Πενήντα δύο παιδιά γεννήθηκαν στο Βέλγιο μεταξύ 2008 και 2017, από τη χρήση σπέρματος του ίδιου δότη, ο οποίος έφερε ένα γονίδιο που μπορεί να προκαλέσει καρκίνο, σύμφωνα με δημοσίευμα της γαλλόφωνης εφημερίδας Le Soir.
Όπως αποκάλυψε πρόσφατη έρευνα της βρετανικής εφημερίδας The Guardian, ένας Δανός δότης που φέρει μια σπάνια γενετική μετάλλαξη, η οποία συνδέεται με υψηλό κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου σε νεαρή ηλικία, ευθύνεται για τη γέννηση 67 παιδιών σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες. Από αυτά, τα 52 αποκτήθηκαν μέσω υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στο Βέλγιο.
Η υπόθεση αφορά 37 οικογένειες που ζουν στο Βέλγιο και σε άλλες χώρες, οι οποίες ενημερώθηκαν πως ένα ή περισσότερα από τα παιδιά τους γεννήθηκαν με τη χρήση του σπέρματος του συγκεκριμένου δότη, ο οποίος φέρει αυτή τη σπάνια μετάλλαξη. Κάθε παιδί έχει 50% πιθανότητα να κληρονομήσει το επίμαχο γονίδιο και, κατά συνέπεια, την προδιάθεση για την ασθένεια. Μέχρι στιγμής, δέκα παιδιά έχουν εμφανίσει καρκίνο, όπως λευχαιμία ή λέμφωμα, σύμφωνα με την ίδια πηγή.
Σε συνέντευξη Τύπου, ο Υπουργός Υγείας του Βελγίου αποκάλυψε ότι τα 52 παιδιά προήλθαν από τη χρήση του σπέρματος του ίδιου Δανού δότη, την περίοδο 2008–2017, από 37 γυναίκες —ορισμένες εκ των οποίων απέκτησαν περισσότερα από ένα παιδιά από τον ίδιο δότη— και παρακολουθούνταν σε 12 κέντρα γονιμότητας στο Βέλγιο.
«Πρόκειται για ένα διπλό τραύμα: αφενός η ανησυχία για τον πραγματικό γενετικό κίνδυνο και αφετέρου η ανακάλυψη ότι το παιδί τους προήλθε από έναν δότη που χρησιμοποιήθηκε εκτεταμένα», δήλωσε χαρακτηριστικά ο υπουργός.
Σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων (AFP), το βελγικό υπουργείο Υγείας σημείωσε πως η υπόθεση ενδέχεται να αφορά και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Βουλγαρία, η Κύπρος, η Γερμανία, η Ισπανία, η Ουγγαρία, η Ιρλανδία, η Ελλάδα, η Ολλανδία και η Πολωνία.
Ο πρώτος συναγερμός ήχησε τον Απρίλιο του 2020, όταν ο δότης «Χ» αποκλείστηκε προσωρινά από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Σπέρματος (European Sperm Bank – ESB), μετά τη διάγνωση ενός παιδιού —που είχε προέλθει από αυτόν— με καρκίνο.
Η ESB προχώρησε σε ενημέρωση των κέντρων γονιμότητας. Αφού αναλύθηκε δείγμα του σπέρματος για την ανίχνευση της ύποπτης μετάλλαξης, τα αποτελέσματα ήταν αρνητικά και ο δότης εγκρίθηκε ξανά. Ωστόσο, τον Οκτώβριο του 2023, η τράπεζα απέστειλε νέα επιστολή προς όλα τα συνεργαζόμενα κέντρα, αναφέροντας πως βρισκόταν σε εξέλιξη νέα ανάλυση και ότι ο δότης αποκλείστηκε οριστικά.
Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή τράπεζα σπέρματος, ο δότης ήταν κατά δήλωση υγιής, χωρίς οικογενειακό ιστορικό καρκίνου, και είχε εξεταστεί βάσει των τότε ιατρικών και νομικών προδιαγραφών. Ωστόσο, εκείνη την εποχή δεν υπήρχε στοχευμένος έλεγχος για τη συγκεκριμένη γενετική μετάλλαξη, καθώς δεν ήταν ακόμη γνωστό ότι σχετίζεται με το σύνδρομο που εξετάζεται σήμερα.
Η εν λόγω μετάλλαξη στο γονίδιο TP53 προκαλεί το σύνδρομο Li-Fraumeni (LFS), μια σπάνια κληρονομική διαταραχή που προδιαθέτει έντονα στην ανάπτυξη καρκίνων σε νεαρή ηλικία.
Η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Φαρμάκων και Προϊόντων Υγείας του Βελγίου ειδοποιήθηκε ήδη από τον Απρίλιο του 2024, και στα τέλη της ίδιας χρονιάς εκδόθηκε σχετική ειδοποίηση μέσω του ευρωπαϊκού συστήματος επαγρύπνησης, με στόχο τον εντοπισμό όλων των παιδιών που ενδέχεται να έχουν προσβληθεί.
Σύμφωνα με τη Le Soir, η υπόθεση αποκαλύπτει σοβαρά ελαττώματα στο σύστημα παρακολούθησης στο Βέλγιο. Από το 2007, η νομοθεσία ορίζει ότι το σπέρμα ενός δότη μπορεί να χρησιμοποιηθεί από το πολύ έξι γυναίκες —ανεξαρτήτως υπηκοότητας ή χώρας κατοικίας. Οι τράπεζες σπέρματος και τα βελγικά κέντρα υποχρεούνται να διασφαλίζουν ότι το όριο αυτό δεν παραβιάζεται. Ωστόσο, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, το όριο αυτό παραβλέπεται εδώ και καιρό, κυρίως λόγω απουσίας επαρκών μηχανισμών ελέγχου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στη Γαλλία το όριο ανέρχεται στις 10 γεννήσεις ανά δότη, στο Ηνωμένο Βασίλειο στις 12, ενώ σε Γερμανία και Δανία στις 15. Αντιθέτως, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Σπέρματος είχε υιοθετήσει ένα πολύ υψηλότερο ανώτατο όριο: έως και 75 παιδιά από τον ίδιο δότη.
Eιδήσεις σήμερα
Μητσοτάκης: Πρόσβαση σε ιατρικά δεδομένα για όλους τους γιατρούς – Νέα ψηφιακά εργαλεία και υποδομές
Αποκλεισμένα από την εργασία τα άτομα με αναπηρία – Τι ισχύει στην Ελλάδα
Κλινική Ογκολογία: Μελέτες από το συνέδριο ASCO 2025 που αλλάζουν το τοπίο της θεραπείας
