκατάλειψης, ματαίωση
  • Οι βάρδιες τους είναι εξοντωτικές, συχνά χωρίς ανάπαυση. Με οφειλόμενες κανονικές άδειες τριών παρελθόντων ετών και οφειλόμενα ρεπό πάνω από 100 για τον καθένα
  • Οι παραιτήσεις έχουν αυξηθεί κατακόρυφα – ιδιαίτερα μετά την πανδημία
  • Μετανάστευση Νοσηλευτών στο εξωτερικό
  • Η μη αποδοχή της θέσης σε νέες προσλήψεις αποτελεί φαινόμενο των τελευταίων χρόνων και είναι εξαιρετικά ανησυχητικό
  • Αποτέλεσμα των παραπάνω είναι το μειωμένο ενδιαφέρον των μαθητών στην επιλογή τους για σπουδές στο Επάγγελμα του Νοσηλευτή

Για το ΕΣΥ:

  •  Τα νοσοκομεία αδυνατούν να στελεχωθούν, με το ισχύον σύστημα προσλήψεων
  • Κλινικές υπολειτουργούν, με τον κίνδυνο αναστολής λειτουργίας τους
  • Οι εφημερίες γίνονται επισφαλείς, με τις γνωστές συνέπειες σε ασθενείς, συγγενείς και προσωπικό
  • Η εμπιστοσύνη των πολιτών στο Δημόσιο Σύστημα Υγείας φθίνει
  • Σημαντική επιβάρυνση του Ε.Ο.Π.Υ.Υ. (δηλαδή του φορολογούμενου) και του ασθενή ή του συγγενή με την αναγκαιότητα χρήσης του θεσμού των αποκλειστικών νοσοκόμων/νοσηλευτών (μοναδικό φαινόμενο στην Ελλάδα). Ο θεσμός πρέπει να καταργηθεί με την πρόσληψη του αναγκαίου αριθμού Νοσηλευτών.

Πώς εξηγούνται οι δομικές παθογένειες 

Ποιο είναι το πρόβλημα πίσω από το πρόβλημα; Πώς φτάσαμε ως εδώ; Για δεκαετίες, οι νοσηλευτές αντιμετωπίστηκαν ως «βοηθητικό προσωπικό» και όχι ως επιστήμονες υγείας με κρίσιμο ρόλο. Οι πολιτικές υγείας υποτίμησαν αυτό το ανθρώπινο κεφάλαιο. Οι επενδύσεις επικεντρώθηκαν σε κτίρια, τεχνολογία και φάρμακο, αφήνοντας το ανθρώπινο δυναμικό στο περιθώριο.

Η θέση του νοσηλευτή στην Ελλάδα χαρακτηρίζεται από:

  • Χαμηλές αμοιβές, συγκριτικά με τις ευθύνες και το έργο που αναλαμβάνουν
  • Έλλειψη πλαισίου αξιοκρατικής επαγγελματικής εξέλιξης
  • Απουσία της αναγκαίας ψυχολογικής και κοινωνικής υποστήριξης
  • Εξαιρετικά δύσκολες και απάνθρωπες συνθήκες εργασίας
  • Απουσία Στρατηγικής από την Πολιτεία για τη στήριξη του Επαγγέλματος του Νοσηλευτή
  • Υπήρχε διαχρονική, απαξιωτική, στάση της Πολιτείας. Και αυτό δε μπορεί να συνεχιστεί.

Προτεινόμενο Σχέδιο Παρέμβασης – Τεχνικοοικονομικές Προδιαγραφές

Χρειάζεται ολοκληρωμένο και πολυεπίπεδο σχεδιασμό, με χρονοδιάγραμμα και εξασφάλιση πόρων με άξονες παρεμβάσεις ως εξής:

1. Αύξηση της προσφοράς Νοσηλευτών: Επέκταση εισακτέων στις νοσηλευτικές σχολές των Πανεπιστημίων, με παράλληλη ενίσχυση των πανεπιστημιακών σχολών με χρηματοδότηση, υποδομές και προσωπικό. Υιοθέτηση πολιτικών κινήτρων (όπως στην Κύπρο) για προσέλκυση φοιτητών.

2. Οικονομικά κίνητρα και σταθερή αποζημίωση: Σημαντική αύξηση των μισθών, μέσω ενός Ειδικού Μισθολογίου. Επίδομα προσέλκυσης και παραμονής στο επάγγελμα, Επίδομα συμμετοχής σε Συνέδρια και Συνεχιζόμενης Εκπαίδευσης και Αύξηση τους Επιδόματος Επικίνδυνης/Ανθυγιεινής Εργασίας. Μοριοδότηση Εντοπιότητας.  Αύξηση της υπερωριακής αμοιβής/εφημερία. Αύξηση της αμοιβής των απογευματινών ιατρείων και απογευματινών χειρουργείων.

