Γράφει ο Δρ. Γεώργιος Β. Κασιμάτης*

Η ολική αρθροπλαστική γόνατος και ισχίου είναι μία πολύ συχνή επέμβαση κατά την οποία αντικαθίσταται η φθαρμένη άρθρωση με μια τεχνητή πρόθεση. Συχνότερο αίτιο φθοράς της άρθρωσης είναι η αρθρίτιδα, που προκαλεί κυρίως πόνο και δυσκολία στη βάδιση. Η επέμβαση πραγματοποιείται έχοντας προηγουμένως συνυπολογίσει αρκετούς παράγοντες όπως η ηλικία, το φύλο και ο βαθμός ζημίας της συγκεκριμένης άρθρωσης, ώστε να επιλεγεί ο κατάλληλος τύπος αρθροπλαστικής.

Στο παρελθόν, η ολική αρθροπλαστική απαιτούσε την πολυήμερη παραμονή του ασθενούς στο νοσοκομείο, η κινητοποίησή του γινόταν αργά και ο χρόνος αποθεραπείας ήταν σημαντικός. Η επέμβαση συνοδευόταν επίσης από σημαντικό πόνο και συνήθως χρειαζόταν μετάγγιση αίματος.

Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει αξιοσημείωτη πρόοδος όσον αφορά το χειρισμό των ασθενών που υποβάλλονται σε ολικές αρθροπλαστικές γόνατος και ισχίου. Η εισαγωγή των πρωτοκόλλων ταχείας ανάρρωσης (Fast-Track) που πρωτοεφαρμόστηκαν στις σκανδιναβικές χώρες με πρωτοπόρο τη Δανία, έφερε μια αληθινή επανάσταση στις αρθροπλαστικές και επέτρεψε τη γρήγορη αποκατάσταση των ασθενών αυτών. Τα πρωτόκολλα ταχείας ανάρρωσης Fast-Track αποτελούν ένα συνδυασμό μεθόδων, τεχνικών και συνεργασίας επαγγελματιών υγείας, ώστε να μπορέσει ο ασθενής να περπατήσει την ίδια την ημέρα του χειρουργείου και να έχει μια ταχύτατη ανάρρωση με πολύ μικρή νοσηλεία.

Σε αυτή την κατεύθυνση συνέβαλε πολύ η εφαρμογή των σύγχρονων ελάχιστα τραυματικών χειρουργικών προσπελάσεων, επιτρέποντας έτσι την ελαχιστοποίηση της αιμορραγίας στο χειρουργείο, αλλά και του μετεγχειρητικού πόνου. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο παρελθόν, η ολική αρθροπλαστική αποτελούσε μία επίπονη χειρουργική επέμβαση, κατά την οποία κόβονταν μύες και γενικά ταλαιπωρούνταν τα μαλακά μόρια της περιοχής, ενώ παράλληλα η αποκατάσταση της χειρουργημένης άρθρωσης διαρκούσε αρκετό χρονικό διάστημα και απαιτούσε ιδιαίτερη φροντίδα και ακινησία τις πρώτες μέρες.

Πλέον, με τα πρωτόκολλα ταχείας ανάρρωσης Fast-Track αποφεύγεται η επίπονη και χρονοβόρα διαδικασία της απλής αρθροπλαστικής και οι ασθενείς μπορούν να επωφεληθούν από τα σημαντικά πλεονεκτήματα της ελάχιστης παραμονής στο νοσοκομείο και της γρήγορης αποθεραπείας, με ελαχιστοποίηση του πόνου και των απωλειών αίματος.

Πως πραγματοποιείται η Fast-Track Αρθροπλαστική;

Η Fast-Track αρθροπλαστική είναι μία μέθοδος αρθροπλαστικής κατά την οποία αντικαθίσταται ο κατεστραμμένος χόνδρος με μια τεχνητή πρόθεση, κυρίως από κράμα τιτανίου σε συνδυασμό με μία επίστρωση από πολυαιθυλένιο υψηλής αντοχής, με σκοπό να αποδώσει την μέγιστη διάρκεια ζωής του εμφυτεύματος που συνήθως ξεπερνάει τα 25 έτη. Λαμβάνεται μέριμνα ώστε να ελαχιστοποιείται ο τραυματισμός των γύρω ιστών και των μαλακών μορίων, έτσι ώστε να ελαχιστοποιείται αντίστοιχα ο μετεγχειρητικός πόνος και η αιμορραγία. Γι’ αυτό χρειάζεται ο Χειρουργός Ορθοπαιδικός που αναλαμβάνει έναν τέτοιο ασθενή να είναι εξοικειωμένος με τις διάφορες τεχνικές διαχείρισης του αίματος, δηλ. της μείωσης της αιμορραγίας και τους τρόπους περιορισμού των μεταγγίσεων. Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι δεν απαιτούνται περίπλοκα συστήματα στο χειρουργείο (π.χ. ρομπότ, πλοήγηση), η χρήση των οποίων επιβαρύνει σημαντικά το κόστος μιας τέτοιας επέμβασης, και επομένως οι Fast-Track αρθροπλαστικές μπορούν να γίνονται με μειωμένο κόστος.

Οι συνηθέστερες αρθρώσεις που εφαρμόζεται είναι το γόνατο και το ισχίο. Γενικά, ο ασθενής βαδίζει σε λίγες ώρες μετά από το χειρουργείο και ενθαρρύνεται να κινητοποιείται άμεσα, ώστε τις επόμενες κιόλας ημέρες να είναι σε θέση να βγει από το νοσοκομείο. Πρακτικά αυτό συμβαίνει μόλις ο ασθενής νιώσει ικανός να αυτοεξυπηρετείται, δηλαδή να πάει στην τουαλέτα μόνος του και να βαδίσει σταθερά και χωρίς προβλήματα.

Πότε πραγματοποιείται η Fast Track Αρθροπλαστική;

Η Fast-Track αρθροπλαστική μπορεί να πραγματοποιηθεί σε όλους τους ασθενείς με αρθρίτιδα γόνατος & ισχίου, ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου και σωματικού βάρους, αρκεί να έχει προηγηθεί κατάλληλος προεγχειρητικός έλεγχος και σχεδιασμός. Η χρονιότητα της αρθρίτιδας και η επακόλουθη ατροφία των μυών δεν αποτελεί αντένδειξη, αλλά μπορεί να επιβραδύνει την αποκατάσταση και θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη. Επίσης, μπορεί να χρειαστεί να γίνει αξονική ή/ & μαγνητική τομογραφία για την καλύτερη εκτίμηση της βαρύτητας του προβλήματος. Σημειώνεται τέλος πως εάν ο ασθενής έχει κάνει ενδοαρθρικές ενέσεις το τελευταίο τρίμηνο, τότε η επέμβαση θα πρέπει να αναβάλλεται.

Σε τί υπερέχει η Fast-Track αρθροπλαστική;

Στα πλεονεκτήματα της Fast-Track αρθροπλαστικής συγκαταλέγονται μεταξύ άλλων ο μειωμένος πόνος, η αποφυγή των μεταγγίσεων, η άμεση κινητοποίηση και η μικρή διάρκεια νοσηλείας, ενώ και το ποσοστό ικανοποίησης των ασθενών είναι σημαντικά μεγαλύτερο από αυτό της συμβατικής αρθροπλαστικής.

Τα πλεονεκτήματα αυτά είναι επιγραμματικά:

  • Ελάχιστα τραυματική τεχνική και μείωση μετεγχειρητικού πόνου
  • Eλαχιστοποίηση αιμορραγίας και αποφυγή μεταγγίσεων
  • Άμεση κινητοποίηση με φόρτιση μετά από λίγες ώρες
  • Μείωση νοσηλείας
  • Μείωση επιπλοκών
  • Μείωση κόστους

Τι πρέπει να προσέξει ο ασθενής μετά το εξιτήριο;

Επειδή ο ασθενής νιώθει αρκετά καλά μετά από μια Fast-Track αρθροπλαστική, μετά το εξιτήριο θα πρέπει να έχει υπόψη του να μην καταπονεί υπερβολικά την άρθρωση, γιατί μπορεί να δημιουργηθεί επώδυνο οίδημα. Συνιστάται επομένως η επάνοδος στις καθημερινές δραστηριότητες του ασθενούς να γίνεται προοδευτικά, με ρυθμό που να επιτρέπει την ομαλή μετάβαση κατά τη μετεγχειρητική περίοδο. Γενικά, συστήνεται ξεκούραση στο σπίτι για 1 εβδομάδα και βάδιση με υποστήριξη, μέχρι να νιώσει ο ασθενής ότι έχει δυναμώσει το μυϊκό του σύστημα και τον στηρίζει. Τέλος, παρόλο που η κινητοποίηση του ασθενούς είναι άμεση και ο κίνδυνος θρομβοεμβολικών επιπλοκών θεωρείται μειωμένος, εντούτοις επειδή τα πρωτόκολλα Fast-Track είναι αρκετά πρόσφατα, οι τρέχουσες οδηγίες συστήνουν τη χορήγηση αντιπηκτικής αγωγής στους ασθενείς αυτούς.

*O Δρ. Γεώργιος Β. Κασιμάτης, FEBOT, FEBHS, Χειρουργός Ορθοπαιδικός είναι διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Πατρών.