3. Αναβάθμιση συνθηκών εργασίας: Αναδιάρθρωση των Οργανισμών των Νοσοκομείων με αποτύπωση των πραγματικών αναγκών σε Νοσηλευτές, σύμφωνα με Διεθνείς Δείκτες Στελέχωσης, αξιοποιώντας ανάλογα και τους Ειδικευμένους Νοσηλευτές. Εφαρμογή θεσμικού πλαισίου που να αφορά την προστασία από τη βία και την παρενόχληση. Υποδομές ανάπαυσης του προσωπικού. Κατοχύρωση της χορήγησης των Θεσμοθετημένων Αδειών στους προγραμματισμένους χρόνους, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, με την αντικατάσταση των Αδειούχων με πλεονάζον (επικουρικούς) αντίστοιχα προβλεπόμενο προσωπικό. Ενίσχυση με τον απαιτούμενο υλικοτεχνικό εξοπλισμό.

4. Κρατικό πρόγραμμα επαναπατρισμού: Διαμόρφωση Ελκυστικών Συνθηκών Εργασίας στο Ε.Σ.Υ. ώστε να αποτελούν κίνητρα επιστροφής, για όσους έφυγαν στο εξωτερικό. Αναγνώριση επαγγελματικής εμπειρίας σε χώρες της Ε.Ε.. Διοικητική απλοποίηση της διαδικασίας ένταξής τους στο Ε.Σ.Υ..

5. Επαγγελματική αναγνώριση: Διαμόρφωση Στρατηγικής από την Πολιτεία και προσαρμογή του Νομικού Πλαισίου για τον Επιτελικό Ρόλο του Νοσηλευτή σε όλα τα στάδια πρόληψης, φροντίδας και αποκατάστασης. Διαρκής επιμόρφωση, μέσω ειδικών στοχοποιημένων προγραμμάτων ανά ειδικότητα. Πιστοποίηση επαγγελματικών δεξιοτήτων, μέσω διαδικασιών από τηνΈνωση
Νοσηλευτών Ελλάδος. Συμμετοχή στους μηχανισμούς λήψης αποφάσεων για το σχεδιασμό πολιτικών υγείας.

Από την Απορρύθμιση στη Στρατηγική Αναστήλωση

Το δίλημμα είναι σαφές: Ή θα επενδύσουμε στους ανθρώπους που κρατούν το Ε.Σ.Υ. όρθιο, ή θα βρεθούμε μάρτυρες της λειτουργικής και ηθικής του κατάρρευσης. Το δικαίωμα σε αξιοπρεπή φροντίδα υγείας δεν είναι πολυτέλεια. Είναι δημοκρατική υποχρέωση. Και για να υπάρχει δημόσια φροντίδα, πρέπει πρώτα να υπάρχει σεβασμός προς όσους την προσφέρουν.

Η λύση δεν είναι οι προσχηματικές προκηρύξεις θέσεων, αλλά η εφαρμογή συνολικής και διατομεακής εθνικής στρατηγικής, με χρονικό ορίζοντα, διαχειριστικά εργαλεία και πόρους.
Καλούμε όλους τους Θεσμικούς Φορείς, την Πολιτεία και την Κοινωνία των Πολιτών – να απαιτήσουμε αυτό που είναι αυτονόητο:

  • Την αποκατάσταση της ελκυστικότητας του επαγγέλματος του Νοσηλευτή
  • Τη διασφάλιση της αξιοπρεπούς φροντίδας υγείας για όλους
  • Την επανεκκίνηση του Ε.Σ.Υ. με άξονα τον άνθρωπο.

Χωρίς Νοσηλευτές, δεν υπάρχει Ε.Σ.Υ. Χωρίς δημόσια φροντίδα υγείας, διακυβεύεται η καθολικότητα της υγειονομικής κάλυψης.

Διαβάστε επίσης

Νοσηλευτές: Πότε θα μπουν στα βαρέα και ανθυγιεινά; Τι δήλωσε ο Άδωνις Γεωργιάδης

Νοσηλευτές: Κομβική η ενίσχυση της ευημερίας των επαγγελματιών υγείας

Νοσηλευτές σε απόγνωση: Αντιμετωπίζουν πρωτοφανή κρίση ψυχικής υγείας και burnout